Οι παραδοσιακές οικονομίες βρίσκονται συνήθως σε αγροτικές περιοχές αναπτυσσόμενων χωρών του δεύτερου και του τρίτου κόσμου, συχνά στην Αφρική, τη Λατινική Αμερική, την Ασία και τη Μέση Ανατολή.
Οι παραδοσιακές οικονομίες επικεντρώνονται γύρω από μια οικογένεια ή μια φυλή. Όπως στις ρουτίνες της καθημερινής ζωής, οι οικονομικές αποφάσεις βασίζονται σε παραδόσεις που αποκτήθηκαν μέσα από τις εμπειρίες των μεγαλύτερων.
Πολλές παραδοσιακές οικονομίες υπάρχουν ως νομαδικές κοινωνίες κυνηγών-τροφοσυλλεκτών που μεταναστεύουν εποχιακά σε τεράστιες περιοχές ακολουθώντας τα ζώα αγέλης από τα οποία εξαρτώνται για την επιβίωση. Συχνά αναγκασμένοι να ανταγωνιστούν παρόμοιες ομάδες για περιορισμένους φυσικούς πόρους, σπάνια συναλλάσσονται μαζί τους, καθώς όλοι χρειάζονται και παράγουν τα ίδια πράγματα.
Όταν οι παραδοσιακές οικονομίες ασχολούνται με το εμπόριο, βασίζονται σε ανταλλαγές και όχι σε νόμισμα. Το εμπόριο πραγματοποιείται μόνο μεταξύ ομάδων που δεν ανταγωνίζονται. Για παράδειγμα, μια κυνηγετική φυλή μπορεί να ανταλλάξει μέρος του κρέατος της με λαχανικά που καλλιεργούνται από μια φυλή αγροτών.
Ο όρος «πληρότητα» χρησιμοποιείται από τους οικονομολόγους για να περιγράψει μια παραδοσιακή οικονομία ως μια οικονομία στην οποία καταναλώνονται όλα τα αγαθά και οι υπηρεσίες. Παράγοντας μόνο ό,τι χρειάζονται για να επιβιώσουν, οι παραδοσιακές οικονομίες σπάνια παράγουν πλεόνασμα αγαθών, εξαλείφοντας έτσι περαιτέρω την ανάγκη για εμπόριο ή δημιουργία χρήματος.
Τέλος, οι παραδοσιακές οικονομίες αρχίζουν να εξελίσσονται πέρα από το στάδιο του κυνηγού-τροφοσυλλέκτη όταν εγκαθίστανται σε μια τοποθεσία και ασχολούνται με τη γεωργία. Η γεωργία τους επιτρέπει να αναπτύξουν ένα πλεόνασμα καλλιεργειών που μπορούν να χρησιμοποιήσουν για το εμπόριο. Αυτό συχνά ενθαρρύνει τις ομάδες να δημιουργήσουν μια μορφή χρημάτων για να διευκολύνουν το εμπόριο σε μεγάλες αποστάσεις.
Κατά τον ορισμό μιας παραδοσιακής οικονομίας, είναι χρήσιμο να τη συγκρίνουμε με πιο κοινές μεγάλες παγκόσμιες οικονομίες όπως ο καπιταλισμός, ο σοσιαλισμός και ο κομμουνισμός .
Καπιταλισμός
Ο καπιταλισμός είναι μια μορφή οικονομίας ελεύθερης αγοράς στην οποία η παραγωγή και η διανομή αγαθών και υπηρεσιών καθορίζονται από τους νόμους της προσφοράς και της ζήτησης . Με βάση ένα ισχυρό κίνητρο για την απόκτηση κέρδους, τα μέσα παραγωγής ανήκουν σε ιδιωτικές εταιρείες ή ιδιώτες. Η επιτυχία των καπιταλιστικών οικονομιών εξαρτάται από την ισχυρή αίσθηση της επιχειρηματικότητας και την αφθονία κεφαλαίου, φυσικών πόρων και εργασίας – παράγοντες που σπάνια συναντώνται στις παραδοσιακές οικονομίες.
Σολιαλισμός
Ο σοσιαλισμός είναι ένα οικονομικό σύστημα στο οποίο όλα τα μέλη της κοινωνίας κατέχουν εξίσου τα μέσα παραγωγής—εργασία, κεφαλαιουχικά αγαθά και φυσικούς πόρους—. Συνήθως, αυτή η ιδιοκτησία παραχωρείται και ελέγχεται είτε από μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση είτε από συνεταιρισμό πολιτών ή δημόσια εταιρεία στην οποία όλοι κατέχουν μετοχές. Η κυβέρνηση προσπαθεί να διασφαλίσει ότι τα οφέλη της οικονομίας κατανέμονται ισότιμα για να αποτραπεί η εισοδηματική ανισότητα . Έτσι, ο σοσιαλισμός βασίζεται στην οικονομική φιλοσοφία «στον καθένα ανάλογα με τη συνεισφορά του».
Κομμουνισμός
Ο κομμουνισμός είναι ένας τύπος οικονομίας στην οποία η κυβέρνηση κατέχει τα μέσα παραγωγής. Ο κομμουνισμός είναι γνωστός ως οικονομία «εντολής» γιατί ενώ η κυβέρνηση δεν κατέχει νομικά το εργατικό δυναμικό, οι κεντρικοί οικονομικοί σχεδιαστές που επιλέγονται από την κυβέρνηση λένε στους ανθρώπους πού να εργαστούν. Όπως αναπτύχθηκε από τον Γερμανό φιλόσοφο Καρλ Μαρξ , η κομμουνιστική οικονομία βασίζεται στη φιλοσοφία «από τον καθένα ανάλογα με τις ικανότητές του, στον καθένα ανάλογα με τις ανάγκες του».
Ανάλογα με τον τρόπο λειτουργίας τους, οι παραδοσιακές οικονομίες μπορούν να έχουν χαρακτηριστικά καπιταλισμού, σοσιαλισμού και κομμουνισμού. Μια αγροτική οικονομία που επιτρέπει στα άτομα να κατέχουν τις φάρμες τους χρησιμοποιεί ένα στοιχείο καπιταλισμού. Μια νομαδική φυλή κυνηγών που επιτρέπει στους πιο παραγωγικούς κυνηγούς της να κρατούν το περισσότερο κρέας ασκεί το σοσιαλισμό. Μια παρόμοια ομάδα που δίνει πρώτα κρέας σε παιδιά και ηλικιωμένους ασκεί τον κομμουνισμό.