Γράφει ο Φίλιππος Μιχαλόπουλος
Οικονομολόγος
Η ύπαρξη του τεράστιου ελλείμματος των τελευταίων ετών αποτελεί απόρροια της κατάρρευσης του κοινωνικού κράτους σε παγκόσμιο επίπεδο. Κατά συνέπεια, δημιουργείται έλλειμμα στην αντιμετώπιση σοβαρών κοινωνικών θεμάτων, όπως είναι μεταξύ άλλων η ανεργία, η φτώχεια, καθώς και ο κοινωνικός αποκλεισμός. Έτσι, η επιχειρηματικότητα έρχεται για να καλύψει το κενό αυτό δημιουργώντας νέα μορφώματα, όπως είναι οι Κοινωνικές Επιχειρήσεις και τα Κοινωνικά Franchise.
Σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία 4019/2011, η κοινωνική επιχείρηση είναι «νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και αποτελεί συνεταιρισμό κοινωνικής ωφέλειας με αντικείμενο την παραγωγή, προμήθεια ή παροχή αγαθών και υπηρεσιών γενικού συμφέροντος η οποία διαθέτει την εμπορική ιδιότητα». Πιο συγκεκριμένα, είναι μια επιχείρηση που έχει εμπορικό και κοινωνικό σκοπό, παράγει προϊόντα και υπηρεσίες από τις οποίες αντλεί εισόδημα, το οποίο το χρησιμοποιεί πρωτίστως για κοινωνικούς σκοπούς και δευτερευόντως για τη διανομή κερδών στους εργαζομένους και στους επιχειρηματίες. Οι κοινωνικές επιχειρήσεις υπάρχουν περίπου εδώ και 25 χρόνια τόσο σε αναπτυγμένα όσο και αναπτυσσόμενα κράτη. Πολλές από αυτές, όμως, αντιμετωπίζουν σοβαρά θέματα οικονομικής βιωσιμότητας και γεωγραφικής επέκτασης, που όμως αυτά μπορούν να λυθούν μέσω του Κοινωνικού Franchising.
Τι είναι όμως το Κοινωνικό Franchise;
Πρόκειται ουσιαστικά για τη δημιουργία ενός δικτύου κοινωνικών επιχειρήσεων ή αλλιώς συμπράξεις κοινωνικών επιχειρήσεων. Πιο συγκεκριμένα, το σχήμα αυτό αποτελείται από μια κοινωνική επιχείρηση, τον «franchisor» ή «δικαιοπάροχο φορέα», η οποία καθοδηγεί και υποστηρίζει επιχειρηματικά τις υπόλοιπες ανεξάρτητες και αυτοδιοικούμενες κοινωνικές επιχειρήσεις, τις λεγόμενες «franchisees» ή «δικαιοδόχους φορείς». Έτσι λοιπόν, αυτές λειτουργούν κάτω από το εμπορικό σήμα του «franchisor» με σκοπό να προσφέρουν προϊόντα ή υπηρεσίες και να επιτύχουν συγκεκριμένα κοινωνικά αποτελέσματα. Ο franchisor μπορεί να χρησιμοποιεί δωρεές, επιδοτήσεις και χορηγίες ώστε να επιτυγχάνεται η παροχή του κοινωνικού σκοπού μέσω των franchisees του. Θεμελιώδης σκοπός τους είναι να ικανοποιούν ταυτόχρονα τόσο τους εμπορικούς, όσο και τους κοινωνικούς στόχους οι οποίοι καθορίζονται από τον εκάστοτε «franchisor».
Ποιοι μπορεί να είναι οι δυνητικοί franchisors και αντίστοιχα οι δυνητικοί franchisees;
Οι δυνητικοί franchisors μπορεί να είναι:
- διάφορες δημόσιες επιχειρήσεις και κρατικοί οργανισμοί στους οποίους προσφέρεται το κοινωνικό franchise ως μία πολύ ελκυστική λύση αποκρατικοποιήσεων, όπως είναι για παράδειγμα το εθνικό ταχυδρομείο της Βραζιλίας και οι υπηρεσίες υγείας στο Πακιστάν, την Ινδία και το Νεπάλ,
- διάφορες κοινωνικές επιχειρήσεις που έχουν αναπτύξει ένα επιτυχημένο και τυποποιημένο επιχειρηματικό μοντέλο,
- διάφορες μεγάλες επιχειρήσεις που θέλουν να προσφέρουν κοινωνική αξία στο ευρύ κοινό, που τους ενδιαφέρει η εταιρική κοινωνική ευθύνη και θέλουν να δημιουργήσουν μια επιχειρηματική ιδέα που θα διαδοθεί ευρέως.
Αντίστοιχα οι δυνητικοί franchisees μπορεί να είναι:
- διάφοροι επιχειρηματίες, κοινωνικές επιχειρήσεις και ΜΚΟ που αναζητούν εισροές πόρων και γίνονται μέλη δικτύων κοινωνικών franchise για να έχουν μπορέσουν να αποκτήσουν αυτές τις πηγές εσόδων,
- διάφοροι ελεύθεροι επαγγελματίες και εμπορικές επιχειρήσεις που θέλουν να αναπτύξουν στρατηγικές κοινωνικής ευθύνης και βιώσιμης διοίκησης και έτσι γίνονται μέλη κοινωνικών franchise για να επιτύχουν τους διάφορους κοινωνικούς σκοπούς τους.
Τι ακριβώς μπορεί να αφορά ο λεγόμενος κοινωνικός σκοπός;
Κάποια ενδεικτικά παραδείγματα είναι:
- η εργασιακή ένταξη/επανένταξη των ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού,
- η ενίσχυση της τοπικής παραγωγής,
- η ανακύκλωση και οι περιβαλλοντικές δραστηριότητες,
- η παροχή κοινωνικών και προσωπικών υπηρεσιών,
- η υγεία και η φροντίδα για ηλικιωμένους, παιδιά, άπορους κτλ
- η ηθική χρηματοοικονομική διοίκηση,
- το δίκαιο εμπόριο,
- τα δικαιώματα των καταναλωτών,
- οι πολιτιστικές δραστηριότητες,
- η παιδεία, η εκπαίδευση, η έρευνα και η διεθνής ανάπτυξη.
Συγκεκριμένα στην Μεγάλη Βρετανία λειτουργεί το δίκτυο Green Works (http://www.londonreusecommercial.org/)το οποίο έχει βραβευτεί για την κοινωνική του δράση. Η εταιρεία ιδρύθηκε το 2002 και έχει αυτή τη στιγμή 4 franchisees. Σκοπός της εταιρείας είναι να μετατρέπει τα περιττά έπιπλα που θα οδηγούνταν στη χωματερή σε αξιοποιήσιμο πόρο. Στοχεύει στην μείωση, στην επαναχρησιμοποίηση, στην ανακατασκευή και στην ανακύκλωση διαφόρων επίπλων. Άλλη περίπτωση αποτελεί η FareShare (http://www.fareshare.org.uk/), η οποία ιδρύθηκε το 2004 και έχει σήμερα 14 franchisees. Σκοπός της είναι η αντιμετώπιση της επισιτιστικής φτώχειας και των αποβλήτων τροφίμων, κάτι το οποία επιτυγχάνει με το να αναδιανείμει πλεονασματικά τρόφιμα και ποτά σε δίκτυα που δουλεύουν με ευάλωτες ομάδες.
Ας ρίξουμε μια ματιά και στα βασικά χαρακτηριστικά του Κοινωνικού Franchise…
Τα μέλη του δικτύου αποτελούν κοινές επιχειρήσεις των ιδρυτών τους στη βάση της ισοτιμίας και συγκροτούνται με την μορφή της Εταιρείας Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.), τουλάχιστον 5 ατόμων με ισοτιμία ψήφου ανεξάρτητα από το ποσοστό κεφαλαίου που κατέχουν. Η κατεύθυνση για τον δικαιοπάροχο είναι να μετεξελιχθεί αργότερα σε ανώνυμη εταιρεία. Με βάση το συγκεκριμένο μοντέλο, κάθε επιχείρηση (δικαιοπάροχος – δικαιοδόχοι) διαθέτει στην αγορά συγκεκριμένο προϊόν ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της περιοχής εφαρμογής, αλλά παράλληλα διακινεί και τα αντίστοιχα προϊόντα των υπόλοιπων κοινωνικών επιχειρήσεων του δικτύου, πάντα με ενιαίο brand name, ενιαία χρηματοδότηση, ενιαίο σύστημα προμηθειών και ενιαίο σύστημα marketing. Αυτό συμβαίνει ώστε να αντιμετωπίζουν ευκολότερα τις συνήθεις δυσκολίες που προκύπτουν στις επιχειρήσεις νέων και συνεπώς, να αυξήσουν στο μέγιστο βαθμό τις πιθανότητες επιτυχίας τους.
Ποια είναι λοιπόν τα πλεονεκτήματά του;
Με το κοινωνικό franchise μπορούν να δημιουργηθούν δίκτυα μεγάλων επιχειρήσεων έτσι ώστε από τη μία να μπορούν οι επιχειρήσεις να έλκουν περισσότερα κεφάλαια και από την άλλη να μπορέσουν να εκμεταλλευτούν τις οικονομίες κλίμακας (δηλαδή μείωση του κόστους που επιτυγχάνει μια επιχείρηση αυξάνοντας την ποσότητα του παραγόμενου προϊόντος της), τα διάφορα δικτυακά, διοικητικά, τεχνολογικά, στρατηγικά και οικονομικά οφέλη. Επίσης, μπορούν να επιτύχουν γρηγορότερη ανάπτυξη και περαιτέρω επέκταση, καθώς και να διεκδικήσουν από κοινού και να υλοποιήσουν διάφορα ευρωπαϊκά ή/και εθνικά επιδοτούμενα προγράμματα με μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα. Επομένως, μπορούν να δοθούν και πιο αποτελεσματικές λύσεις στα διάφορα κοινωνικά προβλήματα, όπως αυτό της φτώχειας, την παροχή του κοινωνικού κράτους και την μείωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων.
Πηγές:
