Γράφει η Ελένη Βενιέρη
Πολιτικός Επιστήμων, Διεθνολόγος
…εκφάνσεις της στην Ελλάδα, στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στην Αττική και στην Αθήνα
Στη σύγχρονη κοινωνιολογία, η μελέτη της ανάπτυξης δεν απολαμβάνει αυστηρή θεσμική αναγνώριση. Ούτε η κοινωνιολογία προσφέρει ένα συνεκτικό θεωρητικό πλαίσιο ή σύνολο μεθόδων για την ανάλυση των αναπτυξιακών διαδικασιών. Ωστόσο, κοινωνιολόγοι ασχολούνται εκτενώς με ζητήματα που αφορούν τις αιτίες και τις συνέπειες της ανάπτυξης, και τα ευρήματά τους συχνά συνεπάγονται πολιτικές επιπτώσεις που προκαλούν έκπληξη.
…στο χθες…
Ιστορικά, η μελέτη της ανάπτυξης αποτέλεσε βασικό θέμα της κοινωνιολογίας με κίνητρο την κατανόηση των τότε οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών διεργασιών. Τα έργα των ιδρυτών της κοινωνιολογίας του 19ου αιώνα –Marx, Weber– προσπαθούν να περιγράψουν και να εξηγήσουν τη μετάβαση από αγροτικές σε πολύπλοκες, βιομηχανικές κοινωνίες στη Δυτική Ευρώπη μεταξύ του 17ου και του 19ου αιώνα. Επιπλέον, η Κοινωνιολογία της Ανάπτυξης προσπαθεί να κατανοήσει τα αίτια της χρόνιας υστέρησης των αναπτυξιακών επιδόσεων των υπανάπτυκτων περιφερειακών κρατών, σε σχέση με τις αναπτυγμένες χώρες του «κέντρου», να περιγράψει και αξιολογήσει τις κατά περίπτωση προτάσεις και διαδικασίες αντιμετώπισης των οικονομικών και αναπτυξιακών αδιεξόδων αυτών των υπανάπτυκτων κρατών, αλλά και να προτείνει τους τρόπους οι οποίοι θα έβγαζαν τις συγκεκριμένες χώρες από το μονοπάτι της οικονομικής και κοινωνικής τους καθυστέρησης.
Δύο ήταν οι βασικές αντιτιθέμενες ιδεολογίες, η φιλελεύθερη και η μαρξιστική, με σημείο αναφοράς την αναπτυξιακή πορεία των χωρών του Τρίτου Κόσμου. Και οι δύο, οδηγήθηκαν σε αδιέξοδο, αφού καμία δεν έδωσε την πολυπόθητη λύση. Το πρόβλημα των χωρών του Τρίτου Κόσμου θεωρήθηκε ότι ήταν η έλλειψη της απαραίτητης ομοιογένειας. Δηλαδή, η οικονομική και κοινωνική καθυστέρηση των πρώην αποικιών ερμηνεύτηκε -από το τέλος της δεκαετίας του ΄40 μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ΄60- ως αποτέλεσμα εσωτερικών παραγόντων των τοπικών κοινωνιών, σύμφωνα με τις δύο βασικές θέσεις των αστικών θεωριών: την οικονομική της ανάπτυξης και τη θεωρία του εκσυγχρονισμού. Στη διαμόρφωση των συγκεκριμένων θεωριών επέδρασαν τόσο η κλασική πολιτική οικονομία του 18ου και 19ου αιώνα, όπως επίσης ο αστικός διαφωτισμός, αλλά και η ανερχόμενη νέα επιστήμη της κοινωνιολογίας. «Η δράση της ανάπτυξης η οποία βασίζεται στη θεωρία του εκσυγχρονισμού οραματίστηκε τη διάδοση των σύγχρονων αξιών μέσα από την εκπαίδευση και τη μεταφορά τεχνογνωσίας σε μη-δυτικές ελίτ», με τη προσδοκία της κοινωνικής διαφοροποίησης. Oι δυτικοευρωπαϊκές κοινωνίες θεωρούνταν το εξιδανικευμένο μοντέλο μετάβασης από την παραδοσιακή στη σύγχρονη κοινωνία.
Η κρίση της θεωρίας της ανάπτυξης
Σε γενικές γραμμές, η κρίση στο χώρο της κοινωνιολογίας της ανάπτυξης γίνεται αισθητή. Αναπάντητα ερωτήματα παραμένουν. Στο χώρο της φιλελεύθερης σκέψης, θα έπρεπε να απαντηθεί το γιατί δεν προχώρησε ο εκσυγχρονισμός -κοινωνικός, πολιτικός και πνευματικός- στις υπανάπτυκτες χώρες και γιατί τα θεωρητικά εργαλεία του δομικού λειτουργισμού -στον οποίο κυρίαρχη μορφή υπήρξε ο T. Parsons- δε λειτούργησαν στην πράξη; Επίσης, στο πεδίο της οικονομικής ανάπτυξης, στο οποίο κυριάρχησε η κεϋνσιανή σκέψη μέχρι και τη δεκαετία του ‘70, γιατί οι κρατικές παρεμβάσεις και η γενικότερη πολιτική οικονομικής μεγέθυνσης δεν έδωσαν τις προσδοκώμενες λύσεις; Γενικότερα, γιατί ο καπιταλισμός με τις φιλελεύθερες αντιλήψεις του, δεν μπόρεσε να απαντήσει στο πρόβλημα της στασιμότητας των υπανάπτυκτων χωρών;
…στο σήμερα…
…μπορούμε να εντοπίσουμε τουλάχιστον τρεις κύριες προσεγγίσεις στην κοινωνιολογική μελέτη της ανάπτυξης. Μεγάλο μέρος της σύγχρονης κοινωνιολογίας, μέσα από μια συγκριτική λογική, εστιάζει σε θεσμούς ως κινητήρια δύναμη (ή εμπόδιο) για τον εκδημοκρατισμό, την οικονομική ανάπτυξη ή τις κοινωνικές παροχές. Αυτός ο «νέος συγκριτικός θεσμισμός» διαμορφώθηκε τόσο ως κριτική και αναπροσαρμογή των στοιχείων του εκσυγχρονισμού και της εξάρτησης, όσο και ως προσέγγιση του παγκόσμιου συστήματος. Η προσέγγιση αυτή δίνει βάρος στον κρίσιμο ρόλο των ταξικών σχέσεων και του κράτους ως αυτόνομου παράγοντα στην κατανόηση των αναπτυξιακών διαδικασιών. Πιο πρόσφατα, οι κοινωνιολόγοι ενδιαφέρονται, όλο και περισσότερο, για το πώς οι συνιστώσες της «παγκοσμιοποίησης» επιδρούν στην πορεία ανάπτυξης των εθνών-κρατών, των περιφερειών και των πόλεων. Οι προοπτικές της παγκοσμιοποίησης αποκαλύπτουν τη σημασία των παγκόσμιων ροών των υλικών και συμβολικών αγαθών και τη διαμεσολάβηση αυτών των ροών τόσο σε τοπικό όσο και σε εθνικό επίπεδο. Επιπλέον, μια προσέγγιση «κοινωνικού κεφαλαίου» έχει αποκτήσει εξέχουσα θέση στην κοινωνιολογία τονίζοντας την επεξηγηματική δύναμη των διαμορφώσεων των κοινωνικών δικτύων για την εξήγηση των αποτελεσμάτων της ανάπτυξης. Με αυτή την έννοια, ενώ συνεπάγονται ένα διαφορετικό σύνολο των ειδικότερων επιπτώσεων της πολιτικής, αυτές οι κορυφαίες κοινωνιολογικές προσεγγίσεις και συζητήσεις, μοιράζονται μία απεγνωσμένη κραυγή για πολιτικές που επικεντρώνονται στην κοινωνική και πολιτιστική διάσταση της ευημερίας και της ενδυνάμωσης πέρα από ατομικιστικές και ωφελιμιστικές αρχές.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και του 1990, η προσέγγιση του αποκαλούμενου «κοινωνικού κεφαλαίου» άρχισε να απολαμβάνει αυξανόμενη επιρροή. Τόσο οι κοινωνιολόγοι που ειδικεύονται σε προβλήματα μικροεπιπέδου, όπως το επίπεδο επιχειρηματικότητας εθνικών ομάδων και των κοινοτήτων των μεταναστών, όσο και οι ακαδημαϊκοί που ασχολούνται με θέματα μακροεπιπέδου, όπως σχέσεις κράτους – κοινωνίας, εναγκαλίστηκαν την ιδέα του κοινωνικού κεφαλαίου. Το τελευταίο εμπεριέχει και τα κοινωνικά δίκτυα εμποτισμένα με ορισμένα χαρακτηριστικά όπως η εμπιστοσύνη ή οι κανόνες της αμοιβαιότητας.
Αυτή η προσέγγιση αποκαλύπτει τη σημασία των διαφορετικών διαμορφώσεων του δικτύου των ατομικών ή θεσμικών παραγόντων, στην εξήγηση των αποτελεσμάτων της αναπτυξιακής διαδικασίας. Για παράδειγμα, o Evans υποστήριξε το 1995 ότι η αναπτυξιακή ικανότητα των κρατών εξαρτάται από το «βαθμό εμπέδωσης της αυτονομίας» τους. Προκειμένου για την επιτυχή προώθηση της ανάπτυξης, οι κρατικές γραφειοκρατίες απαιτούν ενοποίηση με πυκνούς εσωτερικούς δεσμούς, διάχυση προτύπων και ένα “esprit du corps”. Ταυτόχρονα, κοινωνικοί δεσμοί μεταξύ του κράτους και της κοινωνίας των πολιτών εξασφαλίζουν τη λογοδοσία και τη ροή πληροφοριών.
Όλες αυτές οι ιδέες μαζί, έχουν σημαντικές επιπτώσεις για τις αναπτυξιακές πολιτικές. Οι προσεγγίσεις του κοινωνικού κεφαλαίου υποδεικνύουν εμφατικά το σχεδιασμό των μηχανισμών για την πολλαπλή ενίσχυση τόσο των τοπικών κοινωνικών δικτύων, όσο και των κοινωνικών δεσμών μεταξύ των τοπικών κοινοτήτων, αλλά και μεταξύ της κοινωνίας των πολιτών και του κράτους.
Εκφάνσεις της θεωρίας στην Ελλάδα…
Η παγκόσμια παρούσα οικονομική κρίση, η παγκοσμιοποίηση, αλλά και η ελληνική ιδιαιτερότητα αποδεικνύουν ότι η εμπιστοσύνη μας στην ικανότητα αυτορρύθμισης της αγοράς υπήρξε υπερβολική. Οι τραπεζικές «φούσκες» από την μία πλευρά, και από την άλλη ο κρατισμός της κλεπτοκρατίας, του παρασιτισμού και της πελατείας που προκαλούν το τεράστιο δημόσιο χρέος, δημιούργησαν τις βασικές αιτίες του εκρηκτικού μείγματος της κρίσης. Χρειάζεται αλλαγή προσανατολισμού και αναπροσαρμογή εκείνων των κοινωνικών αξιών και προτύπων που μας οδήγησαν στην κρίση.
Χρηματιστήριο Wall Street [Πηγή: Ελευθεροτυπία]
Έχει γίνει κοινός τόπος ότι ο πλέον μονιμότερος τρόπος της απεμπλοκής μας από αυτή την πολύπλευρη κρίση είναι η όσο το δυνατόν εντονότερη διασύνδεση του κοινωνικού κράτους, της κοινωνικής οικονομίας και της τοπικής αυτοδιοίκησης. Μέσα από αυτή την οδό, ξεκαθαρίζει το πεδίο δράσης του κοινωνικού κράτους, αποκαλύπτοντας νέα «κοιτάσματα απασχόλησης» στον τομέα κοινωνικών υπηρεσιών τοπικού χαρακτήρα. Το αντιπαραγωγικό κράτος που απομυζά πόρους -ευρωπαϊκούς ή άλλους- ανακόπτει την ανάπτυξη και μειώνει την ανταγωνιστικότητα, πρέπει επειγόντως να μειωθεί προς όφελος ενός ολόκληρου «τρίτου» τομέα της οικονομίας, τη λεγόμενη κοινωνική, αλλά και μιας πλήρους θεσμικής ανάπτυξης της τοπικής αυτοδιοίκησης. Η συλλογική δημιουργία μπορεί να γίνει κοινωνικό κεφάλαιο που θα δημιουργήσει κίνητρο δημιουργικότητας και αποτελεσματικότητας μέσα από την επένδυση στους ανθρώπινους πόρους.
Καταλήγουμε, λοιπόν, να επιλέγουμε την προσέγγιση του «κοινωνικού κεφαλαίου» για να επιτύχουμε την ανάπτυξη μέσα από τη μελέτη της κοινωνιολογίας. Το σημαντικότερο είναι ότι, στο συμπέρασμα αυτό δεν μας οδήγησε η μελέτη αυτή καθεαυτή αλλά η ίδια η πραγματικότητα. Έχει αποδειχθεί ότι κοινωνικά δίκτυα «παράγουν απτά θετικά αποτελέσματα που αξίζει να διατηρηθούν και ολοκληρωθούν ώστε να συμβάλουν στην παράλληλη αντιμετώπιση των δύο κύριων προβλημάτων κάθε σύγχρονης ευρωπαϊκή κοινωνίας: Αφενός μεν του φαινομένου της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού, αφετέρου δε της ανεργίας. Και αυτό σε τοπικό, συγκεκριμένο και άμεσα ελέγξιμο επίπεδο».
Τι είναι Κοινωνική Οικονομία;
Η κοινωνική οικονομία βρίσκεται ανάμεσα στον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα της οικονομίας. Διεξάγει οικονομικές δραστηριότητες με κοινωνικούς σκοπούς και στόχους και ασκείται από κοινωνικές επιχειρήσεις και συνεταιρισμούς, μορφές αυτοοργάνωσης των πολιτών, Μη Κερδοσκοπικούς Οργανισμούς και Αστικές Μ.Κ.Επιχειρήσεις και την εθελοντική προσφορά υπηρεσιών, στη βάση της αλληλεγγύης και της συνεργασίας. Προσπαθεί να καλύψει «κενούς χώρους» ζήτησης αγαθών και υπηρεσιών, συνήθως κοινωνικού χαρακτήρα, των οποίων η παραγωγή και η διάθεση από τους μηχανισμούς της ελεύθερης αγοράς κρίνεται ασύμφορη, η δε παροχή τους από το κράτος πολλές φορές ανέφικτη. Απασχολεί δυναμικό, κυρίως από ευάλωτες κοινωνικές ομάδες με στόχο το συλλογικό και κοινωνικό συμφέρον.
Η κοινωνική οικονομία και τα κοινωνικά δίκτυα είναι ο χώρος των καλών και ωφέλιμων πρακτικών για το σύνολο. Μειώνουν το κόστος συναλλαγών. Λειτουργούν ως ταμιευτήρες κοινωνικού κεφαλαίου, υπέρ της κοινωνικοποίησης της τεχνογνωσίας. Δρουν, τελικά, ως προπομποί της κοινωνικής και πράσινης επιχειρηματικότητας. Κατευθύνουν τις επενδύσεις προς την περιφέρεια, σε υπηρεσίες κοινωνικής αλληλεγγύης, τον άνθρωπο και το περιβάλλον και τους κοινωνικά αναγκαίους σκοπούς. Αντλούν πόρους για τις επενδύσεις από δωρεές, χορηγίες και την εταιρική υπευθυνότητα. Βασίζονται στον εθελοντισμό, την κοινωνική υπευθυνότητα του πολίτη και των επιχειρήσεων. Η κοινωνική οικονομία προτάσσει την αειφορική διάσταση της επιχειρηματικότητας κυρίως για τη βιωσιμότητα των αστικών κέντρων, δημιουργώντας νέες ευκαιρίες απασχόλησης και πρόσθετα ή συμπληρωματικά εισοδήματα. Με όλα αυτά τα πλεονεκτήματα δύναται να κινητοποιηθούν παραγωγικές διαδικασίες σε εποχές στασιμότητας κερδών και κρατικών παρεμβάσεων με έμφαση στη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Στο ευρωπαϊκό επίπεδο, έχει πλέον τεκμηριωθεί επιστημονικά η άμεση αλληλεπίδραση του δείκτη ανάπτυξης των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών με την κοινωνική μη κερδοσκοπική οικονομία και μετά, με την ανθεκτικότητα της οικονομίας προκειμένου για την αντιμετώπιση της κρίσης και της διαφθοράς. Στο ίδιο επίπεδο, η κοινωνική οικονομία είναι αναγνωρισμένος κλάδος με χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και άλλες κοινοτικές πρωτοβουλίες για τη δια βίου μάθηση, την απασχόληση, τον πολιτισμό και το περιβάλλον. Στην Αγγλία, υπάρχει Υφυπουργείο Κοινωνικής Οικονομίας. Στη Γερμανία, στο σύνολο της οικονομίας υπάρχει και η διάσταση της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς, όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται.
Ποια τα Χρηματοδοτικά Εργαλεία της;
Στον τομέα αυτό δεν παρεισφρέουν οι συνέπειες της κρίσης. Οι πόροι για την κοινωνική οικονομία υπάρχουν και προέρχονται κατά κύριο λόγο από τα προγράμματα της Ε.Ε. που αναδεικνύουν και ενισχύουν τους κοινωνικούς και ανθρώπινους πόρους. Σημαντικότερο χρηματοδοτικό εργαλείο προς την κατεύθυνση αυτή είναι το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (EKT), ένα από τα Διαρθρωτικά ταμεία της Ε.Ε., το οποίο ιδρύθηκε τo 1958 για να προωθήσει την ένταξη των ανέργων και μειονεκτουσών κατηγοριών του πληθυσμού στην αγορά εργασίας μέσω της χρηματοδότησης κυρίως δράσεων κατάρτισης.
Στην Ελλάδα, με τους πόρους του Ε.Κ.Τ. και για την 4η προγραμματική περίοδο 2007 – 2013 το ΕΚΤ χρηματοδοτεί 3 Τομεακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (Ε.Π.), από το σύνολο των 8, τα οποία έχουν ως εξής: «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», «Διοικητική Μεταρρύθμιση», «Εκπαίδευση και Δια βίου Μάθηση».
Η κατεύθυνση της Ε.Ε. στο να απορροφάται μέσω των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών ένα ποσοστό περίπου 2% έως 5%, καταστρατηγείται από το ελληνικό κράτος. Ιδιαίτερα στον τομέα της δια βίου μάθησης και στο επιχειρησιακό πρόγραμμα του υπουργείου Παιδείας για το οποίο η «Σύμπραξη ΜΚΟ» έχει κάνει ειδική αναφορά προς το Υπουργείο Παιδείας και δια βίου Μάθησης.
Στην Ελλάδα με πληθυσμό μόλις στο 1% της Ευρωπαϊκής Ένωσης, λαμβάνουμε το 6% περίπου των πόρων του ΕΚΤ. Όμως παρά την προνομιακή αυτή θέση, τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά σε σχέση με την αξιοποίηση των πόρων αυτών κατά την τελευταία εικοσαετία που λειτουργεί ο θεσμός.
Επανασχεδιασμός Ανάπτυξης [Πηγή: syrostoday.gr]
Και στο 4ο Κοινοτικό Πλαίσιο Στήριξης (ΚΠΣ) παρατηρείται μεγάλη καθυστέρηση απορρόφησης πόρων στην εκτέλεση του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ). Υπάρχουν πάντα περιθώρια επιτάχυνσης των διαδικασιών προκειμένου να αποτραπεί η απώλεια χρημάτων από τυχόν «παραπομπή της Ελλάδας στη δικαιοσύνη για λόγους μη σεβασμού του κοινοτικού κεκτημένου», όπως έχει παρατηρήσει σε επικριτικό τόνο ο γενικός διευθυντής Περιφερειακής Πολιτικής κ. Ζακ Πονσέ. Στο ίδιο μήκος κλίματος ήταν και η παρατήρηση του διευθυντή του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου κ. Αουρίλιο Σεσίλιο, ο οποίος στη 2η Διάσκεψη των προέδρων και των Επιτροπών Παρακολούθησης του ΕΣΠΑ, το Μάιο του 2010, χαρακτήρισε την Ελλάδα ως «μία χώρα με τόσα κοινωνικά προβλήματα και υψηλή ανεργία» η οποία «δεν κάνει τίποτα για να βελτιώσει τη ζωή των ανέργων της». Τότε, η απορροφητικότητα του ΕΣΠΑ υπολειπόταν του μέσου κοινοτικού όρου. Στην 3η αντίστοιχη Διάσκεψη της 14ης Δεκεμβρίου 2011, τα πράγματα είχαν ελαφρώς αλλάξει. Ο Επίτροπος για την Περιφερειακή Πολιτική της Ε.Ε., κ. Johannes Hahn δήλωσε εντυπωσιασμένος από την πρόοδο που είχε επιτευχθεί στο ΕΣΠΑ μέσα σε τρεις μήνες επισημαίνοντας ότι πρέπει να βρούμε τη σωστή ισορροπία ανάμεσα στην Ανάπτυξη και τη Σταθερότητα του Συμφώνου (Ανάπτυξης και Σταθερότητας). Κατά τη γνώμη του -και τη δική μας- η ανάπτυξη θα πρέπει να προηγείται της σταθερότητας. Στη Διάσκεψη αυτή ανακοινώθηκε ότι η εθνική απορρόφηση βρίσκεται πλέον στο μέσο κοινοτικό όρο. Ο τότε υπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας κ. Μιχάλης Χρυσοχοΐδης ανακοίνωσε ότι οι εντάξεις έργων προσεγγίζουν πλέον το 100% του προγράμματος (95,16%) και τα έργα που έχουν συμβασιοποιηθεί υπερβαίνουν το 50% (55,35%). Πρότεινε το ΕΣΠΑ να γίνει εργοκεντρικό για να δώσει αναπτυξιακή πνοή στην περιφέρεια και να απαντήσει στο κρίσιμο πρόβλημα της ανεργίας των νέων, καθώς μέσα από τα προγράμματα που προβλέπει δημιουργούνται 207.000 θέσεις εργασίας από το 2012 ως το 2015. Ο Υφυπουργός Ανάπτυξης, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας, κ. Θάνος Μωραΐτης, αναφερόμενος στην προσπάθεια αύξησης των ρυθμών απορρόφησης κοινοτικών πόρων σημείωσε ότι «το ΕΣΠΑ, δεν είναι ένα Υπουργείο. Είναι η προσπάθεια πολλών Υπουργείων και των Περιφερειών. Είναι μία οριζόντια προσπάθεια του συνόλου της δημόσιας διοίκησης».
Εκφάνσεις της θεωρίας στην Αττική…
Σύμφωνα με τα στοιχεία από 30 Ιουνίου 2012 των υπουργείων Οικονομικών και Ανάπτυξης που έχει στη διάθεσή της η aftodioikisi.gr, η απορροφητικότητα αναφορικά με τις πληρωμές το τελευταίο έτος αυξήθηκε από το 7,2% μέχρι και το 40%, ενώ όσον αφορά στις συμβασιοποιήσεις από 7,5% μέχρι 46,3%. Ωστόσο, το Περιφερειακό Επιχειρησιακό Πρόγραμμα (ΠΕΠ) του ΕΣΠΑ της Αττικής -της μεγαλύτερης περιφέρειας της χώρας- «έτρεξε» με την προτελευταία ταχύτητα σε σχέση με τις υπόλοιπες 13 περιφέρειες. Το Διάστημα 30/06/11 έως 30/06/12 οι
αποπληρωμές έργων αυξήθηκαν μόλις κατά 8,5% και οι συμβασιοποιήσεις κατά 8,7%. Συνολικά, η Περιφέρεια Αττικής, βρίσκεται σε πολύ χαμηλή θέση (11η) με αποπληρωμές 30,7% (881,4 από 2868,2 εκατ. €) και συμβασιοποιήσεις 51,2% (1468,6 από 2868,2 εκατ. €).
Ταχύτητες Περιφερειών [Πηγή: aftodioikisi.gr]
Είναι προφανές ότι η Ελλάδα δεν ανταποκρίνεται επαρκώς στις υποχρεώσεις της. Λαμβάνοντας υπόψη και τις παραπάνω παρατηρήσεις καταλαβαίνουμε ότι η βαθύτερη αιτία αυτής της ανεπάρκειας δεν είναι το τεχνοκρατικό ή γραφειοκρατικό μας πρόβλημα. Είναι κυρίως πρόβλημα ανεπαρκούς κινητοποίησης των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών (ΚτΠ) στο αναπτυξιακό γίγνεσθαι. Μία ενεργοποίηση της κοινωνικής οικονομίας που θα απαιτούσε την εφαρμογή των κοινοτικών οδηγιών από την ελληνική γραφειοκρατία.
Η κριτική δεν απευθύνεται μόνο προς το κράτος ή το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα αλλά και στις ίδιες τις οργανώσεις της ΚτΠ οι οποίες καλούνται σε αυτοοργάνωση σε τριτοβάθμιο επίπεδο ώστε να δημιουργηθεί μία δεξαμενή «κοινωνικού κεφαλαίου», σύμφωνα και με τη σύγχρονη προσέγγιση της Κοινωνιολογίας της Ανάπτυξης. Κυρίως, όμως, χρειάζονται οι συνέργιες των κοινωνικών δικτύων με την τοπική αυτοδιοίκηση για την αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού και την αξιοποίηση των ανθρώπινων πόρων. Το γεγονός αυτό έχει ήδη γίνει αντιληπτό από πολλούς δήμους οι οποίοι επιχειρούν να δώσουν στις πρωτοβουλίες εθελοντισμού και αλληλεγγύης θεσμικό χαρακτήρα βάζοντας το θεμέλιο λίθο ανάπτυξης της κοινωνικής επιχειρηματικότητας και συνιστώντας μία νέα εποχή για τη συμμετοχική Δημοκρατία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (Τ.Α.). Άλλωστε, στο πρόβλημα της έλλειψης χρηματοδότησης σε κοινωνικές δομές των Δήμων, όπως για παράδειγμα οι παιδικοί σταθμοί και τα ωδεία, η λύση δύνεται με τη δημιουργία συνεταιρισμών, στο πλαίσιο της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, με μετόχους τους άνεργους πρώην δημοτικούς υπαλλήλους.
Έχει ήδη δημιουργηθεί ισχυρή ροπή αντιληπτικότητας των αναπτυξιακών δυνατοτήτων της κοινωνικής οικονομίας στην οποία συμβάλλει η πλούσια εμπειρία σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Ενδεικτικό της αναγνώρισης αυτών των δυνατοτήτων είναι το τριήμερο εκδηλώσεων για την Κοινωνική Οικονομία και τις Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις, το οποίο διοργάνωσε, στο πλαίσιο του θεσμικού του ρόλου ως ευρωβουλευτής των Οικολόγων Πράσινων / Ομάδα Πρασίνων στο Ευρωκοινοβούλιο, ο κ. Νίκος Χρυσόγελος. Η εισαγωγική εκδήλωση (6 Ιουλίου 2012) ανίχνευσε το δημιουργικό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η τοπική αυτοδιοίκηση στη προώθηση της Κοινωνικής Οικονομίας ως εργαλείο αναζωογόνησης των τοπικών οικονομιών, με δημιουργία πράσινων θέσεων εργασίας, ταυτόχρονη προστασία του περιβάλλοντος και της κοινωνικής συνοχής. Η δεύτερη μέρα (7 Ιουλίου) είχε θέμα «Κοινωνική Συνεργατική Οικονομία» και εστίασε στην παρουσίαση επιτυχημένων παραδειγμάτων και καλών πρακτικών Ευρώπης και Ελλάδας σε διαφορετικούς τομείς εφαρμογής της Κοινωνικής Οικονομίας, στην ανάλυση του ισχύοντος θεσμικού πλαισίου καθώς και στη δυνατότητα χρηματοδότησης τέτοιων πρωτοβουλιών από εναλλακτικές πηγές χρηματοδότησης. 
Οι Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις σε τομείς κατασκευών-κατοικίας (Cecodhas Housing Europe), ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, διαχείρισης απορριμμάτων (Ευρωπαϊκό Δίκτυο rreuse), κοινωνικών υπηρεσιών-υγείας (Κλίμαξplus) είναι οι πλέον χαρακτηριστικές. Ως παραδείγματα εναλλακτικής χρηματοδότησης εξετάστηκαν η συνεταιριστική τράπεζα Banca Popolare Etica στην Ιταλία, το Δίκτυο ενίσχυσης της αλληλέγγυας οικονομίας La NEF στη Γαλλία και άλλα. Η τρίτη και τελευταία μέρα (8 Ιουλίου) επικεντρώθηκε στην εκπαίδευση περίπου 70 ενδιαφερομένων σε θέματα δημιουργίας, λειτουργίας και δικτύωσης κοινωνικών συνεταιριστικών επιχειρήσεων σε τομείς όπως εκείνοι που προαναφέρθηκαν.
Δυνατότητες Στήριξης της Κοινωνικής Οικονομίας από την Τ.Α.
Έχει διαπιστωθεί έλλειψη πιστοποίησης της κοινωνικής επιχείρησης και επομένως απουσία στοχευμένου υποστηρικτικού πλαισίου π.χ. οικονομική ενίσχυση αυτών των επιχειρήσεων κυρίως στην έναρξη της λειτουργίας τους πέρα από ευρωπαϊκά προγράμματα ή μέσω αναπτυξιακού νόμου μαζί με όλες τις άλλες επιχειρήσεις. Τέτοια στοχευμένα προγράμματα υποστήριξης -οικονομικής ή άλλης- της κοινωνικής επιχειρηματικότητας δύναται να δώσουν οι εξής: αυτοδιοίκηση, κράτος, τράπεζες, επιμελητήρια, Αναπτυξιακές Εταιρίες (Αυτοδιοίκησης & Συνεταιρισμών), Κέντρα Επιχειρηματικής & Τεχνολογικής Ανάπτυξης, Διάδοχα σχήματα του ΕΟΜΜΕΧ, Ταμείο Εγγυοδοσίας Μικρών & πολύ Μικρών Επιχειρήσεων, Δομές Υποστήριξης Κοινωνικής Οικονομίας Ε.Υ.Δ.-EQUAL, Κέντρο Ερευνών Θεμάτων Ισότητας, ΟΑΕΔ, πολιτικά κόμματα και άλλοι φορείς. Είναι επιτακτική η ανάγκη να συνεργαστούν αποτελεσματικότερα οι φορείς του Δημοσίου με εκείνους της Τ.Α. μέσω προνομιακών προγραμματικών συμβάσεων για προμήθεια προϊόντων και υπηρεσιών-θέσπιση «κοινωνικών κριτηρίων» για διαγωνισμούς και συμβάσεις (αξιοποίηση Οδηγίας 18/2004 και του παράγωγου Εθνικού Δικαίου Π.Δ.60/2007). Οι διευκολύνσεις της Τ.Α. στην κοινωνική οικονομία μπορούν να πάρουν τη μορφή παραχωρήσεων ακινήτων σύμφωνα με το άρθρο 185 του Κώδικα ή οικονομικών ενισχύσεων (υπό προϋποθέσεις και περιορισμούς) σύμφωνα με το άρθρο 202 του Κώδικα. Επιπλέον, θα ήταν χρήσιμη η διευκόλυνση της προμήθειας προϊόντων ή υπηρεσιών από τις επιχειρήσεις της κοινωνικής οικονομίας με σύναψη προγραμματικών συμβάσεων (υπό προϋποθέσεις και περιορισμούς σύμφωνα με το άρθρο 225 του Κώδικα, 100 Καλλικράτη). Εξαιρετικά σημαντική είναι και η συμβουλευτική υποστήριξη η οποία μπορεί να περιλαμβάνει:
- Ενημέρωση επιχειρήσεων για τις δυνατότητες χρηματοδότησης τους.
- Υποστήριξη υποβολής φακέλων χρηματοδότησης.
- Διερεύνηση δυνατοτήτων χρηματοδότησης για τη δημιουργία θέσεων εργασίας.
- Εντοπισμό ειδικοτήτων των ανέργων της περιοχής, με στόχο την κάλυψη θέσεων εργασίας.
- Διοργάνωση ενημερωτικών συναντήσεων και σεμιναρίων σε θέματα ειδικού ενδιαφέροντος.
Εκφάνσεις της θεωρίας στο Δήμο της Αθήνας
Όπως περιγράψαμε παραπάνω, η πρωτοβάθμια αυτοδιοίκηση έχει ήδη αναγνωρίσει για τον εαυτό της ότι αποτελεί ιδανικό χώρο για την εφαρμογή πολιτικών με πρόταγμα την κοινωνική οικονομία. Στα πλαίσια αυτής, ο Δήμος της Αθήνας και οι πολίτες του πρωτοπορούν έχοντας τη βούληση και διεκδικώντας τη δυνατότητα να αποδείξουν πόσο βαθειά αλληλέγγυοι είναι.
Οι ευπαθείς κοινωνικές ομάδες αντιμετωπίζονται κυρίως από το Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων. Με επίκεντρο τον άνθρωπο, ο Δήμος παρεμβαίνει αποτελεσματικά και προληπτικά προτού κάποιος βρεθεί στο απόλυτο αδιέξοδο να γίνει άστεγος, αλλά και κατασταλτικά στην περίπτωση που κάποιος έχει ήδη βρεθεί στο δρόμο. Αναπτύσσει μηχανισμούς πρόληψης για την αποτροπή του φαινομένου, μελετά τις περιπτώσεις των αστέγων και φροντίζει για την μελλοντική τους κοινωνική αποκατάσταση (παραπομπές σε θεραπευτήρια, γηροκομεία κ.τ.λ.) και επανένταξη. Μεταξύ άλλων, το Ίδρυμα Αστέγων συγκεντρώνει και διανέμει είδη τροφίμων, ιματισμού, υπόδησης, φάρμακα κ.τ.λ. σε όσους προσέρχονται ή φιλοξενούνται στους χώρους του, καθώς και σε οικογένειες ή μεμονωμένα άτομα τα οποία εντοπίζονται από τις δικές του ή άλλες κοινωνικές υπηρεσίες, ενορίες, εθελοντές ή συνεργαζόμενους φορείς. Παρέχει κοινωνικές Υπηρεσίες όπως Συμβουλευτική και ενημέρωση, ψυχο-κοινωνική στήριξη, κοινωνικοπρονοιακή κάλυψη των φιλοξενούμενων, δημιουργία ομάδων αλληλοϋποστήριξης.
Όλα αυτές οι κοινωνικές παροχές επιτυγχάνονται μέσω της επένδυσης του Δήμου Αθηναίων στο «κοινωνικό κεφάλαιο» και την εταιρική κοινωνική ευθύνη. Ο Δήμος υλοποιεί συνεργασίες με φορείς όπως την Εκκλησία της Ελλάδος, τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό (Ε.Ε.Σ.), μη κυβερνητικές οργανώσεις, καθώς και το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Αθηνών (Ε.Β.Ε.Α.). Επίσης, μεγάλη βαρύτητα δίνεται στο δίκτυο εθελοντών και στη προσέλκυσή τους με τη βοήθεια του Συλλόγου Φίλων του Ιδρύματος.
Η Κοινωνική Οικονομία του Δήμου Αθηναίων «εκφράζεται» έντονα στο φαινόμενο των αστέγων. Κάποιες από τις χαρακτηριστικότερες μορφές της είναι στα πλαίσια του Κέντρου Υποδοχής & Αλληλεγγύης (Κ.Υ.Α.Δ.Α.) το «Κοινωνικό Παντοπωλείο», το «Κοινωνικό Φαρμακείο», η «Αθηναϊκή Αγορά», ο «Σταθμός Τροφίμων», ο «Κόμβος Αλληλοβοήθειας Πολιτών (Κ.ΑΛΛΗ.ΠΟΛΙ)».
Το «Κοινωνικό Παντοπωλείο» ή «Παντοπωλείο της καρδιάς» είναι μια δομή του Ιδρύματος Αστέγων που λειτουργεί σε συνεργασία με τη χορηγό εταιρεία Carrefour-Μαρινόπουλος στα πρότυπα αντίστοιχου θεσμού που λειτούργησε με επιτυχία στη Γαλλία και το Βέλγιο. Στεγάζεται επί της οδού Σοφοκλέους 66 (χώρος του Ιδρύματος). Αφορά στην κάλυψη πρωτογενών αναγκών επιβίωσης 200 απόρων οικογενειών και μοναχικών ατόμων -για το χρονικό διάστημα 6 μηνών- και φέτος συμπληρώνει 4 έτη λειτουργίας. Επιπλέον, προσφέρει κάποιες πολύτιμες θέσεις εργασίας. Το «Α’ Κοινωνικό Φαρμακείο» διαθέτει δωρεάν φάρμακα, υγειονομικό υλικό και παραφαρμακευτικά προϊόντα σε όσους συνανθρώπους μας ζουν κάτω από τα όρια της φτώχειας, προκειμένου για τη διευκόλυνση της κοινωνικοπρονοιακής τους αποκατάστασης.
Για την υλοποίηση του προγράμματος αυτού συνεργάζονται το Ίδρυμα Αστέγων και τα Δημοτικά Ιατρεία του Δήμου Αθηναίων, ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων, ο Φαρμακευτικός Σύλλογος Αττικής και η ΜΚΟ «Φαρμακοποιοί του Κόσμου». Το Κοινωνικό Φαρμακείο λειτουργεί με την ευθύνη φαρμακοποιού και έναν βοηθό φαρμακοποιού στην πλατεία Βαρβακείου Αγοράς τα τελευταία τρία έτη. Εκεί στεγάζεται και η «Αθηναϊκή Αγορά» από το Δεκέμβριο του 2008, προσφέροντας είδη ένδυσης, υπόδησης, εσωρούχων, οικιακού εξοπλισμού, (ηλεκτρικές συσκευές, οικιακά σκεύη, κ.ά.) σε δικαιούχους με την επίδειξη του «Ειδικού Κουπονιού», το οποίο παρέχεται από την Κοινωνική Υπηρεσία του Ιδρύματος. Στελεχώνεται από εθελοντές, οι οποίοι εκπαιδεύονται για την ομαλή λειτουργία του Προγράμματος. Ο «Σταθμός Τροφίμων» ενισχύει τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού της πόλης από τις εγκαταστάσεις του Ιδρύματος, Πειραιώς 35. Η συχνότητα των διανομών του είναι άμεση συνάρτηση των δωρεών και χορηγιών που δέχεται σε είδη τροφίμων. Το «Δίκτυο Κοινωνικής Αλληλοβοήθειας» συλλέγει και διαθέτει αγαθά σε άπορα άτομα και οικογένειες. Αποτελείται από τους δωρητές (εταιρείες και ιδιώτες), τους δικαιούχους (άτομα, οικογένειες και ευπαθείς ομάδες), τους εθελοντές και τις υπηρεσίες του Δήμου μαζί με τις Μ.Κ.Ο. και όλων των ειδών τους φορείς που δραστηριοποιούνται στην πόλη και παράγουν κοινωνικό έργο. Η υπεύθυνη διαχείρισης του λογισμικού που χρησιμοποιεί ο Κόμβος κ. Οριάνα Αντωναροπούλου μας ανέφερε ότι «το παράδειγμα έδωσε ο δήμος Βρυξελλών. Η λογική του Κόμβου είναι η ανακύκλωση του οτιδήποτε και η κάλυψη ενδεχόμενου κενού στον τομέα της αλληλεγγύης».
Ο Κόμβος ξεκίνησε την πιλοτική λειτουργία του στις 16 Ιουλίου 2012 και έχει την στέγη του στο παλιό Φρουραρχείο του σταθμού Λαρίσης. Ο πενταψήφιος τηλεφωνικός αριθμός του (15422) ενημερώνει ταυτόχρονα τους πολίτες για όλες τις κοινωνικές υπηρεσίες του Δήμου. Και το βασικότερο… λειτουργεί μόνο με εθελοντές. Ο Δήμος στην προσπάθειά του να συγκροτήσει μία ευρύτερη συμμαχία απέναντι στη φτώχεια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, τίμησε την «Παγκόσμια Ημέρα για την Εξάλειψη της Φτώχειας» την Τετάρτη 17 Οκτωβρίου με δύο συμβολικές εκδηλώσεις διανομής τροφίμων σε απόρους στις εγκαταστάσεις του Κόμβου και του ΚΥΑΔΑ.
Τέλος, σημαντικότατος δημοτικός φορέας της πόλης των Αθηνών ο οποίος έχει ήδη κατανοήσει την σπουδαιότητα του «κοινωνικού κεφαλαίου» που μας διδάσκει η «Κοινωνιολογία της Ανάπτυξης» και συνεπώς προσφέρει στην κοινωνική οικονομία είναι η Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ). Μέσω της ΕΑΤΑ, της τεχνογνωσίας και του ανθρώπινου δυναμικού της υποστηρίζεται η επιχειρησιακή λειτουργία του Δήμου. Καταρτίζεται ολοκληρωμένος επιχειρησιακός σχεδιασμός και υλοποιείται με την αξιοποίηση όλων των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών εργαλείων και εργαλείων πολιτικής και στο πλαίσιο της ευρωπαϊκής στρατηγικής Ευρώπη 2020. Στο ίδιο πλαίσιο, η Αθήνα στοχεύει σε μια «έξυπνη», βιώσιμη, χωρίς «αποκλεισμούς» ανάπτυξη, με κύρια χαρακτηριστικά την αξιοποίηση των συγκριτικών της πλεονεκτημάτων και την αντιμετώπιση των προκλήσεων που έχουν οξυνθεί λόγω των κρίσιμων κοινωνικοοικονομικών συνθηκών.
Στο ολοκληρωμένο δεκαετές Αναπτυξιακό Πρόγραμμα της ΕΑΤΑ, βασικός άξονας και στόχος είναι η κοινωνική ανασυγκρότηση. Που σημαίνει, αποτελεσματική διαχείριση της κοινωνικής κρίσης με βασικούς πυλώνες την καταπολέμηση της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού και τη διασφάλιση της κοινωνικής συνοχής. Τμήμα αυτού του σχεδιασμού είναι το Επιχειρησιακό Σχέδιο προώθησης Δράσεων Κοινωνικής Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας στο Δήμο Αθηναίων (με καταληκτική ημερομηνία την 01-08-2012 και ανώτατο προϋπολογισμό 60.000€) με αντικείμενο την εκπόνηση μελέτης προς αξιοποίηση από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Δήμου για την ανάπτυξη ολοκληρωμένων δράσεων κοινωνικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας με βάση διεθνείς καλές πρακτικές και το υφιστάμενο περιβάλλον. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην σχετική Απόφαση «αφετηρία της μελέτης θα αποτελεί το υφιστάμενο θεσμικό υπόβαθρο οργάνωσης και λειτουργίας της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα (Ν. 3852/2010 «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – Πρόγραμμα Καλλικράτης») που προβλέπει ένα νέο πλέγμα αρμοδιοτήτων των Δήμων στα πεδία της κοινωνικής προστασίας, της απασχόλησης και της επιχειρηματικότητας για την βελτίωση της ποιότητας ζωής των δημοτών και την προώθηση της κοινωνικής συνοχής σε τοπικό επίπεδο». Ανάμεσα στις αρμοδιότητες αυτές περιλαμβάνεται και το πεδίο των δράσεων κοινωνικής καινοτομίας και επιχειρηματικότητας, το οποίο με βάση τη σχετική διεθνή εμπειρία αντιστοιχεί ουσιαστικά σε ένα ολοκληρωμένο πακέτο παρεμβάσεων με άξονες την κοινωνική καινοτομία και την κοινωνική επιχειρηματικότητα. Όλα αυτά με τις ευλογίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που προσδιορίζει αυτούς τους άξονες ως βασικά εργαλεία προσέγγισης και επίλυσης κοινωνικών προβλημάτων και προώθησης της «Κοινωνικής Οικονομίας της Αγοράς» αντίστοιχα.
Τη στήριξη της απασχόλησης των τοπικών αγορών εργασίας στόχευε και η Ανοικτή Πρόσκληση ΤΟΠΣΑ της ΕΑΤΑ για την υποβολή προτάσεων στο Επιχειρησιακό Πρόγραμμα «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» του Θεματικού Άξονα Προτεραιότητας 8 «Διευκόλυνση της Απασχόλησης στις 3 Περιφέρειες Σταδιακής εξόδου» της Ενδιάμεσης Διαχειριστικής Αρχής της Περιφέρειας Αττικής. Σύμφωνα με την τελευταία, συστήνονται Αναπτυξιακές Συμπράξεις βάσει του άρθρου 18 του ν. 4019/2011 (ΦΕΚ 216/Α), ως Δυνητικοί Δικαιούχοι Πράξεων στο πλαίσιο της δράσης 7: «Τοπικών Σχεδίων για την Απασχόληση στις ανάγκες των τοπικών αγορών εργασίας». Η ΕΑΤΑ αναζητούσε συνεργασία με νομικά πρόσωπα ιδιωτικού δίκαιου κερδοσκοπικού και μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα με τεκμηριωμένη πρότερη αντίστοιχη εμπειρία.
Την τεκμηριωμένη τους δραστηριότητα στη στήριξη της απασχόλησης και στην ενίσχυση ευπαθών κοινωνικά ομάδων έπρεπε να επιδείξουν οι επιλέξιμοι φορείς (κοινωνικοί φορείς, αστικές μη κερδοσκοπικές εταιρείες, ΝΠΙΔ, εκπαιδευτικά/ερευνητικά ιδρύματα) προκειμένου να συμμετάσχουν στις διαδικασίες επιλογής συνεργαζόμενων φορέων για το έργο της Σύστασης Αναπτυξιακών Συμπράξεων βάσει του άρθρου 18 του ν. 4019/2011 (ΦΕΚ 216/Α). Οι Αναπτυξιακές αυτές συμπράξεις θα συστήνονταν ως Δυνητικοί Δικαιούχοι Πράξεων στο πλαίσιο της δράσης 3: «Τοπικές δράσεις κοινωνικής ένταξης για ευάλωτες ομάδες» της Κατηγορίας Παρέμβασης 1: «Πρόληψη και αντιμετώπιση του κοινωνικού αποκλεισμού ευπαθών ομάδων του πληθυσμού» του Θεματικού Άξονα Προτεραιότητας 4: «Πλήρης ενσωμάτωση του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού σε μια κοινωνία ίσων ευκαιριών», του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» 2007-2013». Ωφελούμενοι θα ήταν άτομα ευρισκόμενα σε κατάσταση φτώχειας/απειλούμενα από φτώχεια.
Επιπλέον, ο Δήμος Αθηναίων σε συνεργασία με επτά ΜΚΟ και στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού» και του Εθνικού Στρατηγικού Πλαισίου Αναφοράς (ΕΣΠΑ) για την τρέχουσα προγραμματική περίοδο, συμμετέχει στο πρόγραμμα κοινωφελούς εργασίας για την υλοποίηση της πράξης: «Δημιουργία Θέσεων Απασχόλησης σε τοπικό επίπεδο μέσω προγραμμάτων κοινωφελούς χαρακτήρα, στην Περιφέρεια ΑΤΤΙΚΗΣ – Κεντρικός Τομέας». Τα προγράμματα αυτά έχουν ήδη ξεκινήσει και αφορούν ευκαιρίες απασχόλησης για συνολικά 625 ανέργους σε υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων. Το περιεχόμενο της εργασίας τους αυτής περιέχει ακόμα και την προώθηση της κοινωνικής οικονομίας.
Τέλος, στο πλαίσιο και πάλι του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Ανάπτυξη Ανθρώπινου Δυναμικού», είναι ανοιχτό από 3/9/2012 έως 19/10/2012 πρόγραμμα (με προϋπολογισμό επενδυτικών σχεδίων 9.780.000€) για την Αναβάθμιση της επαγγελματικής θέσης των εργαζόμενων, αυτοαπασχολούμενων γυναικών και συγκεκριμένα για την παροχή εξατομικευμένης πληροφόρησης, συμβουλευτικής, κατάρτισης, mentoring, υποστήριξης, προώθησης της προσαρμοστικότητας και της επαγγελματικής εξέλιξης των ωφελούμενων γυναικών. Δικαιούχοι του προγράμματος είναι ΜΚΟ, εκπαιδευτικά/ερευνητικά ιδρύματα συλλογικοί φορείς και άλλα νομικά πρόσωπα.
Σε όλη την πορεία της παραπάνω ανάλυσης παρακολουθήσαμε την συνειδητοποίηση των νέων αναγκών και νέων τρόπων επίλυσης των κοινωνικών προβλημάτων που μας επέβαλε η κρίση και μας υπέδειξε η επιστήμη της «Κοινωνιολογίας της Ανάπτυξης». Η ίδια η ελληνική κοινωνία μπορεί πλέον να συμβάλλει δραστικά στην αναζωογόνηση του αστικού ιστού και την κοινωνική ανασυγκρότηση. Αν τα πράγματα λειτουργήσουν σε πλήρη αρμονία της ΚτΠ με το Δήμο της Αθήνας τα θετικά αποτελέσματα θα πολλαπλασιάζονται θεαματικά και με γεωμετρική πρόοδο. Γιατί η κοινωνική οικονομία ως τομέας μπορεί να δώσει λύσεις και ανάσες μέσα στην κρίση, εκεί όπου το κράτος και η αγορά αδυνατεί. Οφείλουμε να είμαστε όλοι αρωγοί στην προσπάθεια του Δήμου με τον προσφορότερο για τον καθένα τρόπο και κυρίως με την πολύτιμη προσφορά του ατομικού εθελοντισμού μας και της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.
Βιβλιογραφικές και άλλες πηγές:
[1] Sociology of Development, διαθέσιμο εδώ.
[2] Evans, Peter, and John D. Stephens, “Development and the World Economy”, In Handbook of Sociology, edited by Neil Smelser, Beverly Hills: Sage, 1988.
[3] Social Capital Approach to Development, in Sociology of Development, διαθέσιμο εδώ.
[4] «15-10-2012: Ο δήμος Αθηναίων τιμά την ημέρα κατά της φτώχειας», διαθέσιμο εδώ.
[5] Εταιρεία Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ), διαθέσιμο εδώ.
[6] Εταιρικό προφίλ, Εταιρεία Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ), διαθέσιμο εδώ.
[7] Μπίρμπας Δημήτρης, Τοπική Ανάπτυξη και Κοινωνική Οικονομία (Παρουσίαση), 20/03/2012.
[8] «Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης Δήμου Αθηναίων», διαθέσιμο εδώ.
[9] «Κοινωνική Οικονομία και Κοινωνικές Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις: δυνατότητες απασχόλησης σε εποχή κρίσης», 24/08/2012, διαθέσιμο εδώ.
[10] «ΕΣΠΑ: Τέσσερις Ταχύτητες για τις αιρετές Περιφέρειες», 03/08/2012, διαθέσιμο εδώ.
[11] «Κοινωνική Οικονομία και πράσινη ανάπτυξη απέναντι στην κρίση», Εισήγηση Βασίλη Τακτικού στο Συνέδριο της Ηλείας 25-27 Ιουνίου 2010, διαθέσιμο εδώ.
[12] «Κοινωνική Οικονομία και Τοπική Αυτοδιοίκηση», διαθέσιμο εδώ.
[13] «Μεγάλη καθυστέρηση διαπιστώνει η Ε.Ε. στην Εκτέλεση του ΕΣΠΑ», Ευγενία Τζωρτζή, 07/05/2010, διαθέσιμο στο εδώ.
[14] Μιλτιάδης Ιω. Κήπας, Κοινωνιολογία της Ανάπτυξης, Αθήνα, Ηρόδοτος, 2004.
[15] Νέα, Εταιρεία Εταιρεία Ανάπτυξης και Τουριστικής Προβολής Αθηνών (ΕΑΤΑ), διαθέσιμο εδώ.
[16] Πρόλογος Ευ. Βενιζέλου στο βιβλίο «Μεταρρύθμιση του Κοινωνικού Κράτους και Τοπική Αυτοδιοίκηση» των Ξ.Ι. Κοντιάδης/Δ.Απίστουλα διαθέσιμο εδώ.
[17] «Περιφέρειες: Ο Απολογισμός της Τετραετίας για το ΕΣΠΑ», 23/01/2012 διαθέσιμο εδώ.
[18] «3η Συνεδρίαση της Διάσκεψης των Προέδρων των Επιτροπών Παρακολούθησης των Επιχειρησιακών Προγραμμάτων ΕΣΠΑ, ΕΠΑΑ και ΕΠΑΛ 2007-2013»,15/12/2011, διαθέσιμο εδώ.
