Γράφει η Χριστίνα Ανδρέου
Κοινωνιολόγος
Το ζήτημα των αστέγων δεν αποτελεί ένα φαινόμενο των ημερών. Δεν είναι καινούρια η εικόνα ανθρώπων να κοιμούνται σε πεζοδρόμια, πλατείες και παγκάκια. Δεν αποτελεί, σίγουρα, μία κατάσταση του παρόντος, συμπολίτες μας να περιπλανώνται και να αναζητούν με κάθε τρόπο όποια βοήθεια μπορεί να τους προσφερθεί. Δήμοι και φορείς καθημερινά δέχονται όλο και περισσότερους συνανθρώπους μας που ζητούν να βρουν μία λύση στο πρόβλημά τους. Να βρεθεί μία στέγη γι’ αυτούς, το βασικό και, κατά τα φαινόμενα, όχι αυτονόητο αγαθό για όλους, ώστε να μην είναι αναγκασμένοι να μένουν στο δρόμο.
Η οικονομική κρίση των τελευταίων χρόνων έχει συμβάλλει σημαντικά στην ολοένα και μεγαλύτερη αύξηση των αστέγων. Η απώλεια εργασίας και η δυσκολία που συναντά κανείς στην εύρεση νέας, η ανικανότητα να αποπληρωθούν χρέη έχει δημιουργήσει μια νέα «τάξη» αστέγων, που έρχεται κι αυτή να προστεθεί στην ήδη πολυπληθή αυτή ευάλωτη ομάδα. Αν μέχρι τώρα η πλειοψηφία αυτών των ανθρώπων αποτελείτο από μετανάστες, τοξικομανείς οι οποίοι έφυγαν ή διώχθηκαν από τις οικογένειες τους ή πρώην χρήστες που αδυνατούν να επιστρέψουν σπίτι τους και να βρουν εργασία, πρώην έγκλειστους σε σωφρονιστικά ιδρύματα που αντιμετωπίζουν σοβαρές δυσκολίες να ενταχθούν ξανά στην κοινωνική ζωή ή ακόμη και ψυχικά ασθενείς ανθρώπους, πλέον στη σύνθεση αυτής της ομάδας συναντάμε και ανθρώπους που μέχρι πρότινος εργάζονταν, ζούσαν στο δικό τους σπίτι και φρόντιζαν για την καθημερινότητά τους.
Είναι πολλές οι μαρτυρίες ανθρώπων οι οποίοι βρέθηκαν ξαφνικά στο δρόμο λόγω απόλυσης και οικονομικών χρεών. Σε άρθρο που δημοσιεύτηκε στην ηλεκτρονική έκδοση της εφημερίδας «Το Βήμα», με τίτλο «Έρευνα: Τι γίνεται σήμερα με τους αστέγους» (http://www.tovima.gr) καταγράφονται μαρτυρίες και προσωπικά βιώματα άστεγων ανθρώπων και οικογενειών που χάνοντας τα πάντα βρέθηκαν να διαβιούν στο δρόμο και σε στέγες που προσφέρουν μια προσωρινή μόνο λύση στο τόσο σημαντικό πρόβλημα. Ο άνθρωπος, ως κοινωνικό ον, δεν πρέπει και δε γίνεται να ζει περιθωριοποιημένος και είναι υψίστης σημασίας για την κοινωνία να εργάζεται για την καταπολέμηση αυτού του φαινομένου. Οι «νεοάστεγοι» έρχονται και αυτοί να αποδείξουν την βαθιά οικονομική και κοινωνική κρίση που χαρακτηρίζει τις μέρες μας και καθώς η διετία 2009 – 2011 ήταν ιδιαίτερα καθοριστική για την αύξηση του ποσοστού των αστέγων, κατά 25%, οφείλουν όλοι οι κρατικοί φορείς να εμβαθύνουν σε αυτό το τόσο ευαίσθητο θέμα.
Ποιά, λοιπόν, η δράση της κοινωνίας, τοπικής αυτοδιοίκησης και του κράτους σε αυτό το τόσο κρίσιμο ζήτημα;
Σ
υχνά, οι κρατικές πρακτικές απαξιώνονται και εμφανίζονται ως αναποτελεσματικές ενώ παράλληλα αποτελεί κοινή παραδοχή πως το Κράτος οφείλει να διαδραματίσει πιο ενεργό ρόλο στην αντιμετώπιση του φαινομένου αυτού και να εξετάσει πιθανές εφαρμόσιμες λύσεις. Οι άνθρωποι που ζουν στο δρόμο μαρτυρούν βασικές ελλείψεις υποδομής και κάνουν λόγο για ουσιώδη ζητήματα που πρέπει να τεθούν υπό εφαρμογή. Στο άρθρο «Έρευνα: Τι γίνεται σήμερα με τους αστέγους;» αναφέρεται, για παράδειγμα, η επιτακτική ανάγκη για τη δημιουργία δημόσιων λουτρών για τους αστέγους, ανάγκη που για αρκετούς εκφράζεται ως σημαντικότερη από τη σίτιση που προσφέρεται.
Είναι, βεβαίως, αξιοσημείωτη η προσπάθεια που καταβάλουν ο Δήμος Αθηναίων, οι δήμοι όλης της Περιφέρειας και φορείς στην καταπολέμηση αυτού του φαινομένου. Οι Κοινωνικές Υπηρεσίες του Δήμου Αθηναίων με το Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης προσφέρουν σίτιση στους αστέγους της Αθήνας και προσπαθούν, με όποιο μέσο διαθέτουν, να βρίσκουν λύσεις στο βασικό αυτό πρόβλημα. Σε άρθρο της ιστοσελίδας www.greenspot.gr αναφέρονται οι ενέργειες της ομάδας Αθηναίων πολιτών Atenistas για να ενισχύσουν τη δράση του Κ.Υ.Α.Δ.Α, συλλέγοντας είδη ρουχισμού για τους αστέγους. Υπάρχει ακόμη και σελίδα στο κοινωνικό δίκτυο του Facebook, http://www.facebook.com/astegoi, προκειμένου να ευαισθητοποιηθούν όλοι και να συνδράμουν στις ενέργειες που γίνονται για τη βοήθεια αυτών των ανθρώπων. Είναι σημαντική η συμβολή του Κ.Υ.Α.Δ.Α., των Κοινωνικών Υπηρεσιών και Φορέων, των εθελοντικών οργανώσεων και η καθημερινή τους προσπάθεια να βρίσκονται δίπλα στους πολίτες που αντιμετωπίζουν το τόσο κρίσιμο ζήτημα της στέγης.
Είναι, όμως, αυτό αρκετό για να προσφέρει ουσιαστική λύση στο φαινόμενο αυτό; Είναι αρκετό για να σταματήσουν οι άνθρωποι να αναζητούν στέγη σε πεζοδρόμια και πλατείες; Ποιες ενέργειες πρέπει να γίνουν, προκειμένου να συντελεστεί μία βασική αρχή για την επίλυση αυτού του ζητήματος; Σύμφωνα με δημοσιεύματα του Τύπου στις αρχές του χρόνου, η τότε κυβερνητική αρχή ετοιμαζόταν να καταρτίσει Νομοσχέδιο για τους αστέγους, που θα έθετε τη βάση για μία συστηματική και ολοκληρωμένη μέτρηση των ατόμων αυτών, ώστε να προκύψει ένα ρεαλιστικό σχέδιο για την καταπολέμηση της ύπαρξης αστέγων.
Πρόσφατα, ο διάσημος επενδυτής George Soros, σε άρθρο του στην Εφημερίδα Guardian (http://www.inews.gr)/(ΗΜΕΡΗΣΙΑ.gr) πρότεινε τη δημιουργία ενός Ειδικού Ταμείου που θα συμβάλει στη ανάπτυξη κέντρων αλληλεγγύης για τους άστεγους και τους μετανάστες. Όπως αναφέρει χαρακτηριστικά: «Με τα χρήματα του νεότευκτου ταμείου (OSIFE) θα μπορούσαν να χτιστούν σπίτια αλληλεγγύης ή να ενοικιαστούν ήδη υπάρχοντα. Έτσι θα μπορούσε να μπει κάποιο φρένο στην συντελούμενη ανθρωπιστική καταστροφή». Παρόμοια ενέργεια πραγματοποιήθηκε στη Φινλανδία, όπου «λειτούργησε με συγκλονιστική επιτυχία πρόγραμμα αντιμετώπισης των αστέγων θυμάτων της ύφεσης», με τη δημιουργία αυτοτελών μόνιμων κατοικιών σε διάφορους οικιστικούς ιστούς . Οι μελέτες που ακολούθησαν έδειξαν την επιτυχία και κερδοφορία του προγράμματος αυτού (http://www.athensvoice.gr/article/city-news-voices).
Είναι, λοιπόν, πρωταρχικής σημασίας η ύπαρξη ενός ολοκληρωμένου σχεδίου δράσης και η σύμπραξη όλων των εμπλεκόμενων φορέων, προκειμένου να τεθούν οι απαραίτητες βάσεις για την αντιμετώπιση και καταπολέμηση του φαινομένου των αστέγων. Και ίσως τώρα περισσότερο από ποτέ, οφείλουμε όλοι να δράσουμε αλληλέγγυα, φροντίζοντας για την κοινωνική επανένταξη αυτών των περιθωριοποιημένων ανθρώπων.
