Διάλογοι με τον Βασίλη Τακτικό
Για το Νέο «Κοινωνικό Συμβόλαιο»
Η κοινωνική οικονομία είναι μια θέσμιση οριζόντια, από τα κάτω, παράλληλα με τη συμμετοχική δημοκρατία, με βασικό στοιχείο τη συγκρότηση του κοινωνικού κεφαλαίου, μέσα από τους θεσμούς της αλληλεγγύης, την συνεργασία και την ανάπτυξη της κοινωνικής επιχειρηματικότητας η οποία με τη σειρά της βασίζεται στη συμμετοχικότητα και στην ελεύθερη βούληση της κοινότητας και την ανοιχτή διαβούλευση στο επίπεδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Στηρίζεται επίσης στην οικοδόμηση σχέσεων εμπιστοσύνης, στα κοινωνικά δίκτυα που περιορίζουν τους μεσάζοντες και συντελούν στη μείωση του κόστους των συναλλαγών, για την παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών προς όφελος των πολλών και όχι των κερδοσκόπων.
Πρόκειται για μια ανοιχτή διαδικασία συμμετοχικότητας στα κοινωφελή έργα. Για την προσπάθεια καθιέρωσης μιας ενότητας όχι μόνο στα λόγια ενός υποτιθέμενου εθνικού εργαλείου αλλά στην πράξη, στην παραγωγή και διανομή υλικών και πνευματικών αγαθών χωρίς εκμετάλευση.
Η «Δημοσιογραφία Πολιτών» και ο κοινωνικός ακτιβισμός είναι οι «άδηλοι πόροι» κοινωνικής προσφοράς συγκέντρωσης «κοινωνικού κεφαλαίου», που ενώ δεν καταγράφονται κάπου επίσημα, κινούν τα νήματα της κοινωνικής οικονομίας. Οι ηλεκτρονικές εκδόσεις «Social Activism Αθηνών» και «Οίκοpress» ανταποκρίνονται σε αυτή τη νέα πραγματικότητα. Ανατρέποντας τα δεδομένα του συμβατικού τρόπου πληροφόρησης, η ΑμΚΕ «Ερύμανθος», με συμπράττοντες το Δήμο Αθηναίων και την Περιφέρεια Αττικής, προβαίνει σε ένα ξεχωριστό εγχείρημα. Αναλαμβάνει μια πρωτοβουλία κοινωφελούς εργασίας με σκοπό να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για ένα μέσο όπου θα γράφουν οι πολίτες και θα ακούγεται η φωνή τους. Μια πρωτοβουλία που ούτως ή άλλως πρέπει να ξεκινήσει από τις Οργανώσεις της Κοινωνίας των Πολιτών για να μπορέσει να ευδοκιμήσει…
Κοινωνικός ακτιβισμός, διαφάνεια και αποτελεσματικότητα της διαχείρισης των πόρων για κοινωφελείς δράσεις
B.T.: Η κοινωνική οικονομία, καταρχήν, βασίζεται σε κοινωνικά δίκτυα. Στη δικτύωση των ίδιων των ανθρώπων οργανώνοντας συλλογικότητες σε τοπικό επίπεδο, σε περιφερειακό επίπεδο αλλά και συλλογικότητες σε παγκόσμιο επίπεδο. Αυτές οι συλλογικότητες μπορούν να οργανωθούν στη βάση των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών και έτσι μπορούν να ληφθούν σημαντικές πρωτοβουλίες για ανθρωπιστική βοήθεια, για κοινωνικές επιχειρήσεις, τοπικού αλλά και εθνικού χαρακτήρα, ώστε με αυτό τον τρόπο να ενεργοποιηθεί το τοπικό κοινωνικό κεφάλαιο το οποίοι ορίζεται από την αλληλεγγύη και την συνεργασία μεταξύ των πολιτών.
«Κοινωνικός Ακτιβισμός»: Αντίδοτο στην κρίση και μοχλός κοινωνικής ανάπτυξης
Β.Τ.: Πάντοτε στην ιστορία ο εθελοντισμός και ο ακτιβισμός, η έμπρακτη, δηλαδή, συμμετοχή στην άρση ή τη βελτίωση μιας κατάστασης ήταν η κινητήρια δύναμη αλλαγών και ριζικών ανατροπών. Γιατί «Κοινωνικός Ακτιβισμός» σημαίνει πρώτα απ’ όλα συνειδητοποίηση του αγώνα και της προσφοράς για να αλλάξει μια μη επιθυμητή κατάσταση. Σημαίνει ότι κάποιος είναι διατεθειμένος να επωμιστεί το κόστος αυτής της διαδικασίας προσφέροντας είτε ελεύθερο χρόνο είτε χρήμα είτε τεχνογνωσία. Σημαίνει, επίσης, εξειδικευμένη γνώση και βούληση για το πώς αλλάζουν τα πράγματα. Και είναι ο μόνος τρόπος για να αντιμετωπίσει μία κοινωνία τις κατεστημένες νοοτροπίες και τη διαφθορά της γραφειοκρατίας. Σημαίνει ακόμα, ανθρώπινα δικαιώματα, δικαιώματα του πολίτη, αλλά και πάλη για να εκφραστούν. Υπό αυτή την έννοια, μπορεί να γίνει κινητοποίηση των ανθρώπινων πόρων για τις καλές πρακτικές και να επιτευχθεί η βέλτιστη αξιοποίησή τους κάτω από τον αυστηρό κοινωνικό έλεγχο. Διότι μόνο ένας έλεγχος μπορεί να είναι πιο αποτελεσματικός. Κι αυτός δεν είναι ούτε ο αστυνομικός, ούτε ο νομικίστικος έλεγχος των δημοσίων υπαλλήλων. Ο πιο ουσιαστικός έλεγχος είναι ο ηθικός και κοινωνικός έλεγχος των πολιτών που δεν αφήνει περιθώρια διαφυγής σε παρακμιακές λειτουργίες.
Καλές πρακτικές και έξυπνη διαχείριση της γνώσης στην Τοπική Αυτοδιοίκηση
Καταρχήν θα πρέπει να ορίσουμε ότι η «δια βίου μάθηση» είναι μία μακροχρόνια διαδικασία που ξεκινάει από τη γέννηση του ανθρώπου και συνεχίζει σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. Υπό αυτή την έννοια δια βίου μάθηση δεν είναι ούτε τα κέντρα επαγγελματικής κατάρτισης ούτε τα σχολεία δεύτερης ευκαιρίας. Δεν ταυτίζεται με την σχολική μάθηση αλλά είναι μια ξεχωριστή διαδικασία που συνδυάζεται περισσότερο με τη μάθηση μέσα από την εργασία ή και τον εθελοντισμό. Αυτό που συμβαίνει στη χώρα μας είναι μια διαστροφή του όρου και της πρακτικής της διεργασίας. Μια διαστροφή ανόητης και αναποτελεσματικής διαχείρισης της γνώσης- πόρων. Γιατί το σχολείο προσφέρει αυτά που ξέρουμε όλοι ότι προσφέρει. Η δια βίου μάθηση μπορεί να προσφέρει ως βιωματική μάθηση στο χώρο της δράσης και στο χώρο της δουλειάς και σε σχέση με την παραγωγή αγαθών. Δηλαδή μαθαίνω παράγοντας κάτι χειροπιαστά και όχι θεωρητικές και ακαδημαϊκές γνώσεις οι οποίες ασφαλώς έχουν την αξία τους αλλά δεν είναι δυνατόν να εμπεδωθούν χωρίς την πρακτική εφαρμογή. Πολλά Πανεπιστήμια στο εξωτερικό αναγνωρίζουν αυτή την ανάγκη και απαιτούν από τους φοιτητές την παράλληλη πρακτική άσκηση. Αυτό όμως δεν υποκαθιστά την ανάγκη της δια βίου μάθησης που όπως είπαμε είναι μια μακροχρόνια διαδικασία εφόρου ζωής. Σε ότι αφορά την πόλη και τον Δήμο οι αρχαίοι έλεγαν: Η πόλις είναι το σχολείο. Ακόμη και οι τοίχοι της πόλης διδάσκουν.
Η επινόηση των θέσεων εργασίας και η επιχειρηματικότητα
Β.Τ.: Πρώτον, θα πρέπει να απαλλαγούμε από την αυταπάτη ότι το κράτος μπορεί να λειτουργήσει σα «θεός» ώστε να τα προβλέπει όλα, να τα επιχειρεί όλα και να μεριμνά για όλα, παίρνοντας ρίσκο για το καθετί, χωρίς να συμμετέχουν στην επιχειρηματική διαδικασία και οι πολίτες. Το κράτος, ιστορικά έχει αποδεδειχθεί ότι, πέραν από ορισμένους τομείς παραγωγής δημόσιων αγαθών, όπως παιδεία, υγεία, δημόσια έργα, είσπραξη φόρων κτλ., δεν είναι σε θέση να επεκτείνει την επιχειρηματικότητά του εκεί που λειτουργούν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις και οι αυτοαπασχολούμενοι. Όπου το κράτος ιστορικά υπήρξε ο απόλυτος επιχειρηματίας το έκανε με δικτατορία και απόλυτη στρατιωτική πειθαρχία – και αυτό μόνο για περιορισμένες ιστορικές περιόδους εμπόλεμης κατάστασης ή επαναστατικής διέγερσης. Ο προφανής λόγος που το κράτος στις ειρηνικές και δημοκρατικές κοινωνίες δεν μπορεί να γίνει επιχειρηματίας σε όλα τα επίπεδα είναι γιατί σ’ αυτή την περίπτωση θα χρειαζόταν μια τεράστια γραφειοκρατία για να ελέγχει την κάθε μικροεπιχείρηση κι αυτοαπασχολούμενο εάν πηγαίνει στη δουλειά του, αν αποδίδει προϊόν και αν αυτό είναι χρήσιμο για την κοινωνία.
