Συνέντευξη της Ελένης Βενιέρη, Πολιτικού Επιστήμονος, Διεθνολόγου,
στη Χριστίνα Χαραλαμποπούλου, Διεθνολόγο
«Νιώθω την ευθύνη ότι πρέπει η πληροφορία που μεταδίδουμε να είναι αντικειμενική, αξιόπιστη, αληθής και πραγματικά χρηστική, ώστε να εξυπηρετεί τους σκοπούς της εφημερίδας στα πλαίσια του Δήμου μας και ευρύτερα, σύμφωνα και με τις προτροπές του διευθυντή μας κ. Βασίλειου Τακτικού».
Χ. Χ.: Είσαι πολιτικός επιστήμων, με ειδίκευση και μεταπτυχιακό στις διεθνείς και ευρωπαϊκές σπουδές. Είχες την ευκαιρία να εργαστείς ως συντάκτρια στην εφημερίδα Social Activism Αθηνών. Ήδη έχεις διανύσει τον τέταρτο μήνα της πρακτικής εξάσκησης. Τι έχεις αποκομίσει απο αυτή την εμπειρία και πώς σκέφτεσαι να την αξιοποιήσεις;
Ε. Β.: Σε προηγούμενες επαγγελματικές μου ενασχολήσεις και από τον χώρο του εθελοντισμού και των Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων -κατά τη διάρκεια των σπουδών μου και μετά, μέχρι και πρόσφατα- έχω ζήσει την εμπειρία της ομαδικής δουλειάς για την επίτευξη του βέλτιστου αποτελέσματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα παρόμοιας ομαδικότητας, ίσως να αποτελεί η απασχόλησή μου στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004. Η προστιθέμενη αξία της συγκεκριμένης εμπειρίας μου ως συντάκτρια στην εφημερίδα Social Activism Αθηνών ήταν η συμμετοχή στην υλοποίηση και στο ξεκίνημα του όλου εγχειρήματος, στο «στήσιμο» του δημοσιογραφικού μας ιστοτόπου – για να συμφωνήσω με τον συνάδελφο Αλέξανδρο Ξυράφη. Και αυτό είναι εμπειρία όλων μας. Και είναι αυτή η πολύτιμη εμπειρία που μας καθιστά τόσο συμμέτοχους και οπαδούς της ηλεκτρονικής μας εφημερίδας. Η ομάδα μας αποτελείται από 48 επιστήμονες διαφορετικών ειδικοτήτων, ο καθένας από τους οποίους τοποθετεί κάθε φορά το δικό του κομμάτι του πάζλ για τη διαμόρφωση του τελικού εβδομαδιαίου φύλλου. Αποτελούμε ουσιαστικά τη μικρογραφία μίας τυπικής εφημερίδας, περιβάλλον στο οποίο ήθελα πάντα να δοκιμαστώ. Η δυνατότητα, έστω και σύντομη, μου προσφέρθηκε από το πρόγραμμα αυτό και τον διευθυντή μας κ. Βασίλη Τακτικό, ο οποίος είναι ο εμπνευστής της δημιουργίας των δύο ηλεκτρονικών εφημερίδων (Social Activism Αθηνών & Οίκοpress) με τη σύμπραξη του Δήμου Αθηναίων και της Περιφέρειας Αττικής. Συνεπώς, η εμπειρία μου αυτή με εφοδίασε με μία πολύτιμη προϋπηρεσία και γνωριμία με τον πολύπαθο, κατά τ’ άλλα, χώρο της δημοσιογραφίας. Και η γνωριμία εξελίχθηκε σε έρωτα που φιλοδοξεί να γίνει αγάπη. Καθώς ήταν γνωριμία με τη δημοσιογραφία πολιτών, δηλαδή, τη θετική όψη της δημοσιογραφίας που προωθεί τον πλουραλισμό και αντιβαίνει στην καθεστωτική δημοσιογραφία. Επιπλέον, η συνεργασία με τους
συναδέλφους συντάκτες και τεχνικούς, έχει πάντα κάτι πολύτιμο να προσφέρει –όπως επαφή με θεματικές ιδωμένες από διαφορετικά επιστημονικά πεδία- ή ήδη υπάρχουσες γνώσεις να «φρεσκάρει»- για παράδειγμα στο Σύστημα Διαχείρισης Περιεχομένου ‘Joomla’ ή στους τρόπους κοινωνικής δικτύωσης και διάδοσης της πληροφορίας. Να μην ξεχάσω τις εβδομαδιαίες συσκέψεις για τον προγραμματισμό της ύλης, οι οποίες αποτελούν ένα «διαλογικό εργαστήριο», όπως γλαφυρά τις χαρακτηρίζει η συνάδελφος και δημοσιογράφος Νατάσα Στάμου. Ένα workshop παραγωγής ιδεών, σύνθεσης απόψεων και απαραίτητης προετοιμασίας για τη μετέπειτα κοινωνικοποίηση της γνώσης, θα προσέθετα εγώ. Τέλος, να επισημάνω την επαφή μου με φορείς και δομές κοινωνικής πολιτικής και κοινωνικού ακτιβισμού στα πλαίσια του Δήμου. Τώρα έχω σφαιρικότερη άποψη της πόλης στην οποία κατοικώ εδώ και αρκετά χρόνια. Ξέρω πώς μπορώ να ωφεληθώ και πώς να προσφέρω, όταν θελήσω να κάνω πράξη τη θεωρία του κοινωνικού ακτιβισμού… Την ίδια γνώση, μέσω της δύναμης του ηλεκτρονικού τύπου, μπορούν να αποκτήσουν και οι αναγνώστες μας και αυτό θα είναι το κοινωνικό και πολιτικό αποτύπωμα της δουλειάς μας. Το αποτύπωμα σε μένα είναι η ευθύνη της δράσης και η κινητοποίηση των παθητικών θεατών του «έργου της πόλης των Αθηνών». Με τη δράση θα αξιοποιήσουμε τη γνώση.
Χ. Χ.: Με ποια θέματα καταπιάστηκες;
Ε. Β.: Ασχολήθηκα με Ευρωπαϊκά θέματα, Ανάπτυξης, Φτώχειας και Διαφθοράς. Πιο συγκεκριμένα, ξεκίνησα με άρθρο για την «Επιστήμη κατά της Φτώχειας και τα πλήγματα της κρίσης» ώστε να δώσω μία νεολογική οπτική στην αντιμετώπιση του φαινομένου. Ακολούθησε παρουσίαση των Δομών και Υποδομών του Δήμου Αθηναίων για τους πολίτες του. Κατόπιν, η «Κοινωνιολογία της Ανάπτυξης στο χθες και το σήμερα…» περιείχε προτροπές σε λύσεις κοινωνικής οικονομίας και δικτύωσης για την αντιμετώπιση επίκαιρων προβλημάτων. Στη συνέχεια, ερεθίσματα για άρθρα μου δόθηκαν από διάφορες ημερίδες και εκδηλώσεις που πραγματοποιήθηκαν στο κέντρο της Αθήνας με περιεχόμενο γνώσεων πολύτιμο και σχετικό με τη θεματολογία της εφημερίδας μας. Για παράδειγμα, δεξαμενή πληροφοριών προσέφερε η διημερίδα με θέμα: «20 χρόνια Ενιαία Αγορά – Νέα ώθηση στην οικονομία», καθώς και η ημερίδα «Ελεγκτικά Σώματα της Δημόσιας Διοίκησης».
Χ. Χ.: Πώς νιώθεις ως ενεργό μέλος μιας ομάδας η οποία ασχολείται με μία δουλειά ιδιαίτερη εξαιτίας του ότι έχει να διαχειριστεί ζητήματα επικοινωνίας και χρηστικής ενημέρωσης;
Ε. Β.: Νιώθω την ευθύνη ότι πρέπει η πληροφορία που μεταδίδουμε να είναι αντικειμενική, αξιόπιστη, αληθής και πραγματικά χρηστική, ώστε να εξυπηρετεί τους σκοπούς της εφημερίδας στα πλαίσια του Δήμου μας και ευρύτερα, σύμφωνα και με τις προτροπές του διευθυντή μας κ. Τακτικού. Χάρη στην εμπειρία και την πρότερη ενασχόληση εκείνου, αγγίξαμε θέματα πρωτοποριακά και καινοτομήσαμε με αποτέλεσμα την εκπληκτική σε ένταση και έκταση διάδοση της πληροφορίας μας.
Σχετικά με την συνεργασία στην ομάδα είχα ήδη επαγγελματική εμπειρία και αντοχές, ώστε να ανταπεξέλθω σε απαιτητικές εργασιακές συνθήκες και στη διατήρηση της ομαλότητας με όλα τα μέλη της. Αισθάνομαι τυχερή για τη δυνατότητα αυτής της διεπιστημονικής συνεργασίας με νέους και γεμάτους όρεξη επιστήμονες, οι οποίοι έχουν βγάλει τον καλύτερό τους εαυτό. «Στο τέλος της ημέρας» νιώθω τυχερή που έβαλα και εγώ, όπως όλοι μας, το δικό μου «λιθαράκι» στο οικοδόμημα της συνεργατικότητας που τόσο γρήγορα και αυθόρμητα δημιουργήσαμε. Ας ευχηθούμε ότι το οικοδόμημα δεν θα γκρεμιστεί με το τέλος του προγράμματος, γκρεμίζοντας ταυτόχρονα τις δυνατότητες έκφρασης όλων μας και στερώντας από το αναγνωστικό μας κοινό τη δυνατότητα αυτής της χρηστικής ενημέρωσης.
Χ. Χ.: Πριν από αυτή την εργασία ήσουν άνεργη; Αν ναι, ένιωθες ταυτόχρονα και ανενεργή ή είχες κάποια δραστηριότητα; Νιώθεις αδικημένη από τις συνθήκες που υπάρχουν στη χώρα μας για τους πτυχιούχους και νέους επιστήμονες;
Ε. Β.: Ήμουν εργαζόμενη, χωρίς ασφάλιση τους τελευταίους μήνες και τις περισσότερες φορές με καθυστέρηση στην όχι ικανοποιητικού ύψους πληρωμή μου. Τέτοιες συνθήκες είναι πρόσφορες για να νιώσει κανείς σίγουρα αδικημένος, αν όχι πλήρως ανενεργός. Πρέπει σε τέτοια περίπτωση να κινητοποιούνται αποθέματα ψυχικά και οικονομικά μέχρι την εξεύρεση της επόμενης εργασίας και προκειμένου για τη διατήρηση και ανανέωση δεξιοτήτων που καθιστούν εαυτόν ανταγωνιστικό στην αγορά εργασίας. Σε αισθήματα ανασφάλειας, αδικίας και αγανάκτησης συμβάλλουν και οι συνθήκες που επικρατούν στη χώρα μας για τους πτυχιούχους και νέους επιστήμονες. Άλλωστε, πότε ήταν διαφορετικά; Όλοι μας μοχθήσαμε για να αποκτήσουμε τα εφόδια σπουδών, τα οποία θα μας εξασφάλιζαν ένα καλύτερο αύριο, συγκριτικά με εκείνο προηγούμενων γενεών. Δεν ήρθε ακόμα η ώρα να «αδράξουμε τους καρπούς των κόπων μας», έστω με την, κατά τ’ άλλα, αυτονόητη εξεύρεση εργασίας σχετικής με το επιστημονικό μας πεδίο. Πρέπει να συνεχίσουμε να παλεύουμε απαιτώντας την ανταπόδοση των προσπαθειών μας σε μία εποχή που ολόκληρες επιστήμες και πανεπιστήμια έχουν απαξιωθεί από την έλλειψη ευκαιριών επαγγελματικής αποκατάστασης των αποφοίτων τους. Ελπίζοντας να διαψεύσουμε κάποτε όσους ανέξοδα απαξιώνουν τις σπουδές, θυμίζουμε προς το παρόν, ότι σύμφωνα και με τον Καβάφη «…σημασία έχει το ταξίδι, όχι ο προορισμός» στην προσωπική μας Ιθάκη. Αυτή «δεν έχει πλούτη πλέον να μας δώσει». Τα πλούτη θα πρέπει να τα δημιουργήσουμε εμείς μεταρρυθμίζοντας, μεταξύ άλλων, το εκπαιδευτικό μας σύστημα. Διασυνδέοντάς το άμεσα με την αγορά εργασίας, όπως συμβαίνει άλλωστε σε όλες τις ανεπτυγμένες και σταθερές οικονομίες. Μήπως έτσι καταφέρουμε να ανακόψουμε την ακατάσχετη «διαρροή εγκεφάλων» στο εξωτερικό. Εκεί όπου ξέρουν ή έχουν σίγουρα ακούσει ότι η αξία –όχι πως μετριέται με πτυχία και πιστοποιητικά- αναγνωρίζεται και ανθίζει, και δεν περιχαρακώνεται από τους δυνατούς που θέλουν και μπορούν να διατηρήσουν τη δύναμή τους. Εδώ, τις περισσότερες φορές, δεν αναζητείται το κοινό καλό, αλλά το ίδιον όφελος και συμφέρον. Εδώ, η αξιοποίηση των ικανών είναι τόσο χρονοβόρα ώστε να μην αξίζει πλέον τον κόπο. Με αποτέλεσμα τη διάχυτη απογοήτευση και παραίτηση. Την αναζήτηση του προσφορότερου μέλλοντός τους σε περισσότερο αξιοκρατικές κοινωνίες/οικονομίες. Και αν ακόμα οι ίδιοι έλληνες που διέπρεψαν στο εξωτερικό αποφασίσουν από νοσταλγία να γυρίσουν στην πατρίδα, θα επιβραβευτούν με μισθούς που αντιστοιχούν το 1/10 του αντίστοιχου μισθού τους στο εξωτερικό. Αυτά και άλλα πολλά συμβαίνουν στη χώρα μας και στη γενιά μας.
Οι στρατιές ανέργων δεν ελπίζουν πλέον σε βελτίωση της κατάστασης. Δεν φαντάζει ρεαλιστικό το σενάριο ανεύρεσης εργασίας, πόσο μάλλον, σχετικής με το αντικείμενο των σπουδών. Αυτό οδηγεί σε παραίτηση και φαυλότητα με συνέπεια να απομακρύνεται μαζί με την προσδοκία και η πιθανότητα αποκατάστασης οποιουδήποτε τομέα (δημόσιου/ιδιωτικού/επιχειρηματικού) της οικονομίας.
Πολύ χαρακτηριστικά και πάλι ο συνάδελφος συντάκτης Αλέξανδρος Ξυράφης συνεντευξιαζόμενος περιγράφει τη λάθος γαλούχηση της γενιάς μας χωρίς ηθικές και υπαρξιακές αναστολές. Ανήκουμε στη γενιά που καλείται, λέει, να δημιουργήσει εκτός των άλλων και οικογένεια. Πράγμα φυσικά ανέφικτο. Αναγκάζεται κάθε ένας από εμάς να περιοριστεί στην προσπάθεια της καθημερινής προσωπικής του επιβίωσης. Όλοι φέρουμε ευθύνη για τη σημερινή μετριότητα. Θα πρέπει να αποστασιοποιηθούμε από τη γενικότερη τάση στείρου και ασύδοτου καταναλωτισμού και επιφανειακής γνώσης, να επιστρατεύσουμε αποθέματα αλληλεγγύης και να εφεύρουμε λύσεις στα προβλήματά μας. Δεν ωφελεί απλά να τα περιγράφουμε συνεχώς. Πρέπει να περάσουμε από τη θεωρία στη πράξη και να κάνουμε συλλογικά την ανατροπή.
Διαφθορά και αναξιοκρατία υπάρχουν και θα συνεχίσουν να υπάρχουν. Ακόμα και εκεί που δεν το περιμένει κανείς. Μία από τις δικές μου τρανταχτές εμπειρίες αναξιοκρατίας ήταν κατά την υποβολή επενδυτικής πρότασης στο πρόγραμμα «Ενίσχυση Επιχειρηματικότητας Γυναικών» το 2009 στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ. Ενδιάμεσος Φορέας Διαχείρισης για την αξιολόγηση, ένταξη, χρηματοδότηση, διαχείριση και παρακολούθηση υλοποίησης του προγράμματος ήταν ο Ελληνικός Οργανισμός Μικρών – Μεσαίων Επιχειρήσεων και Χειροτεχνίας Ανώνυμη Εταιρεία (ΕΟΜΜΕΧ Α.Ε.) –ο οποίος τώρα απορροφήθηκε από την ΕΤΕΑΝ Α.Ε.. Η πρότασή μου βαθμολογήθηκε από 2 αξιολογητές με τον 1ο να βάζει τον τέλειο βαθμό και τον 2ο να την μηδενίζει με τον προσχηματικό λόγο ότι δεν τεκμηριώνεται ο τρόπος διάθεσης της ιδίας χρηματοδότησης. Ταυτόχρονα, είχαν αλλάξει αυθαίρετα το χρηματοδοτικό μου σχήμα προς στήριξη, μάλλον των αιτιάσεών τους, οι οποίες και πάλι δεν μπορούσαν να στηριχθούν. Είχα όλες τις αποδείξεις στα χέρια μου και στον υπολογιστή μου (ηλεκτρονική επικοινωνία με ΕΟΜΜΕΧ), τις οποίες και επισύναψα στην αίτηση θεραπείας (ένσταση). Η απάντηση ήταν και πάλι αρνητική στην πρότασή μου για τον ίδιο λόγο. Ακολούθησαν ακόμα περισσότερα e–mails σε υπαλλήλους και στελέχη του ΕΟΜΜΕΧ για να βρω το δίκιο μου. Ματαίως… Τελευταία μου κίνηση ήταν η επίσκεψη στο γραφείο της Διευθύνουσας Συμβούλου, όπου ένας υπάλληλός της μου είπε χαρακτηριστικά: «κυρία μου έχετε δίκιο, πρόκειται περί λάθους, αλλά τώρα έγινε και δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι γι’ αυτό…». Αυτό το 2 φορές, κατά λάθος, «λάθος» τους στερούσε τόσο από μένα το ποσό της δημόσιας χρηματοδότησης επί του συνολικού προϋπολογισμού μου (120.000€!!), όσο και από την τοπική κοινωνία εγκατάστασης της επιχείρησης μία σύγχρονη μονάδα, η οποία θα προσέφερε υπηρεσίες και θέσεις εργασίας. Προφανώς, η υπομονή μου είχε ήδη εξαντληθεί στην υπερπροσπάθειά μου να προβλέψω κάθε δυνατή λεπτομέρεια που θα μου εξασφάλιζε θετική απάντηση στην επενδυτική πρόταση. Μετά από αυτήν την αποστομωτική απάντηση του υπαλλήλου του ΕΟΜΜΕΧ αποθαρρύνθηκα και παραιτήθηκα, καθώς μαζί με την πρόταση κατέρρευσε και η αισιοδοξία μου για δικαιοσύνη και αντικειμενικότητα. Με διάφορους παρόμοιους τρόπους έχει οδηγηθεί σε αποθάρρυνση ολόκληρη η γενιά μας. Και η ανεργία μετατρέπεται σε αεργία όπου χάνεται το νόημα της εργασίας, όπως χαρακτηριστικά υποστήριξε, επίσης συνεντευξιαζόμενη, και η συνάδελφος Χριστίνα Ανδρέου.
Χ. Χ.: Κρίνοντας τη δράση της εφημερίδας, νιώθεις απλά ως ειδική συντάκτρια στη θεματική σου ή θεωρείς ότι συμμετέχεις σε ένα έντυπο δημοσιογραφίας πολιτών, όπως αυτό τουλάχιστον παρουσιάστηκε τελευταία στην εκδήλωση στο ξενοδοχείο Hilton;
Ε. Β.: Μπορώ να πω ότι νιώθοντας το πρώτο μου δίνεται η δυνατότητα και το βήμα να συμμετέχω και στο δεύτερο. Σίγουρα ακολουθώ συγκεκριμένη θεματολογία μέσα από την οποία αποκαλύπτονται τα προσωπικά, επαγγελματικά και επιστημονικά μου βιώματα. Όλο αυτό στα πλαίσια της ελεύθερης έκφρασης, της ανταλλαγής προβληματισμών και δημιουργικών ιδεών μέσω της Δημοσιογραφίας Πολιτών. Άλλωστε, η ίδια η ηλεκτρονική φύση του εντύπου μας και ο τρόπος διάδοσής του μέσα από τα νέα ψηφιακά μέσα επικοινωνίας εντάσσει την Social 
Activism Αθηνών αυτόματα στη λογική της συμμετοχικής δημοκρατίας. Η εβδομαδιαία θεματολογία δίνει ένα βήμα λόγου σε μας τους πολίτες – συντάκτες του, αλλά και στο αναγνωστικό κοινό το οποίο μπορεί να σχολιάσει και να διαδώσει τα θέματα που το αφορούν, σύμφωνα και με την εισήγηση του κ. Βασίλειου Τακτικού κατά την παρουσίαση των δύο εφημερίδων στα πλαίσια του “Money Show” στο Hilton Athens. Μένει να το εκμεταλλευτούμε προς όφελος του Δήμου Αθηναίων, της Περιφέρειας Αττικής και όχι μόνο, «ως αντίβαρο κόντρα στην καθεστωτική και διεφθαρμένη δημοσιογραφία», όπως χαρακτηριστικά αναφέρθηκε από την κα Γεωργία Μπουρτζάλα, Υπεύθυνη Επικοινωνίας και Δημοσίων Σχέσεων της ΑμΚΕ «Ερύμανθος» κατά την παρουσίασή της στην ίδια εκδήλωση. Άλλωστε, η Δημοσιογραφία Πολιτών ενισχύεται από τη δύναμη της πληροφορίας, η οποία όταν μαζικοποιείται γίνεται δημοκρατική διαδικασία ικανή να διαδραματίσει ρόλο πρωταγωνιστή στην αφύπνιση των πολιτών κατά την τρέχουσα κοινωνικο-οικονομική κρίση που διανύουμε. Το γεγονός αυτό προσδίδει κατά τη γνώμη μου στο πρόγραμμα αυτό -και σε σχέση με τα υπόλοιπα του είδους του- δημιουργίας των συγκεκριμένων δύο εφημερίδων, τη μεγαλύτερη πολλαπλασιαστική δύναμη κοινωνικής προσφοράς και καλής πρακτικής.