Ανεργία & Μετανάστευση. Ποια η διέξοδος;

Γράφει η Χριστίνα Ν. Χαραλαμποπούλου
Διεθνολόγος

Μέσα στη δίνη της οικονομικής δυσπραγίας που σφυροκοπά τη χώρα τα τελευταία χρόνια, άλλο ένα αγκάθι έρχεται να προστεθεί. Η εκτίναξη της ανεργίας που έχει φτάσει σε δυσθεώρητα ύψη. Τα στοιχεία που καταγράφονται στο νέο δελτίο τύπου της Ελληνικής Στατιστικής Υπηρεσίας, είναι όχι μόνο απογοητευτικά, αλλά θα μπορούσε κανείς να τα χαρακτηρίσει τρομακτικά.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛ.ΣΤΑΤ.[1] τα οποία δόθηκαν στη δημοσιότητα στις 11 Οκτωβρίου 2012, τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς, η ανεργία άγγιξε το 25,1%! Φανταστείτε ότι τον Ιούλιο του 2011, η ανεργία ήταν στο 17,8%, ενώ τον Ιούνιο του 2012 ήταν 24,8%. Οι άνεργοι αυξήθηκαν κατά 42,8% σε σχέση με τον περσινό Ιούλιο. Επιπλέον, παρατηρείται για ακόμη μια φορά, το φαινόμενο να πλήττονται από την ανεργία περισσότερο οι γυναίκες με ποσοστό που αγγίζει το 29%, και η ηλικιακή ομάδα των 15-24 με ποσοστό 54,2%! Το φαινόμενο λαμβάνει τραγικές διαστάσεις, αν αναλογιστεί κανείς ότι εκτός από 1.261.604 άτομα τα οποία είναι άνεργα και που ωθούνται στο περιθώριο μέρα με τη μέρα βιώνοντας πολλές φορές την ανέχεια και την απόρριψη, έχουμε και ένα τεράστιο αριθμό ενεργού πληθυσμού που διαφεύγει στο εξωτερικό αναζητώντας καλύτερους όρους ζωής. Η μαζική έξοδος, ιδιαίτερα μορφωμένων Ελλήνων, στο εξωτερικό αποτελεί «αιμορραγία εγκεφάλων» η οποία τραυματίζει τη χώρα. Ο ανθός οδηγείται με συνοπτικές διαδικασίες προς την έξοδο προκειμένου να «αναπνεύσει».

Πηγή: QUINO, ΜΑΦΑΛΝΤΑ, ΣΥΛΛΕΚΤΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΔΟΥΣΑ.
Copyright QUINO / QUIPOS 1978
ΜΕΔΟΥΣΑ / ΣΕΛΑΣ Εκδοτική 1991, για την Ελληνική Γλώσσα.

Οι αριθμοί σκιαγραφούν χαρακτηριστικά την κατάσταση. Η έκθεση του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) αναφέρει ότι μόνο στη Γερμανία, απευθύνθηκαν 15.000 Έλληνες προκειμένου να βρουν εργασία κατά το β’ εξάμηνο του 2011 [2][3].

Όλη αυτή η κατάσταση που βιώνουμε καθημερινά, μας οδηγεί συνειρμικά σε αλλοτινές εποχές, όπως στη σταφιδική κρίση του 1893 που οδήγησε σε μεγάλα κύματα μετανάστευσης με απόγειο την πενταετία 1906-1910 με 122.000 μετανάστες και την πενταετία 1911-1915 -μετά το τέλος των Βαλκανικών πολέμων- με 128.000 μετανάστες. Επίσης, μας παραπέμπει στις δεκαετίες του 1950 και 1960 που πολλοί Έλληνες αναζητούσαν την τύχη τους στο εξωτερικό είτε στις βόρειες χώρες είτε εκτός Ευρώπης, στις Η.Π.Α., την Αυστραλία, την Αφρική κ.τ.λ. Η Γερμανοελληνική «Σύμβαση Περί Επιλογής και Τοποθετήσεως Ελλήνων εργατών εις γερμανικάς επιχειρήσεις» η οποία υπογράφηκε στις 30 Μαρτίου 1960, σηματοδότησε μία από τις μεγαλύτερες μετακινήσεις που γνώρισε ο Ελληνισμός.

Έλληνες μετανάστες στο τρένο «Ακρόπολη» για τη Γερμανία.
Πηγή: Αρχείο Μουσείο DOMiD, Κολωνία.

Ο Ελληνισμός, ως άλλος απόδημος Οδυσσέας, σφραγίστηκε ήδη από την αρχαιότητα με συνεχείς μετακινήσεις πληθυσμών. Η μετανάστευση είναι μια μορφή προσφυγιάς. Στην προσφυγιά δεν τίθεται θέμα ελεύθερης βούλησης και συνήθως είναι κατάσταση μη αναστρέψιμη, π.χ. Μικρασιατική καταστροφή. Η μετανάστευση από την άλλη μεριά, ενδύεται το μανδύα της προσωπικής απόφασης όσο και αν άλλοι παράγοντες το έχουν επιτάξει, π.χ. ανεργία, ανέχεια, περιθωριοποίηση. Ένα σχόλιο το οποίο επιβάλλεται να διατυπωθεί λόγω της σημερινής συγκυρίας, είναι ότι όλες αυτές οι μετακινήσεις, και του ίδιου του ελληνικού στοιχείου αλλά και των άλλων λαών, καθώς και η ζύμωση που προκαλείται μεταξύ τους, απορρίπτει εκ προοιμίου την εκδήλωση ρατσιστικών συμπεριφορών και πολιτικών που εμποτίζουν με μίσος τις ψυχές των ανθρώπων. Οφείλουμε να θυμόμαστε ότι και εμείς μπορούμε να πέσουμε θύματα του τυφλού ρατσισμού και της βίας.

Υπάρχει λύση;

Η εθνική κατάθλιψη που βιώνουμε τα τελευταία χρόνια σε καθημερινή βάση, θα πρέπει να καταπολεμηθεί. Στο προσκήνιο πρέπει να τεθεί η επινοητικότητα, η σύμπραξη και η σωστή αξιοποίηση των πόρων προκειμένου να ενισχυθεί η απασχόληση και κατ´ επέκταση η ανάπτυξη. Είναι απαραίτητη η τόνωση του αγροτικού και του αστικού χώρου.

Ένα μέρος της λύσης θα μπορούσε να αποτελέσει η Κοινωνική Οικονομία η οποία είναι αλληλέγγυα οικονομία, είναι ένας άλλος χώρος οικονομικής δραστηριότητας, πέρα από την ανταγωνιστική οικονομία και μπορεί να λειτουργήσει συμπληρωματικά για το εισόδημα και την απασχόληση / για την αντιμετώπιση της ανεργίας και της δυσπραγίας και της φτώχειας [4].

Κύριες εκπρόσωποι αυτής της μορφής της οικονομίας, αποτελούν οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις, οι οποίες μπορούν να δραστηριοποιηθούν σε τεράστιο εύρος. Καλύπτουν από τον πρωτογενή έως και τον τεταρτογενή τομέα.

Το νομικό πλαίσιο που διέπει την κοινωνική οικονομία, είναι ο νόμος 4019/2011. Σύμφωνα με το άρθρο 2 του προαναφερθέντος νόμου «θεσπίζεται η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ.), ως φορέας της Κοινωνικής Οικονομίας. Είναι αστικός συνεταιρισμός με κοινωνικό σκοπό και διαθέτει εκ του νόμου την εμπορική ιδιότητα. Τα μέλη της Κοιν.Σ.Επ. μπορούν να είναι είτε φυσικά πρόσωπα είτε φυσικά πρόσωπα και νομικά πρόσωπα. Τα μέλη της συμμετέχουν σε αυτήν με μία ψήφο, ανεξάρτητα από τον αριθμό των συνεταιριστικών μερίδων που κατέχουν».

Το ζητούμενο είναι ότι πρέπει να δοθούν άμεσα λύσεις προκειμένου να μπορέσουμε να ανακάμψουμε σε σύντομο χρονικό διάστημα. Το ζητούμενο, επίσης, είναι να σταματήσει αυτή η ακατάσχετη διαρροή ικανότατων ατόμων προς το εξωτερικό βλέποντάς την ως τη μόνη τους ελπίδα ώστε να μπορέσουν να εργαστούν και να δημιουργήσουν, αφού στην πατρίδα τους νιώθουν «παροπλισμένοι». Το ζητούμενο είναι, τέλος, να επικεντρωθούμε στον άνθρωπο και όπως είπε ο Αντρέ Μπρετόν «ο άνθρωπος είναι η απάντηση όποια κι αν είναι η ερώτηση».