Γράφει ο Φίλιππος Μιχαλόπουλος
Οικονομολόγος
«Βιώσιμη ή Αειφόρος ανάπτυξη σημαίνει ότι οι παρούσες γενιές πρέπει να καλύπτουν τις ανάγκες τους χωρίς να θέτουν σε κίνδυνο και αμφισβήτηση τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να καλύπτουν τις δικές τους ανάγκες»
Ορισμός από τη Διάσκεψη Κορυφής για τη Γη / Ρίο ντε Τζανέιρο 3-14/6/1992
Η Κοινωνική Επιχειρηματικότητα, ως βασικός κορμός της κοινωνικής οικονομίας, λειτουργεί ως ένας ισχυρός παράγοντας μόχλευσης πλούτου ιδεών, κοινωνικής καινοτομίας, καθώς και σεβασμού της αξίας της κοινωνίας και κάθε ανθρώπινης μονάδας, μέσα στο πλαίσιο των κοινωνικών δικαιωμάτων. Θεμέλιό της είναι οι ανθρώπινοι πόροι και το ανθρώπινο κεφάλαιο, ο κοινωνικός χαρακτήρας της ανάπτυξης, η κοινωνική ζήτηση και η ανθρώπινη προσφορά. Η κοινωνική οικονομία και η κοινωνική επιχειρηματικότητα μπορούν να οδηγήσουν τις τοπικές κοινωνίες σε υψηλούς δείκτες κοινωνικής συνοχής και βιώσιμης ανάπτυξης.
Η κοινωνική επιχειρηματικότητα γνωρίζει άνθηση παγκοσμίως, και αναδύεται εκεί όπου το κράτος αποδεικνύεται ανεπαρκές. Στόχος της αποτελεί η επίλυση διαφόρων κοινωνικών προβλημάτων παρά το κέρδος και ο πρωταρχικός σκοπός της είναι να παράξει κοινωνική αξία και να απαντήσει με όρους επιχειρηματικότητας σε ένα κοινωνικό πρόβλημα.
Μέσα στην κρίση που βιώνουμε, η ανάπτυξη της πραγματικής κοινωνικής οικονομίας μέσω δημιουργίας βιώσιμων κοινωνικών και συνεταιριστικών επιχειρήσεων, χωρίς κομματικές εξαρτήσεις και συμμετοχές, αποτελεί μία αξιόπιστη λύση. Πρέπει να δοθεί έμφαση στη δημιουργία επιχειρήσεων και όχι στην προσωρινή απασχόληση ανέργων μέσω προγραμμάτων. Με τον τρόπο αυτό, ένα σημαντικό μέρος της κοινωνίας μας και ειδικότερα η νέα γενιά θα αποκτήσει επιχειρηματικά συνεταιριστικά – κοινωνικά ερείσματα και έτσι θα πολλαπλασιασθούν τα οφέλη για τις τοπικές κοινωνίες, καθώς θα είναι και μόνιμα και βιώσιμα. Οι τοπικές κοινωνίες πρέπει να έχουν οφέλη άμεσα από την επιχειρηματικότητα και αυτό θα γίνει και με τη συμμετοχή τους σε συνεταιριστικές – κοινωνικές – πολυμετοχικές επιχειρήσεις, συνεργαζόμενοι και με τον ευρύτερο καινοτόμο ιδιωτικό τομέα και με ένα παραγωγικό – μη γραφειοκρατικό δημόσιο τομέα.
Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης (Ο.Τ.Α.) έχουν τη δυνατότητα να «εμπλακούν» με διάφορους τρόπους σε ζητήματα ανάπτυξης τοπικής ή ακόμη και διατοπικής διάστασης και να ενισχύσουν έτσι την τοπική επιχειρηματική δραστηριότητα. Αυτό μπορούν να το επιτύχουν είτε με δικούς του πόρους ή δάνεια είτε δημιουργώντας τις αναγκαίες υποδομές μεταφορών, επικοινωνιών κ.τ.λ. είτε αγοράζοντας τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τοπικών μονάδων είτε παρέχοντας επιπλέον υπηρεσίες σε τοπικές οικονομικές μονάδες είτε χρηματοδοτώντας μέσω ειδικών μηχανισμών (π.χ. μέσω δημοτικών τραπεζών) τοπικές αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και κοινωνικές συνεταιριστικές επιχειρήσεις κ.ά.
Οι κοινωνικές επιχειρήσεις ξεκινούν από ανθρώπους με όραμα και επιμονή, διάθεση για συμμετοχή και προσφορά, ελπίδα να επιτύχουν το στόχο της κοινωνικής αλλαγής και επίτευξης λύσεων στο πλαίσιο της κοινωνικής σφαίρας. Σε ένα περιβάλλον οικονομικής και θεσμικής κρίσης αλλά και κρίσης αξιών, σε μία εποχή προσωρινότητας και αβεβαιότητας σε κάθε στιγμή της ζωής, σε μία περίοδο που κυριαρχεί η επισφάλεια στην εργασία και στις κοινωνικές μας σχέσεις, είναι αναγκαίο να υιοθετήσουμε κοινωνικές αξίες, όπως η κοινωνική προσφορά και η κοινωνική ευθύνη. Στην εποχή μας, είναι πολύ σημαντικό να αποδείξουμε ότι υπάρχει κάτι περισσότερο στη ζωή μιας κοινωνίας από τη δύναμη και το χρήμα.
Ο ρόλος της Τ.Α. στην τοπική ανάπτυξη και ιδιαίτερα στην τοπική επιχειρηματικότητα εκτός από ουσιαστικός είναι και διαρκώς διευρυνόμενος. Ο λόγος στον οποίο οφείλεται αυτό είναι επειδή η Τ.Α. βρίσκεται κοντά στον πολίτη και τον επιχειρηματία, γνωρίζει πολύ καλύτερα τα προβλήματα και τις τοπικές ανάγκες και προοπτικές, καθώς επίσης και τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να συμβάλλει στη βιώσιμη τοπική ανάπτυξη μέσα από μία σειρά δράσεων.
Οι φορείς της Τ.Α. πρέπει να βρίσκονται σε μία διαρκή αναζήτηση λύσεων, ώστε να συμβάλλουν στην ανάπτυξη του κάθε τόπου, έχοντας ως κύριο μέλημα τη βιώσιμη ανάπτυξη με έργα που αφορούν την ανάπτυξη επιχειρηματικότητας και την ενίσχυση του ανθρώπινου κεφαλαίου της κάθε περιοχής. Σημαντικό για την τοπική βιώσιμη ανάπτυξη είναι τόσο η «διαφοροποίηση» όσο και η «εξειδίκευση» που μόνο μέσα από την αξιοποίηση των τοπικών πλεονεκτημάτων και ιδιαιτεροτήτων γίνεται εφικτή.
Βιώσιμη Ανάπτυξη και Καινοτομία
Οι φορείς της Τοπικής Αυτοδιοίκησης δε θα πρέπει να θυσιάζουν την ευημερία των μελλοντικών γενεών προς χάριν της παρούσας ευημερίας. Θα πρέπει, δηλαδή, να υπάρχει πάντα κατά νου η αγωνία για το μέλλον, αλλά πολύ περισσότερο η φροντίδα και η πορεία για την βιώσιμη ανάπτυξη. Βασικοί άξονες σε αυτές τις πρωτοβουλίες αποτελούν η κατάρτιση και η καινοτομία, οι οποίες μπορούν να συμβάλλουν ενεργά στην τοπική ανάπτυξη, κάνοντας χρήση των δυνατοτήτων της κάθε περιοχής, προκειμένου να βοηθηθούν οι άνεργοι έτσι ώστε να μπορέσουν να ενταχθούν στην αγορά εργασίας ή για να ιδρύσουν επιχειρήσεις, καθώς επίσης και άλλες ομάδες πληθυσμού που χρήζουν βοήθειας.
Όλοι οι σύγχρονοι οργανισμοί (συμπεριλαμβανομένων και των Ο.Τ.Α.) οριοθετούνται και αναπτύσσονται στο βαθμό που διαχειρίζονται αποτελεσματικά και αποδοτικά την οργανωσιακή γνώση που έχουν αποκτήσει. Η μετάβαση στην οικονομία της γνώσης γίνεται μέσα από τη καινοτομική δραστηριότητα που έχει αναπτύξει ο κάθε οργανισμός. Επομένως, κοινός στόχος των ΟΤΑ θα πρέπει να είναι η επένδυση στην καινοτομία και στην κοινωνία της γνώσης.
Καινοτομία για έναν ΟΤΑ είναι να λειτουργήσει με τρόπο διαφορετικό, πιο αποτελεσματικό, πιο γρήγορο και πιο έξυπνο. Η καινοτομία μπορεί να αφορά από τις εγκαταστάσεις και τον τρόπο λειτουργίας ενός οργανισμού μέχρι την εμφάνιση και την παροχή των υπηρεσιών του στο κοινωνικό σύνολο. Η καινοτομία δεν είναι απλά ένα εξωτερικό πρόβλημα που αγγίζει μονάχα τις επιχειρήσεις και την ανταγωνιστικότητα. Είναι και πρόβλημα των οργανισμών που προσφέρουν στην κοινωνία διότι μεταφέρουν τη δημιουργική σκέψη τόσο στη λειτουργία τους, όσο και στην παροχή των υπηρεσιών τους. Η δημιουργική σκέψη είναι ευκολότερη σε οργανισμούς οι οποίοι είναι ανοικτοί σε νέες ιδέες και απόψεις και δεν παραμένουν προσκολλημένοι σε παραδοσιακούς μηχανισμούς και δομές.
Η ενασχόληση με έναν ευρύτερο κύκλο συμμετοχών, συμπεριλαμβανομένων των ΜΚΟ, των εργαζομένων, των δημοτών, των επιχειρηματικών συνεργατών κ.ά., μπορεί να ανοίξει σε έναν ΟΤΑ νέες προοπτικές που ενισχύουν την καινοτομία.
Καινοτομία για τη Τοπική Αυτοδιοίκηση μπορεί να είναι:
- Η χρήση των νέων τεχνολογιών και του διαδικτύου.
- Ένα ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα.
- Η συμβολή στην ανάπτυξη νέων κοινωνικών επιχειρήσεων.
- Η μέριμνα για τα άτομα με ειδικές ανάγκες και τις μειονοτικές ομάδες.
- Προγράμματα δια βίου μάθησης στη τοπική κοινωνία.
- Τεχνικές που προάγουν και προστατεύουν το περιβάλλον.
- Η προώθηση της επιχειρηματικότητας σε τοπικό επίπεδο και η ανάπτυξη νέων τοπικών προϊόντων.
- Η προσέλκυση επενδύσεων.
- Η αξιοποίηση δημοτικών ακινήτων και τοπικών πλουτοπαραγωγικών πόρων για τη δημιουργία επιχειρήσεων.
- Η λήψη διοικητικών μέτρων για τη διευκόλυνση των επιχειρήσεων.
- Η ανάδειξη της αξίας της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και η ενίσχυση των κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων.
Παράγοντες που αναστέλλουν την παραγωγή καινοτομίας στους ΟΤΑ είναι:
- η γραφειοκρατία
- η έλλειψη υποδομών και κινήτρων
- η έλλειψη οικονομικής στήριξης
- η αδιαφορία της εξουσίας και
- η έλλειψη πειθαρχίας εντός του οργανισμού.
Επομένως, με την τρέχουσα δημοσιονομική κρίση, το έλλειμμα ανταγωνιστικότητας και τις επερχόμενες σαρωτικές αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις, η νέα γενιά ίσως μπορέσει να πάρει την τύχη στα χέρια της, να αξιοποιήσει το δυναμισμό της και να κατακτήσει τους στόχους της μέσα από το «κοινωνικό επιχειρείν». Οι νέοι μπορούν να μετατρέψουν την κρίση σε ευκαιρία εφαρμόζοντας στην αγορά νέες καινοτόμες ιδέες, που είναι αφιερωμένες στην επίλυση κοινωνικών προβλημάτων, στην εξυπηρέτηση των μη ευνοημένων και στην παροχή κοινωνικά σημαντικών αγαθών, τα οποία δεν παρέχονται με επαρκή τρόπο από δημόσιους φορείς ή ιδιωτικές αγορές.
Μέσα στα πλαίσια αυτά, θα μπορούσαμε να πούμε ότι η κοινωνική επιχειρηματικότητα χρειάζεται και την αρωγή της νέας γενιάς και όχι μόνο των ΟΤΑ. Και αυτό διότι μπορεί να λειτουργήσει ως μία αναδυόμενη εναλλακτική οικονομία, διαμορφώνοντας συνθήκες ευρύτερης μόχλευσης δυνατοτήτων και ευκαιριών, τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον.
Πηγἐς:
