Συνήθως ερμηνεύουμε τα γεγονότα με βάση τους συσχετισμούς υλικής δύναμης. Η μεγάλη πρόοδος στον τομέα της επιστήμης της ψυχολογίας, διεύρυνε την έρευνα των αιτίων που κινούν τα γεγονότα στον τομέα της ομαδικής ψυχολογίας και τη φύση της επιθυμίας. Είναι χαρακτηριστικό πως, επειδή οι διεθνείς σχέσεις αναγνωρίζεται, πλέον, ότι επηρεάζονται καθοριστικά από την εθνική ψυχολογία, δίνεται έμφαση στην τεχνητή “δημιουργία συναίνεσης”. Όμως, τόσο η υλική δύναμη, όσο και η επιθυμία ρυθμίζονται με τρόπο που να εξυπηρετεί τους σκοπούς της σκέψης.
Δυστυχώς στο πεδίο του νου υπάρχει ένα δυστύχημα: η ανθρώπινη ιδιοτέλεια έχει μετατρέψει σε εχθρούς μεγάλα ρεύματα σκέψης που στην πραγματικότητα είναι μεταξύ τους συμπληρωματικά. Έτσι, αντί για αρμονία μέσω διαμάχης, επικρατεί ο αγώνας για κυριαρχία μέσω διαμάχης. Ως συνέπεια, ο ολοκληρωτισμός επανέρχεται συνεχώς κάθε φορά με διαφορετικές μορφές. Μισές αλήθειες στον τομέα της επιστήμης, της πολιτικής, της οικονομίας κλπ προσπαθούν να εξοντώσουν οτιδήποτε στην πραγματικότητα αποτελεί θεραπεία της μονομερούς προσέγγισης της πραγματικότητας.
Η εναλλακτική σκέψη αυτοπροτείνεται ως εκείνη που θα μπορούσε να αποκαταστήσει τα ιδεολογικά χάσματα, όπως εκείνο που υπάρχει σήμερα μεταξύ της δεξιάς και της αριστερής σκέψης. Προς το παρόν, τουλάχιστον, αντιμετωπίζει ένα πρόβλημα. Η προσέγγισή της δεν έχει λάβει ακόμη τη μορφή ενός συστημικού σχεδίου και υποφέρει από την ατελή σκέψη που χαρακτηρίζει τα συστήματα που προτίθεται να θεραπεύσει. (συντακτική ομάδα solon.org.gr)
Το τέλος της ατομικιστικής σκέψης
Το έλλειμμα ενότητας που παρατηρείται στην εξατομίκευση της σκέψης -με τη διαφοροποίηση των συμπληρωματικοτήτων, κατ’ αντίθεση με την κυριαρχία της διαμάχης και όχι της αρμονίας στη σχέση των αντιθέτων και με την αδυναμία επίτευξης μιας διαλεκτικής σύνθεσης, συμπληρωματικότητας και υπερβατικότητας- είχε και έχει μεγάλο τίμημα στην ιστορία και στην ποιότητα του ανθρώπινου βίου.
Τόσοι και τόσοι φιλόσοφοι όπως π.χ. ο Καρτέσιος και ο Βίκο[1] φαίνονται αλληλοαποκλειόμενοι, ενώ είναι αλληλοσυμπληρούμενοι. Τόσες και τόσες θρησκείες και προσωπικότητες στην ιστορία φαίνεται να είναι αντιδικούντες και ερίζοντες, ενώ στην πραγματικότητα είναι συνεργοί και εκφράζουν συμπληρωματικές όψεις στη γέφυρα που ενώνει την ύλη και το πνεύμα, στη γέφυρα που ενώνει την εσωτερικότητα με την οικουμενικότητα. Τόσοι και τόσοι διανοητές σήμερα εκφράζονται και χάνονται τελικά στην ανωνυμία σαν “φωνή βοώντος εν τη ερήμω”. Χάνονται στη σιγή που διέπει τον αυλόγυρο της καθημερινότητας στο μικρό τους τροχό, παρά την συμπληρωματικότητα του στοχασμού τους.
Νέες καλές πρακτικές
Ο περσοναλισμός της διανόησης λειτουργεί ως πεδίο έχθρας, φθόνου και χωριστικότητας, ενώ θα μπορούσε να λειτουργήσει πολύ πιο αποτελεσματικά και να από-ερημοποιήσει την κοινωνία και την κοινωνική εξέλιξη μέσα από την ομαδικότητα, την ομαδική δημιουργικότητα και την ομαδική ενατένιση και ενόραση των οριζόντων του πνεύματος και των εξελικτικών αναγκών. Στο τέλος τα ονόματά τους, οι γόνιμες σκέψεις τους και οι βιωματικές τους συνεισφορές χάνονται μέσα σε ένα πληθωρισμό παρασυρμένες στο τίμημα του ατομισμού, έστω και αν αυτός είναι αθέμιτος.
Είναι ανάγκη βιωσιμότητας η διαμόρφωση μιας ομαδικής αντίληψης (όχι μαζικής συνείδησης) με την προσωπική βιωματική του καθενός, σε μια δικτυακή συνέργεια και συνεργασία. Υπάρχουν αρκετοί άνθρωποι σκεπτόμενοι και καλής θέλησης, και αρκετοί διανοητές που παραπονιούνται για την έρημο και για την απαξία που περιβάλλει τους ίδιους και το έργο τους ή τη διάθεσή τους για προσφορά και γόνιμο λόγο, πράξη και δράση.
Αυτό πρέπει να ξεπεραστεί μέσα από την αμοιβαία αναγνώριση, την ομαδική συνεργασία, συνείδηση, δημιουργικότητα και τελικά ομαδική και δικτυακή δράση. Η εποχή του ατομισμού της σκέψης έχει παρέλθει και παρέρχεται όλο και πιο κατακλυσμικά. Η αναζήτηση ενός διεξόδου στο οικουμενικό, το κοινωνικό και το προσωπικό αδιέξοδο θα βρεθεί μέσα από μια ανιδιοτελή και αποκεντρωτική ομαδικότητα που θα συγκροτηθεί από την αμοιβαιότητα και από την καλή θέληση.
Μια πρόκληση
Το δυστύχημα είναι ότι η εναλλακτική σκέψη βαδίζει με βραδύτητα και έχει διαφορά φάσης σε σχέση με την αποτελεσματικά οργανωμένη σκέψη της φυσικής, της βιολογίας και ακόμη περισσότερο των μαθηματικών και της φιλοσοφίας. Αυτή η διαφορά φάσης έχει ως αποτέλεσμα ο αδρανειακός ή ταμασικός χαρακτήρας αυτής της σκέψης, που επιδιώκει να αποτελέσει εναλλακτική κοσμοθεώρηση, να είναι αναξιόπιστος λόγω διανοητικής, βιωματικής και συστημικής καθυστέρησης. Έτσι, η εναλλακτική σκέψη δεν αναδεικνύεται με την απαραίτητη επάρκεια συστημικής πρότασης σχεδίου, ενώ την ίδια ώρα εκφράζει παθογένειες των άλλων ιδεολογικών ρευμάτων και της γενικότερης ατέλειας της σκέψης.
Αναφορές:
[1] Giambattista Vico – Wikipedia, the free encyclopedia
Γιάννης Ζήσης, συγγραφέας
Πηγή: