Αναδημοσίευση από epixeiro.gr
Οι μοιραίες αδυναμίες του δημόσιου τομέα να ανταποκριθεί στις κοινωνικές ανάγκες οδήγησαν σε έναν επαναπροσδιορισμό της σχέσης μεταξύ του κράτους και του ατόμου. Η επιχειρηματική δραστηριότητα έλκεται στο λεγόμενο τρίτο τομέα για να αντιμετωπίσει σοβαρά κοινωνικά θέματα, όπως είναι μεταξύ άλλων η ανεργία, η φτώχια, ο κοινωνικός αποκλεισμός ομάδων, η απειλή της κοινωνικής συνοχής, η προστασία του περιβάλλοντος, η υγεία και η εκπαίδευση. Υποκαθιστά το κράτος, αντιμετωπίζει τα τεράστια δημοσιονομικά ελλείμματα καθώς και το θέμα της κατασπατάλησης του δημόσιου χρήματος με τη δημιουργία νέων οργανωσιακών σχημάτων όπως είναι οι Κοινωνικές Εταιρείες και το Κοινωνικό Franchise.
Οι κοινωνικές επιχειρήσεις υπάρχουν εδώ και 25 χρόνια περίπου σε αναπτυγμένα και αναπτυσσόμενα κράτη. Στην Ευρώπη οι Κοινωνικές εταιρείες αντιπροσωπεύουν το 10% των εταιρειών, 11εκ εργαζομένους, 5,9% συνολικής απασχόλησης κ 6,7% έμμισθης απασχόλησης στη Μεγάλη Βρετανία το 2006 υπήρχαν 55,000 κοινωνικές εταιρείες απασχολώντας 500.000 εργαζομένους.
Τι είναι η κοινωνική επιχειρηματικότητα; Κοινωνικός επιχειρηματίας είναι αυτός που καινοτομεί οδηγώντας σε θετική κοινωνική αλλαγή ανεξάρτητα μηχανισμών. Είναι κάποιος που έχει τη φαντασία να προσδιορίσει νέες ευκαιρίες και την αποφασιστικότητα να τις υλοποιήσει. Και που αυτό το κάνει πρωτίστως για το δημόσιο καλό κ δευτερευόντως για το ιδιωτικό του όφελος. Η ροή εισοδήματος έχει υβριδικό χαρακτήρα προερχόμενη από εμπορικές δραστηριότητες, κρατικές/ευρωπαικές επιχορηγήσεις και εθελοντικούς πόρους (δωρεές, ίδια κεφάλαια, χορηγοί). Οι κοινωνικές επιχειρήσεις βασίζονται στις αρχές βιώσιμης και διατηρήσιμες διοίκησης και ανάπτυξης. Η απόδοση τους αξιολογείται με βάσει το triple bottom line («τριπλό αποτέλεσμα»).
Τι είναι οι κοινωνικές επιχειρήσεις; Δεν υπάρχει ένας καθολικός ορισμός του τι είναι Κοινωνική Επιχείρηση αλλά διάφορες προσεγγίσεις βάσει του θεσμικού πλαισίου και της θεσμοθέτησης του κοινωνικού κράτους κάθε χώρας. Σύμφωνα με την Ελληνική νομοθεσία 4019/2011 είναι «νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου και αποτελεί συνεταιρισμό κοινωνικής ωφέλειας με αντικείμενο την παραγωγή, προμήθεια ή παροχή αγαθών και υπηρεσιών γενικού συμφέροντος η οποία διαθέτει την εμπορική ιδιότητα», σύμφωνα με την Αγγλική κυβέρνηση «είναι μια επιχείρηση που έχει πρωταρχικώς κοινωνικούς σκοπούς των οποίων τα πλεονάσματα κυρίως επανεπενδύονται για αυτούς τους σκοπούς, και δεν διοικείται από την ανάγκη μεγιστοποίησης των κερδών των μετόχων και ιδιοκτητών». Είναι ένα υβριδικό μόρφωμα δημόσιας, ιδιωτικής και συλλογικής κοινωνικής δραστηριότητας. Το κύριο χαρακτηριστικό είναι ο κοινωνικός σκοπός σε συνδυασμό με το επιχειρηματικό πνεύμα. Ενδεικτικά ο κοινωνικός σκοπός μπορεί να είναι: εργασιακή ένταξη ευάλωτων ομάδων, ενίσχυση τοπικής παραγωγής, ανακύκλωση και περιβαλλοντικές δραστηριότητες, παροχή κοινωνικών και προσωπικών υπηρεσιών, υγεία, φροντίδα για ηλικιωμένους και παιδιά, ηθική χρηματοοικονομική διοίκηση, δίκαιο εμπόριο, δικαιώματα καταναλωτών, πολιτιστικές δραστηριότητες, παιδεία, εκπαίδευση, έρευνα και διεθνή ανάπτυξη.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά τους; Οι κοινωνικές επιχειρήσεις χαρακτηρίζονται από: α) υψηλό ποσοστό ανεξαρτησίας ακόμη κ αν εξαρτώνται από κρατικές επιχορηγήσεις δεν πρέπει να διοικούνται από κρατικές αρχές, β) σημαντικό βαθμό επιχειρηματικού κινδύνου, γ) σημαντικό ποσοστό έμμισθης εργασίας, δ) Ο κοινωνικός σκοπός πρέπει να ικανοποιεί τα εξής 5 κριτήρια: 1) ένα σαφή στόχο προσφοράς κοινωνικού οφέλους, 2) μια πρωτοβουλία που προωθείτε από ομάδα πολιτών, 3) η εξουσία λήψης αποφάσεων δεν στηρίζεται στην κεφαλαιακή ιδιοκτησία, τα δικαιώματα λήψης αποφάσεων διαχέονται σε όλες τις ομάδες συμφερόντων, 4) μια συμμετοχική φύση που αφορά διάφορα μέρη τα οποία επηρεάζονται από τις δραστηριότητες τις επιχείρησης, 5) περιορισμένη διανομή κερδών, ώστε να αποφεύγεται συμπεριφορά μεγιστοποίησης κερδών.
Τι προβλέπει ο Ελληνικός νόμος; Η Ελληνική πολιτεία επιτρέπει στους κοινωνικούς επιχειρηματίες να διανείμουν το 35% των κερδών με την χαμηλή φορολογική κλίμακα και στους ιδίους αλλά και στους εργαζομένους τους. Το υπόλοιπο ποσό επανεπενδύεται αφορολόγητο. Επίσης οι κοινωνικές επιχειρήσεις είναι συνεταιρισμοί περιορισμένης ευθύνης τουλάχιστον 5 ατόμων με ισοτιμία ψήφου ανεξάρτητα από το ποσοστό κεφαλαίου που κατέχουν. Η συμμετοχή με τη μορφή του εταίρου μόνο δεν προσδίδει εμπορική ιδιότητα αλλά δεν επιτρέπει και την διανομή κερδών στο μέλος αυτό. Υπάρχουν τρεις τύποι κοινωνικών επιχειρήσεων: α) ένταξης, που αφορούν στην ένταξη στην οικονομική και κοινωνική ζωή των ατόμων που ανήκουν στις ευάλωτες ομάδες πληθυσμού, β) κοινωνικής φροντίδας, που αφορούν στην παραγωγή και παροχή προϊόντων και υπηρεσιών σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, και γ) συλλογικού σκοπού, που αφορούν σε διάφορες δράσεις που προάγουν το τοπικό και συλλογικό συμφέρον.
Κάποια παραδείγματα από τη διεθνή πραγματικότητα: Το 2006 ο Blake Myconskie είχε την καινοτόμα ιδέα να ιδρύσει μια εταιρεία παπουτσιών στο Τέξας την TOMS όπου για κάθε ζευγάρι που πωλούνταν θα έκανε δωρεά ένα ζευγάρι σε κάποιον που το είχε ανάγκη. Το concept και ο Blake έχουν γίνει σήμερα διάσημοι και η εταιρεία έχει αναπτυχθεί και σε άλλους κλάδους. To 2006 η Amanda Galbraith στην Αγγλία είχε δει πως οι δημιουργοί κοσμημάτων ταξίδευαν αποστάσεις για να πάνε σε εκθέσειςc και να δείξουν τις δημιουργίες τους, πρότεινε σε κάποιους από αυτούς να νοικιάσουν ένα μαγαζί όλοι μαζί κ να μοιραστούν τα έξοδα, έτσι ιδρύθηκε η Allendale. Σε 8 εβδομάδες είχαν μαζέψει £10,000 το ανακαίνισαν και άνοιξε για το κοινό. Η Pebbles gallery και το art café ήταν άμεση επιτυχία. Έχει γίνει κοινωνικό hub με εκθέσεις, πρότζεκτς για νέους, φεστιβάλ, σεμινάρια, ζωντανή μουσική, κ.α. Από 15 άτομα, σήμερα είναι 71, είναι μια ομπρέλα με μικροεταιρείες που είναι οικονομικά αυτάρκεις.
Το Αμερικάνικο Κολλέγιο Ελλάδος- Deree σε συνεργασία με τη Φιόρη Α Ζαφειροπούλου Can.PhD MPHIL MBA BSc(Ec.) του Πανεπιστημίου Brunel του Λονδίνου προσφέρουν σεμινάρια εκπαίδευσης στην ίδρυση, χρηματοδότηση και ανάπτυξη κοινωνικών επιχειρήσεων. Χρηματοδότηση 30% για νέους έως 30 και 45% για επιχειρήσεις.
