Γράφει η Αθανασία Φουσέκη Ψυχολόγος
Η κοινωνική οικονομία περιλαμβάνει οικονομικές δραστηριότητες που αναλαμβάνονται από επιχειρήσεις και οργανισμούς, κυρίως συνεταιρισμούς, κοινωνίες αλληλοβοήθειας και σωματεία (ενώσεις), η ίδρυση και η λειτουργία των οποίων διέπεται από τις ακόλουθες αρχές: α) έχουν σκοπό κυρίως την παροχή υπηρεσιών προς τα μέλη τους ή την κοινωνία, παρά την επιδίωξη κέρδους, β) έχουν ανεξάρτητη διοίκηση, γ) εφαρμόζουν δημοκρατική διαδικασία λήψης αποφάσεων, δ) αποδίδουν προτεραιότητα στα άτομα και στην εργασία έναντι του κεφαλαίου κατά τη διανομή του εισοδήματος (Jacques Defourny, 2001).
Σύμφωνα με τον Νόμο 4019/2011, Κοινωνική Οικονομία ορίζεται το σύνολο των οικονομικών, επιχειρηματικών, παραγωγικών και κοινωνικών δραστηριοτήτων, οι οποίες αναλαμβάνονται από νομικά πρόσωπα ή ενώσεις προσώπων, των οποίων ο καταστατικός σκοπός είναι η επιδίωξη του συλλογικού οφέλους και η εξυπηρέτηση γενικότερων κοινωνικών συμφερόντων.Ορίζεται ως ο χώρος που βρίσκεται ανάμεσα στον ιδιωτικό και τον δημόσιο τομέα της οικονομίας και όπου οι οικονομικές δραστηριότητες στοχεύουν σε κοινωνικούς σκοπούς· πρόκειται, δηλαδή, για δραστηριότητες μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα που παράγουν κοινωνικό και ατομικό όφελος. Στους χαλεπούς αυτούς καιρούς της κρίσης, όπου η εργασία στο δημόσιο έπαψε να αποτελεί όνειρο ζωής και τα επίπεδα της ανεργίας είναι στα ύψη η κοινωνική οικονομία προσφέρει τον μοχλό της ανάπτυξης. Πρόκειται για την κοινωνική επιχειρηματικότητα, την επιχειρηματικότητα των πολλών και τις συλλογικές πρωτοβουλίες από ανθρώπους με ιδέες που ξέρουν να τολμούν. Είναι η οικονομία εκείνη που υλοποιείται από τις πρωτοβουλίες των πολιτών και διέπεται όχι από την αρχή του ανταγωνισμού, αλλά από τις αρχές της εμπιστοσύνης, της συνεργατικότητας και της αμοιβαιότητας, ενώ τα έσοδα από την οικονομική δραστηριότητα των κοινωνικών επιχειρήσεων δεν αποτελούν το βασικό κίνητρο, αλλά κατευθύνονται προς τους εργάτες και τους δικαιούχους και όχι προς τις διοικήσεις, έτσι ώστε να εξασφαλίζεται ένα δίκαιο και αξιοπρεπές εισόδημα αλλά και να βελτιώνεται η εν λόγω δραστηριότητα. Η κοινωνική οικονομία περιλαμβάνει πλήθος δράσεων και παίρνει τη μορφή σωματείων, συνεταιρισμών, κοινών ταμείων, ιδρυμάτων και αστικών μη-κερδοσκοπικών εταιρειών. Πολίτες και φορείς αυτοοργανώνονται σε επιχειρήσεις και οργανισμούς που προσφέρουν προϊόντα και υπηρεσίες, καλύπτοντας συλλογικές ανάγκες και δημιουργώντας νέες θέσεις απασχόλησης, βιώσιμα εισοδήματα, καινοτόμες δουλειές και εν γένει καλύτερη ποιότητα ζωής. Θα λέγαμε ότι κατά κάποιο τρόπο, η επιχειρηματικότητα αυτή συμπορεύεται με τη φιλανθρωπία, καθότι η κοινωνική οικονομία βασίζεται στην αλληλεγγύη και δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην υποστήριξη εκείνων που βρίσκονται σε μεγαλύτερη ανάγκη καθώς και στις τοπικές κοινότητες που στερούνται ίσων ευκαιριών. Στην ελληνική πραγματικότητα με τη δηλητηριασμένη οικονομία και με ένα κράτος γραφειοκρατικό, συγκεντρωτικό και αυταρχικό, που απαιτεί από τους πολίτες του να υπηρετούν και όχι να συνδιαμορφώνουν την πολιτική του, η απάντηση είναι η κοινωνική οικονομία, ως η κατεξοχήν πραγματική και όχι η πλασματική οικονομία του χρήματος και της κερδοσκοπίας. Ωστόσο,η ελληνική κοινωνική οικονομία, μέχρι στιγμής, δεν έχει αναπτυχθεί σε ικανοποιητικό βαθμό και πολλές από τις προσπάθειες που επιχειρήθηκαν με τις καλύτερες προθέσεις δεν ευοδώθηκαν, πιθανότατα επειδή δεν εξασφαλίστηκε η ανεξαρτησία από το κράτος και δεν παρήχθη ικανή χρηματοδότηση έξω από τη μεσολάβηση των πολιτικών μηχανισμών. Το αποτέλεσμα ήταν να δημιουργηθούν εικονικοί οργανισμοί που εξασφάλισαν αθέμιτη πρόσβαση σε κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς κανένα πρακτικό όφελος για την ελληνική κοινωνία, διαβρώνοντας την εμπιστοσύνη προς τον εθελοντισμό και τις ΜΚΟ. Η εφαρμογή της κοινωνικής οικονομίας με την υιοθέτηση καλών πρακτικών και η λειτουργία της σε συνθήκες πλήρους διαφάνειας μακριά από πελατειακές πρακτικές, την καθιστά μία μοναδική εναλλακτική συμπληρωματικότητας στο κενό της απασχόλησης και οικονομικής συμμετοχής, το οποίο άφηναν οι άλλοι δύο τομείς της οικονομίας, του κράτους και της αγοράς. Η κοινωνική οικονομία με τα μακροπρόθεσμα οφέλη της μπορεί να συνυπάρξει με τα άλλα συστήματα και περισσότερο ταιριάζει στο επίπεδο της τοπικής αυτοδιοίκησης από ότι στην εξουσία του κράτους, γι΄αυτό και οφείλει να αναπτυχθεί από τα «κάτω» και να έχει μία τοπική ρίζα. Η ελληνική κοινωνία οφείλει να κατανοήσει πως η οικονομία αυτή, με την κινητοποίηση των πολιτών και των κοινωνικών δικτύων, είναι μια σοβαρή εναλλακτική, έτσι ώστε να δημιουργηθούν δομές υποστήριξης για νέες κοινωνικές επιχειρήσεις και να θεσπιστούν οικονομικές, νομοθετικές και συνταγματικές ρυθμίσεις που θα αναγνωρίζουν την αξία της συλλογικότητας και θα θωρακίζουν την Κοινωνική Οικονομία.
Χρήσιμοι σύνδεσμοι:
- Εφοπλιστές:η Φιλανθρωπία καλύπτει την τερατώδη Φοροδιαφυγή-Φοροαπαλλαγή
- Ινστιτούτο Κοινωνικής Οικονομίας
