Γράφει η Κωνσταντίνα Μαντζαβρά
Πολιτικός Επιστήμων
Το Υπουργείο Παιδείας και Θρησκευμάτων, Πολιτισμού και Αθλητισμού, σύμφωνα με τον αρμόδιο υφυπουργό Θεοδ. Παπαθεοδώρου, αποφάσισε την ίδρυση Παρατηρητηρίου με στόχο την πρόληψη και την αντιμετώπιση της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού.
Με αφορμή τα τελευταία φαινόμενα ρατσισμού που έχουν έρθει στη δημοσιότητα και ιδιαίτερα η υπόθεση του δημοτικού σχολείου στο Νυδρί Λευκάδας, ο υφυπουργός επισήμανε χαρακτηριστικά ότι αντίπαλός μας δεν είναι η νηπιαγωγός, αντίπαλός μας είναι ο ρατσισμός, η Χρυσή Αυγή. Υπενθυμίζεται ότι στο συγκεκριμένο σχολείο είχε δημιουργηθεί αναστάτωση όταν με αφορμή το εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου, ορισμένα παιδιά που κατάγονται από άλλες χώρες έφεραν στο σχολείο τις δικές τους σημαίες, προκαλώντας την αντίδραση ορισμένων που δήλωναν ότι πρόσκεινται στη Χρυσή Αυγή. Σημειώνεται ότι η νηπιαγωγός, που ενθάρρυνε τα παιδιά να φέρουν τις σημαίες από τη χώρα τους, τέθηκε σε διαθεσιμότητα, αλλά σύμφωνα με τον υφυπουργό το πρόβλημα λύθηκε.
Κατά την εισήγησή του ο Υφυπουργός τόνισε ότι η ένταση του φαινόμενου της βίας στα σχολεία είτε πρόκειται για λεκτική είτε για σωματική είτε για διαδικτυακή, ιδιαίτερα σε περιόδους κρίσης, απαιτεί οργανωμένες πολιτικές που θα αποτελούν κομμάτι της εκπαιδευτικής διαδικασίας. Ο κ. Παπαθεοδώρου τόνισε ότι στις προτεραιότητες του υπουργείου είναι να αναβαθμιστεί και η διδασκαλία του μαθήματος της Πολιτειακής Παιδείας (που παλαιά ήταν γνωστό ως Αγωγή του Πολίτη), μάθημα που σε άλλες χώρες του εξωτερικού είναι υποχρεωτικό από τις πρώτες τάξεις του δημοτικού σχολείου!
Αποστολή του Παρατηρητηρίου, που αναμένεται να λειτουργήσει μέσα στο τρέχον σχολικό έτος (2012-2013), είναι ο σχεδιασμός και η υλοποίηση δράσεων για την πρόληψη της σχολικής βίας, του εκφοβισμού και του ρατσισμού, καθώς και η ταυτοποίηση, μελέτη και διοχέτευση προς διαχείριση σε πιστοποιημένους φορείς σχετικών περιστατικών. Όπως εξήγησε ο κ. Παπαθεοδώρου, το παρατηρητήριο θα είναι υπεύθυνο για το σχεδιασμό των δράσεων, θα εκπονεί μελέτες και θα συμμετέχει σε επιστημονικές έρευνες κ.τ.λ., ενώ οι δράσεις θα υλοποιούνται με ευθύνη των Περιφερειακών Διευθύνσεων Εκπαίδευσης.
Ειδικότερα, οι δράσεις του Παρατηρητηρίου θα είναι οι εξής:
- Λειτουργία κέντρου καταγραφής περιστατικών στο Παρατηρητήριο.
- Εκπαίδευση διευθυντών σχολικών μονάδων ανά περιφέρεια.
- Δράσεις αγωγής υγείας και δράσεις ευαισθητοποίησης μαθητών.
- Λειτουργία κινητής μονάδας παρέμβασης, σε συνεργασία με την Εταιρεία Ψυχοκοινωνικής Υγείας Παιδιού και Εφήβου (ΕΨΥΠΕ).
- Λειτουργία τηλεφωνικής γραμμής υποστήριξης για εκπαιδευτικούς, σε συνεργασία με ΕΨΥΠΕ.
- Διαδικτυακή πλατφόρμα συμβουλευτικής, για εκπαιδευτικούς και εφήβους.
- Επιδημιολογική έρευνα για ανίχνευση και παρακολούθηση αντικοινωνικών συμπεριφορών στο σχολείο.
- Πανελλήνια καμπάνια κατά της σχολικής βίας και του εκφοβισμού σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
- Πρόγραμμα επιμόρφωσης εκπαιδευτικών.
- Πρόγραμμα ευαισθητοποίησης και κατάρτισης γονέων, μέσω της διά βίου μάθησης και της λειτουργίας Σχολών Γονέων.
Στα πλαίσια των δράσεων αυτών, δημιουργείται ένα δίκτυο συνεργαζόμενων φορέων σε κάθε περιφέρεια εκπαίδευσης για την υποστήριξη των δράσεων πρόληψης στα σχολεία, επιδιώκοντας ιδιαίτερα τη συμμετοχή θεσμικών, κοινωνικών και τοπικών φορέων και οργανισμών που εξειδικεύονται σε θέματα πρόληψης της βίας, ψυχοκοινωνικής υποστήριξης νέων, δικαιωμάτων του παιδιού, κοινοτικής διαμεσολάβησης και κοινωνικής ένταξης.
ΣΧΟΛΙΚΟΣ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟΣ (“bullying“)
Μορφή επιδημίας έχει λάβει τα τελευταία χρόνια το φαινόμενο του σχολικού εκφοβισμού στην Ελλάδα (γνωστό και ως “bullying”), καθώς αυξάνονται εντυπωσιακά τα κρούσματα βίας, απειλών, εκβιασμών και παρενοχλήσεων μεταξύ μαθητών.
Ο όρος “bullying” καταγράφεται ως η συστηματική κατάχρηση εξουσίας που εκδηλώνεται μεταξύ ανηλίκων (επικράτηση του δυνατότερου προς τον ασθενέστερο μέσω της τρομοκρατίας και του εκφοβισμού) και που μπορεί να περικλείει ακόμη και πράξεις παραβατικού χαρακτήρα. Στην Ελλάδα, ο όρος «bullying» μεταφράζεται συνήθως ως παληκαρισμός ή νταηλίκι.
Αναλυτικότερα, ο όρος αυτός χρησιμοποιείται για την περιγραφή αρκετών αρνητικών τύπων συμπεριφοράς: από ένα απλό πείραγμα και αδιαφορία μέχρι πολύ σοβαρές επιθέσεις και καταχρήσεις (π.χ. λεκτική επίθεση, ελαφριά κτυπήματα, σπρωξίματα, προσβλητικές χειρονομίες, απειλές, διάδοση φημών, σαρκασμός, κλοπή προσωπικών αντικειμένων, σκληρές πράξεις που μπορούν να είναι πολύ καταστρεπτικές, κοινωνική απομόνωση και σκόπιμος αποκλεισμός από την ομάδα). Η μορφή που εκδηλώνεται το “bullying” μπορεί να είναι σωματική, λεκτική ή συναισθηματική-κοινωνική.
Η τελευταία μορφή εκφοβισμού μεταξύ μαθητών είναι το “cyber bullying”, δηλαδή απειλές μέσα από το Διαδίκτυο, από σελίδες κοινωνικής δικτύωσης και μέσω κινητών τηλεφώνων. Χαρακτηριστικότερο παράδειγμα είναι η βιντεοσκόπηση προσωπικών στιγμών. Οι μαθητές στήνουν «παγίδες» σε άτομα του άλλου φύλου και εν συνεχεία είτε ζητούν «ανταλλάγματα» για να μη δημοσιοποιήσουν το βίντεο είτε στέλνουν το αρχείο, μέσω κινητών τηλεφώνων ή μέσω e-mail, σε δεκάδες συμμαθητές, για να εκδικηθούν ή για να εξευτελίσουν κάποιον.
Όμως το βασικότερο πρόβλημα είναι πως λίγοι μαθητές που είναι θύματα σχολικού εκφοβισμού έχουν το θάρρος να κάνουν γνωστό το περιστατικό και να απευθυνθούν είτε σε κάποιον καθηγητή του σχολείου ή στους γονείς τους είτε σε κάποιον ειδικό. Επίσης, το ενδιαφέρον των γονέων για τη συμπεριφορά των παιδιών τους στο σχολείο δε φαίνεται, σύμφωνα με έρευνες, να είναι μεγάλο. Σε παλαιότερη έρευνα που διεξήγαγε το Κέντρο Μελετών της ΟΛΜΕ, διαπιστώθηκε ότι ελάχιστοι είναι οι γονείς που απευθύνονται στους εκπαιδευτικούς του σχολείου για να συζητήσουν ενδεχόμενα προβλήματα συμπεριφοράς των παιδιών τους.
Η Σχολική Βία με αριθμούς και ποσοστά
- Την τελευταία δεκαετία, το ποσοστό των μαθητών στην Ελλάδα που δηλώνει θύτης εκφοβισμού έχει αυξηθεί: από 9,1% έφτασε το 15,8%.
- Σχεδόν 1 στους 4 μαθητές δηλώνει ότι έχει έρθει στα «χέρια» με κάποιον άλλον.
- Το 8,5% των εφήβων δηλώνει ότι υφίσταται σχολικό εκφοβισμό τουλάχιστον δύο με τρεις φορές το μήνα.
- Οι μισοί από τους μαθητές – θύματα βίας δεν αναφέρουν πουθενά το γεγονός, ενώ οι υπόλοιποι μισοί το αναφέρουν συνήθως σε φίλους τους και σπανιότερα στους εκπαιδευτικούς ή στους γονείς τους.
Εκπαιδευτικοί, παιδοψυχολόγοι και οργανώσεις που ασχολούνται με την ενδοσχολική βία χτυπούν «καμπανάκι», καθώς τα περιστατικά πολλαπλασιάζονται και σε πολλές περιπτώσεις οι επιθέσεις είναι αρκετά βίαιες.
Η αντιμετώπιση του σχολικού εκφοβισμού αποτελεί ιδιαίτερα πολύπλοκη υπόθεση για την Ελλάδα, λόγω του γεγονότος ότι πολλές φορές τα περιστατικά δε δημοσιοποιούνται. Η επίκουρη καθηγήτρια Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και εθνική εκπρόσωπος στο Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο για τη σχολική βία, Βάσω Αρτινοπούλου, λέει ότι οι δάσκαλοι και οι καθηγητές δεν είναι εκπαιδευμένοι για να αντιμετωπίσουν σωστά το φαινόμενο.
«Το διδακτικό προσωπικό είναι ανέτοιμο να διαχειριστεί αυτά τα ζητήματα, γιατί δεν έχει λάβει την κατάλληλη εκπαίδευση. Στη χώρα μας, γενικά, είμαστε ανέτοιμοι σε θεσμικό επίπεδο, αν και γίνονται μεμονωμένες προσπάθειες. Σε κάθε περίπτωση, οι γονείς που μαθαίνουν ότι το παιδί τους έχει πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού πρέπει από μόνοι τους να εμπλέκουν το σχολείο. Φυσικά η στήριξη του παιδιού τους είναι απαραίτητη, αλλά το φαινόμενο πρέπει να αντιμετωπιστεί επιθετικά γιατί υπάρχουν σοβαρές επιπτώσεις στον ψυχισμό του».
Η ίδρυση, λοιπόν, ενός Παρατηρητηρίου είναι μία μάλλον επιβεβλημένη αντίδραση μετά τα από όλα αυτά τα περιστατικά που διαδραματίζονται στα σχολεία μας, όπως μπορεί βέβαια να πιστοποιήσει και το ίδιο το υπουργείο.
Πηγές:
1. ethnos.gr
3. Ιστολόγιο 1ου Ολοήμερου Δημοτικού Σχολείου Πορταριάς “Ν. Τσοποτός” (πρώην 28 Πειραματικά Ολοήμερα Σχολεία)
