Σειρά: Κοινωνική Δικτύωση
Ο εθελοντισμός στην εποχή μας, ως βασικός συντελεστής δημιουργίας κοινωνικού κεφαλαίου, είναι κλειδί της εναλλακτικής ανάπτυξης της κοινωνικής οικονομίας και της απασχόλησης, δημιουργώντας προστιθέμενη αξία στην οικονομία.
Ο όρος κοινωνικό κεφάλαιο χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο ως έννοια αλληλένδετη με την κοινότητα, αλλά δεν περιορίζεται σε αυτήν, εφόσον περιλαμβάνει τόσο τα τυπικά, όσο και τα άτυπα δίκτυα και τις κοινές αξίες. Ο ορισμός για το κοινωνικό κεφάλαιο που περιλαμβάνει όλες τις αξίες και δίκτυα που διευκολύνουν την ομαδική δράση βασίζεται σε αυτή του τη σχέση με την κοινωνία των πολιτών.
Το κοινωνικό κεφάλαιο λοιπόν είναι ζήτημα κοινωνικοποίησης της γνώσης, εμπιστοσύνης και συνεργασίας σε τοπικό επίπεδο και ικανότητα για καινοτόμες πολιτικές επενδύσεων που πηγαίνουν την κοινωνία μπροστά.
Από τον πατριωτικό φιλανθρωπικό και τοπικό εθελοντισμό με τις μη χρηματικές ανταλλαγές που κυριαρχούσε στις παλαιότερες γενιές έχουμε περάσει σε ένα πολυδιάστατο-οικουμενικό, ανθρωπιστικό και οικολογικό εθελοντισμό με αυτονομία δράσης από την αγορά και κράτος που ωστόσο λειτουργεί συμπληρωματικά και καλύπτει τα κενά της οικονομίας.
Ο εθελοντισμός σήμερα δεν είναι μόνον συναίσθημα αλληλεγγύης, αλλά λογική διαδικασία με ανταποδοτικότητα στα πλαίσια της κοινωνικής οικονομίας.
Δεν αναγνωρίζεται πλέον μόνο ως πράξη φιλανθρωπίας και αλληλεγγύης σε εκδηλώσεις εκτάκτου ανάγκης, όπως κυρίως συν έβαινε σε κοινωνίες του παρελθόντος, αλλά και ως θεσμική δραστηριότητα που παράγει και διαδίδει διαρκή αγαθά στον πολιτισμό, στο περιβάλλον και στην κοινωνική μέριμνα, ως χώρος που αναπτύσσει του ανθρώπινου πόρους και συνθέτει και εμπλουτίζει το κοινωνικό κεφάλαιο.
Ποιοι είναι οι ενδογενείς περιορισμοί που δεν επιτρέπουν στο κράτος και στην αγορά να αξιοποιήσει ολόκληρο το δυναμικό της κοινωνίας;
Η απάντηση είναι ότι υπάρχουν περιορισμοί της αγοράς και της μισθωτής εργασίας καθώς οι επιχειρήσεις δεν επενδύουν εκεί που δεν διαφαίνονται σημαντικά κέρδη. Το κράτος από την άλλη πλευρά με τον δημοσιοϋπαλληλικό χαρακτήρα της εργασίας αδυνατεί να επεκταθεί στην επιχειρηματικότητα και να δημιουργήσει περαιτέρω απασχόληση.
Ο τρίτος τομέας της οικονομίας ενσωματώνοντας τον εθελοντισμό ως αξία μπορεί να κινητοποιήσει την επιχειρηματικότητα χωρίς να είναι απαραίτητη η κερδοφορία.
Αυτές οι συνθήκες εθελοντισμού και προσφοράς υπηρεσιών δεν υπήρχαν στο παρελθόν στις προβιομηχανικές και βιομηχανικές κοινωνίες, τουλάχιστον σε αυτή την έκταση, πέραν της εκκλησίας, και της φιλανθρωπίας, όπου δεν μπορούσαν να ευδοκιμήσουν οι επιχειρηματικές δραστηριότητες της κοινωνικής οικονομίας.
Αντικειμενικά δεν μπορούσε να υπάρξει εθελοντικό κομμάτι της αγροτικής οικονομίας και εθελοντικό κομμάτι της βιομηχανίας ενώ σήμερα δύναται να μιλήσουμε για εθελοντισμό για παράδειγμα στην πράσινη επιχειρηματικότητα, αφού έχει καταδειχθεί ότι οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών είναι ο προπομπός αυτής της μορφής επιχειρηματικότητας.
Η διαφοροποίηση του φαινομένου σε σχέση με το παρελθόν αξίζει να σημειωθεί ως θεωρητική βάση; για το σχεδιασμό αναπτυξιακών πρωτοβουλιών στα πλαίσια της κοινωνικής οικονομίας, σε έναν τομέα που αναγνωρίζεται από την Ε.Ε. και από όλα τα κράτη που έχουν διαμορφώσει ξεχωριστούς θεσμούς για την προώθηση αυτού του σκοπού.
Έτσι στο πλαίσιο της κοινωνικής οικονομίας ο εθελοντισμός διαμορφώνει ένα ευνοϊκό περιβάλλον που γίνεται κινητήρια δύναμη της κοινωνικής οικονομίας στο πλαίσιο των μη κερδοσκοπικών εταιρειών και της κοινωνικής εταιρικής ευθύνης
Η μείωση κόστους συναλλαγών
Η «αυθόρμητη κοινωνικότητα» (spontaneous sociability) μειώνει σημαντικά το κόστος των συναλλαγών (transaction costs), επιταχύνοντας τις συναλλαγές.
Η οργανωμένη κοινωνικότητα με όραμα, και αναπτυξιακούς στόχους σε μια περιοχή προσφέρει συγκριτικό πλεονέκτημα στις επενδύσεις.
Αντίθετα, η έλλειψη του απαιτούμενου κοινωνικού κεφαλαίου πρέπει να αναπληρώνεται με άλλους τρόπους, συνηθέστερα με χρονοβόρες διαπραγματεύσεις και ένα πλήθος πολύπλοκων κανονισμών και νομικών ρυθμίσεων, που ουσιαστικά αποτελούν μορφή φορολόγησης.
Με άλλα λόγια το κοινωνικό κεφάλαιο μειώνει το κόστους προσαρμογής της επένδυσης και μειώνει το κόστος των ανταλλαγών. Με αυτή την έννοια η ύπαρξη συγκροτημένου κοινωνικού κεφαλαίου διευκολύνει την εισροή οικονομικού κεφαλαίου και την βιωσιμότητα της επένδυσης στη συνέχεια.
Σε δίκτυα με υψηλό επίπεδο κοινωνικού κεφαλαίου επικρατεί η αρχή της αμοιβαιότητας που συμβάλλει στην ατομική ευημερία, δεδομένου ότι οι συμμετέχοντες έχουν ευχερέστερη πρόσβαση στην πληροφορία ή άλλους πόρους, οι οποίοι αυξάνουν τις ευκαιρίες ατομικής ολοκλήρωσης.
Με αυτή την έννοια υπάρχουν τρεις παράμετροι του κοινωνικού κεφαλαίου: της εμπιστοσύνης που οικοδομείται μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και διασφαλίζει ότι οι υποχρεώσεις και τα καθήκοντα των μελών θα διεκπεραιωθούν ομαλά, της πληροφορίας που διοχετεύεται μέσα από τα κοινωνικά δίκτυα και των κανονιστικών ρυθμίσεων και κυρώσεων που επιβάλλονται στα μέλη των δικτύων, και της συνεργασίας που εξασφαλίζουν οι ανθρώπινες κοινότητες.
Οι οικολογικές οργανώσεις προπομπός της πράσινης επιχειρηματικότητας
Οι κυβερνήσεις και τα κόμματα με αρκετή καθυστέρηση ανακαλύπτουν τον δυναμισμό, στην μη κερδοσκοπική κοινωνική οικονομία, που αναπτύσσεται μέσα από τους θεσμούς αλληλεγγύης, την πράσινη και πολιτιστική επιχειρηματικότητα. Για ορισμένους εισάγονται « καινά δαιμόνια » στο πλαίσιο της κυρίαρχης αγοράς. Προσφέρονται δωρεάν πληροφορίες και κάποιες δωρεάν υπηρεσίες, που “τρελαίνουν” το σύστημα πνευματικής ιδιοκτησίας.
Το διαδίκτυο εξελίσσεται σ’ ένα δωρεάν ανοικτό πανεπιστήμιο σ’ όσους θέλουν να το χρησιμοποιήσουν συστηματικά. Για πρώτη φορά υπάρχει έτσι η προοπτική για δωρεάν παιδεία και επιμόρφωση. Τεράστιες βιβλιοθήκες και βιβλία στα οποία έχουν λήξει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας προσφέρονται δωρεάν, βλέπε wikipedia. Η ίδια τεχνολογία του διαδικτύου προσφέρει δωρεάν λογισμικό.
Με αυτή την πρακτική η επιστημονική γνώση της οικολογίας και της πράσινης επιχειρηματικότητας δεν μπορεί να είναι εμπορικό μυστικό των λίγων.
Μπορεί να γίνει εφόδιο για πολλούς να παράξουν και να διακινήσουν οικολογικά προϊόντα και υπηρεσίες, και να δημιουργήσει νέες θέσεις απασχόλησης.
Διαπιστώνουμε έτσι ότι μια νέα αναδυόμενη αγορά με αυξανόμενη ζήτηση σε πράσινα προϊόντα, πράσινα επαγγέλματα και υπηρεσίες, έχει γίνει τελευταία αισθητή και στην χώρα μας.
Κι αυτό είναι το πιο παρήγορο και ταυτόχρονα ελπιδοφόρο μήνυμα πέρα από την «μοδάτη» περιβαλλοντική ευαισθησία που λανσάρουν τα τηλεοπτικά μας κανάλια πολλές φορές δίχως αντίκρισμα αποτελεσμάτων.
Χρειαζόμαστε μια άλλη πράσινη οικονομία, πράσινες επενδύσεις και πράσινη επιχειρηματικότητα για ν ’αντιμετωπιστεί η γενεσιουργός αιτία της καταστροφής του περιβάλλοντος στην ρίζα του ,στην αιτία της εκτροπής για την κοινωνία, που είναι ίδια, μ’ αυτή της παγκόσμιας φτώχειας.
Οι παρενέργειες στην οικονομία αρχίζουν με τη συγκέντρωση της ενέργειας, του πλούτου και της υψηλής τεχνογνωσίας από οικονομικές ολιγαρχίες, που αδιαφορούν για το περιβάλλον και κάνουν τις κοινωνίες ανίσχυρες, κι αυτό είναι η θεμελιώδης αιτία της εκτροπής των πραγμάτων.
Στον αντίποδα των ανεξέλεγκτων μηχανισμών της παγκόσμιας αγοράς, οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών προβάλλοντας ένα άλλον καταναλωτικό πρότυπο και μια νέα τεχνογνωσία που απευθύνεται στους πολλούς και προς τα κάτω στην κοινωνία είναι προπομπός της πράσινης επιχειρηματικότητας, των φιλικών προς το περιβάλλον επαγγελμάτων και εν τέλει της απασχόλησης για πολλές κοινωνικά αποκλεισμένες αμάδες, με την ανακύκλωση, τις ήπιες μορφές ενέργειας, τις πράσινες πόλεις, τα βιολογικά προϊόντα.
Μέσα από αυτή την αναπτυξιακή περιήγηση και διαδρομή καταλήγουμε πάλι στην ανάγκη να επενδύσουν οι κυβερνήσεις και η τοπική αυτοδιοίκηση στο λεγόμενο κοινωνικό κεφάλαιο.
Η κοινωνική και πράσινη οικονομία στο χώρο της αγοράς και της αγοράς εργασίας.
Το αντίδοτο στο μονοπώλιο της « αλήθειας » και την συγκέντρωση της εξουσίας στο χώρο της οικολογίας είναι οι κοινοπραξίες των Μ.Κ.Ο. σε κάθε επίπεδο, περιφερειακό και τοπικό, όπως κοινοπραξία είναι πολλά portal και wikipedia στο ίντερνετ. Η συγκέντρωση ενός νέου ψηφιακού περιεχομένου με δημιουργικές δράσεις για το περιβάλλον.
Η κοινοπραξία των μικρομεσαίων Μ.Κ.Ο. για το περιβάλλον
Οι χιλιάδες μικρομεσαίες Μ.Κ.Ο. για το περιβάλλον μπορούν να σχηματίσουν θεματικές κοινοπραξίες με επικοινωνιακό και οικονομικό περιεχόμενο γεγονός που θα τους επιτρέψει να εισάγουν οργανωτικές και επιχειρηματικές καινοτομίες εκεί που η παραδοσιακή αγορά αδυνατεί να αντιληφθεί ως προτεραιότητες.
Για παράδειγμα οι πράσινες στέγες στις μεγαλουπόλεις είναι μια σημαντική ιδέα για την πράσινη επιχειρηματικότητα που βρίσκεται στο ξεκίνημα της από πρωτοβουλίες των Μ.Κ.Ο. στην Αττική.
Το ίδιο σημαντικές είναι και οι πρωτοβουλίες για την ανακύκλωση. Μεγάλη κινητοποίηση υπάρχει επίσης για τα βιολογικά προϊόντα. Η οικοανάπτυξη στην ύπαιθρο με βάση τον αγροτουρισμό είναι ένα άλλο παράδειγμα.
Σε κάθε περίπτωση οι οικολογικές οργανώσεις αναδεικνύονται προπομπός της πράσινης επιχειρηματικότητας.
Πηγή: ΙΝΜΕΚΟ, Βασίλης Τακτικός
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση με προϋπόθεση την αναφορά στην πηγή.