Η Ερύμανθος Α.Μ.Κ.Ε. έχει ως στόχο να αναπτύξει τον κοινωνικό τουρισμό-αγροτουρισμό στο πλαίσιο του προγράμματος Α.ΚΟΙ.Σ.ΔΑ.
Κοινωνικός τουρισμός – Αγροτουρισμός
Στον τομέα του τουρισμού υπάρχουν πρόσθετες δυνατότητες, τόσο λόγω του φυσικού πλούτου της χώρας μας και της φυσικής της ομορφιάς, όσο κυρίως λόγω της πολιτιστικής της κληρονομιάς, η οποία είναι επιτακτική ανάγκη να αναδειχθεί με ποικίλους τρόπους.
Παράλληλα, η ελληνική ύπαιθρος έχει όλες τις προϋποθέσεις να αναπτύξει δράσεις αγροτουρισμού στη λογική των πολλαπλών καλλιεργειών και την εφαρμογή βιολογικών μεθόδων σε όλα τα στάδια παραγωγής. Με αυτή τη συμπληρωματικότητα θα ενισχυθεί το συνολικό τουριστικό προϊόν, που βασίζεται στην πολυθεματικότητα. Ως έννοια, ο αγροτουρισμός είναι συνδεδεμένος με την επαφή των επισκεπτών μιας τουριστικής μονάδας με την παραγωγή του αγροκτήματος. Μπορεί να περιλαμβάνει μια σειρά από ενδεικτικές δραστηριότητες, όπως:
- Συμμετοχή σε αγροτικές δραστηριότητες εντός του κτήματος που περιλαμβάνει η αγροτουριστική μονάδα (μάζεμα φρούτων, τρύγος κ.α.).
- Έμπρακτη και όχι απλά θεωρητική εκπαίδευση σε αγροτικά και περιβαλλοντικά θέματα.
- Εφαρμογή συγκεκριμένων μεθόδων αειφορικής διαχείρισης του αγρο-οικοσυστήματος (βιολογική γεωργία, βιοδυναμική καλλιέργεια κ.α.)
Μια πολύ καλή επιχειρηματική πρόταση στον τομέα του κοινωνικού τουρισμού αφορά στην ψηφιοποίηση του πολιτιστικού περιεχομένου, των μύθων, των μνημείων και της ιστορίας της χώρας, δραστηριότητες που μπορούν να ενισχύσουν όλες τις εναλλακτικές μορφές τουρισμού.
Η διατήρηση δηλαδή της πολύτιμης πληροφορίας που περιέχουν αντικείμενα, από τα οποία όμως άλλα καταστρέφονται από τη φθορά του χρόνου ή από κάποιο συμβάν και άλλα αλλοιώνονται. Υπάρχει ένα πλήθος απο άυλα πολιτιστικά αγαθά, όπως παραδόσεις και μύθοι, που σβήνουν στο πέρασμα του χρόνου. Η ψηφιοποίηση δημιουργεί ψηφιακά υποκατάστατα των υλικών και άυλων αγαθών, περισώζοντας την πολύτιμη πληροφορία που περιέχουν.
Συγκεκριμένα, επιτυγχάνονται οι ακόλουθοι σημαντικοί στόχοι:
Η ενίσχυση του ρόλου που έχει το πολιτιστικό αγαθό, αφού η αντίστοιχη πληροφορία μπορεί να ανευρεθεί πιο εύκολα και συνδυασμένα από διαφορετικές πηγές,
η προβολή των πολιτιστικών αγαθών μέσα από το Διαδίκτυο, αλλά και με την παραγωγή ηλεκτρονικών εκδόσεων (CD, DVD, εφαρμογές, αφιερώματα), τα οποία διανέμονται σε διάφορες παρουσιάσεις/εκδηλώσεις ή σε σημεία τουριστικής προσέλκυσης,
η οικονομική ανάπτυξη μέσω και της προβολής των πολιτιστικών αγαθών και της διανομής του πολιτιστικού περιεχομένου σε αχανείς αγορές.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρηματοδοτεί σχετικά έργα μέσω των πλαισίων χρηματοδότησης και στήριξης (IST, e-Content κ.ά.). Στην Ελλάδα, δίνονται χρηματοδοτήσεις στα πλαίσια του ΕΣΠΑ 2007-2013, μέσω του Επιχειρησιακού Προγράμματος για την «Ψηφιακή Σύγκλιση».
Μια άλλη πρόταση αποτελεί η δημιουργία θεματικών πάρκων σε διάφορους Δήμους της χώρας μας, στα πλαίσια της πράσινης επιχειρηματικότητας. Μπορούν να δημιουργηθούν, ανάλογα με τους διαθέσιμους πόρους, πάρκα θηραμάτων, πάρκα νερού, πάρκα βιολογικής γεωργίας και κτηνοτροφίας, πάρκα αγροτουρισμού κ.ο.κ. Σημαντικό κίνητρο για τη θερμή υποδοχή της δράσης από την τοπική κοινωνία και την πλήρη αναστροφή της φθίνουσας πορείας της απασχόλησης και της παραγωγής στις περιοχές μιας τέτοιας παρέμβασης, είναι ακριβώς η τουριστική και πολιτιστική αναβάθμιση της περιοχής. Με αυτή τη δομή, το σχέδιο αξιοποιεί το κοινωνικό κεφάλαιο της περιοχής και διευκολύνει την εισροή οικονομικού κεφαλαίου και τη βιωσιμότητα της επένδυσης στη συνέχεια.
Η αξιοποίηση όλων των φυσικών συγκριτικών πλεονεκτημάτων μιας περιοχής βασίζεται στην έξυπνη διαχείριση των ανθρώπινων πόρων, μέσα από τις κοινωνικές αναπτυξιακές συμπράξεις, που εξασφαλίζουν τη συμμετοχικότητα της τοπικής κοινωνίας στην κοινωνική επιχειρηματικότητα. Οι καλές πρακτικές της κοινωνικής επιχειρηματικότητας αποτελούν τα βασικά εργαλεία κινητοποίησης των ανθρώπινων πόρων στο επίπεδο της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και παράλληλα διατηρήσιμο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για την τοπική κοινωνία.
Ο βιοτουρισμός ως τομέας δράσης της Κοινωνικής Οικονομίας
Ο βιοτουρισμός ως τομέας δράσης της Κοινωνικής Οικονομίας αφορά τη σύνθεση του βιοτουριστικού προϊόντος, το οποίο αναλύεται και παρουσιάζεται μέσα από το σύνολο της ζωής και της δράσης, τα φυσικά και πολιτιστικά διαθέσιμα της εκάστοτε περιοχής, τη βιοποικιλότητα, τη γεωμυθολογία, την τοπική αρχιτεκτονική, την αγροτική και πολιτιστική κληρονομιά και την τοπική ιστορία. Παράλληλα, μέσα από τη συμμετοχή για την προστασία και ανάδειξη του περιβάλλοντος, από τα παραγωγικά διαθέσιμα της περιοχής και τις αντίστοιχες δραστηριότητες (αγροτικές ασχολίες – παραγωγή/συσκευασία τοπικών προϊόντων), καθώς και από το σύνολο των υπαίθριων δραστηριοτήτων που μπορεί να έχει κάθε επισκέπτης.
Ο βιοτουρισμός ως προϊόν προκύπτει ως προσφερόμενη τουριστική εμπειρία στον επισκέπτη, που συνθέτει το σύνολο της ζωής του τόπου και των δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται στο πλαίσιο του φυσικού και κοινωνικού περιβάλλοντος της περιοχής.
Όλες οι μορφές θεματικού τουρισμού, ως αλληλοσυμπληρούμενες δράσεις, προσφέρουν μια συνολική κοινωνική εμπειρία. Η ολοκληρωμένη, άρα, κοινωνική εμπειρία στην περιοχή, η επαφή με τους ανθρώπους και τις δραστηριότητές τους και η συμμετοχή στα δρώμενα της περιοχής συνθέτουν το βιοτουριστικό προϊόν.
Κατ’ αυτή την έννοια, τα εργαλεία ανάδειξης, προώθησης και προβολής διαφοροποιούνται απ’ το marketing του μαζικού τουρισμού, όπως της ‘‘μονοκαλλιέργειας’’ του ήλιου και της θάλασσας, που εφαρμόζεται στις ακτές της Μεσογείου.
Στον τομέα του τουρισμού απαιτείται η αλλαγή από το σημερινό μοντέλο, ώστε να αποτελέσει μοχλό διεξόδου από την κρίση. Διέξοδο από το αρνητικό μοντέλο του μαζικού τουρισμού που δεν σεβάστηκε το φυσικό-πολιτιστικό περιβάλλον, υποβαθμίζοντας ουσιαστικά το ίδιο το τουριστικό προϊόν.
To ζητούμενο του βιοτουριστικού προϊόντος είναι οι τουρίστες που επισκέπτονται την περιοχή να βιώσουν έναν πιο φυσικό και φιλόξενο τρόπο ζωής από αυτόν που έχουν συνηθίσει και επομένως να βρουν ένα λιγότερο μολυσμένο περιβάλλον, εξυπηρετικούς επιχειρηματίες και προσωπικό, φιλόξενους ανθρώπους και γενικά μια εναλλακτική συνολική τουριστική προσφορά.
Για να επιτευχθεί αυτό, το κεφάλαιο της περιοχής, το οποίο συναποτελούν η ιστορία, ο πολιτισμός, η αγροτική και κοινωνική κληρονομιά και η ποικιλότητα των δραστηριοτήτων πρέπει να υποστηρίζεται ως κοινή και μοναδική αξία και να εκτιμάται ως η ισχυρότερη οικονομική κατευθυντήρια γραμμή, αναδεικνύοντας την αξία του ολιστικού βιώματος.
Το κοινωνικό κεφάλαιο μιας περιοχής που συνίσταται στη συνεργασία και την υποστήριξη μιας οικονομικής δραστηριότητας, όπως είναι ο τουρισμός, εξετάζεται εδώ ως ο παράγοντας που συντελεί στη δημιουργία προστιθέμενης αξίας στην περιοχή και στη συμμετοχή του ανενεργού ανθρώπινου δυναμικού.
Έτσι, στα τουριστικά πακέτα του εναλλακτικού τουρισμού, οι δραστηριότητες εκείνες τις οποίες συναντά κανείς και που αξιοποιούν το πολιτιστικό κεφάλαιο για να επιτύχουν την ενσωμάτωση του τουρίστα, μπορεί να είναι πέρα από την συμμετοχή του σε απλές επισκέψεις μουσείων και αρχαιολογικών χώρων, συμμετοχή σε παραδοσιακά πανηγύρια της περιοχής, δοκιμή παραδοσιακών συνταγών σε τοπικές ταβέρνες, καθώς και οποιαδήποτε άλλη δράση που θα τον κάνει να έρθει σε επαφή με τους ντόπιους και να συναναστραφεί μαζί τους. Η συναναστροφή του τουρίστα με τους ντόπιους, μέσα από την συμμετοχή του στις παραδόσεις τους και την εκπαίδευσή του σε αυτές, θα τον βοηθήσει να τους μάθει καλύτερα και να γίνει έτσι και ο ίδιος ένα «κομμάτι» του τόπου, βιώνοντας την πραγματική ελληνική φιλοξενία για την οποία είμαστε σε όλο τον κόσμο γνωστοί.
Ο παράγοντας εκείνος ο οποίος είναι σε θέση να στηρίξει ένα τέτοιο είδος τουρισμού είναι μόνο οι ίδιοι οι κάτοικοι της περιοχής, οργανωμένοι σε ομάδες ή δίκτυα, τέτοια που σκοπό έχουν την προώθηση των συλλογικών τους συμφερόντων. Σε αυτά τα δίκτυα με υψηλό επίπεδο κοινωνικού κεφαλαίου, τα οποία διαθέτουν κοινές αξίες, όπως η εμπιστοσύνη και κοινά κριτήρια αποφάσεων, επικρατεί η αρχή της αμοιβαιότητας.
Ο βιοτουρισμός λοιπόν, σύμφωνα με όλα τα παραπάνω, είναι στάση ζωής, σεβασμός για το περιβάλλον και προσφέρεται ως ολιστικό προϊόν κοινωνικής εμπειρίας.
Είναι στην ουσία ο πολυθεματικός τουρισμός, που συνδέει τον οικοτουρι-σμό, αγροτουρισμό, πολιτιστικό, ιστορικό, θρησκευτικό, γαστρονομικό τουρισμό με τη συμμετοχή και την κοινωνική εμπειρία. Προϋποθέτει την κοινωνική συμμετοχή στις δραστηριότητες των εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως εξερευνήσεις, κολύμπι, φωτογραφία, ορειβασία, πεζοπορία (trekking), ποδήλατο βουνού (mountain bike), χειμερινό σκι κ.α. Προσδιορίζει τη διαφοροποίηση του προϊόντος, ενισχύοντας τις δραστηριότητες αυτές με παραγωγικές δράσεις της Κοινωνικής Οικονομίας. Η Κοινωνική Οικονομία δίνει ένα συμπληρωματικό βασικό συστατικό στο προϊόν, επεκτείνοντας το κοινωνικό επιχειρείν και marketing. Κινητοποιεί ανθρώπινους πόρους και κοινωνικό κεφάλαιο της περιοχής. Πέρα από τους επαγγελματίες τουρισμού, την ίδια την τοπική κοινωνία που διαμορφώνει δρώμενα, εκδηλώσεις συμμετοχής, εκθέσεις, πανηγύρια κτλ., που προσδίδουν στον τουρισμό ποιότητα, χωρίς να αυξάνουν το κόστος του προϊόντος.
Καινοτομία
Καινοτόμα στοιχεία που μπορούν να υιοθετηθούν για την ολοκληρωμένη ανάπτυξη του βιοτουριστικού προϊόντος είναι:
- Δημιουργία πρακτορείου πληροφοριών για το συντονισμό των δράσεων των ενδιαφερομένων στον τομέα του βιοτουρισμού.
- Δημιουργία ειδικού portal σε συνδυασμό με την ανάπτυξη και καλύτερη αξιοποίηση των σχετιζόμενων ιστοσελίδων των φορέων και επιχειρήσεων της εκάστοτε περιοχής.
- Βελτίωση των οδικών δικτύων της περιοχής και κατάλληλη σηματοδότηση τους.
- Διοργάνωση επισκέψεων σε εγκαταστάσεις τοπικών βιοτεχνιών και επιχειρήσεων.
- Συνεργασία της Τοπικής Αυτοδιοίκησης με τις οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών και το αρμόδιο Υπουργείο για ανάπτυξη της Κοινωνικά Υποστηριζόμενης Γεωργίας και του Αγροτουρισμού.
Αναγκαία η ποικιλότητα αγροτικών προϊόντων
Η ποικιλότητα των αγροτικών καλλιεργειών και η παραγωγή προϊόντων είναι φανερό ότι δημιουργεί την υλική βάση και τις προϋποθέσεις για μια ολοκληρωμένη εικόνα της αγροτικής ζωής, αλλά και τις συνθήκες να βιώσει κανείς μια ολοκληρωμένη ανάλογη εμπειρία. Στη βάση αυτή χτίζεται το αυθεντικό αγροτουριστικό προϊόν, που πρέπει να ληφθεί υπόψη και στο σχεδιασμό του ολοκληρωμένου βιοτουριστικού προϊόντος.
Για να συμπληρωθεί η ποικιλότητα αγροτικών ασχολιών και προϊόντων στις αγροτικές περιοχές της ελληνικής υπαίθρου, χρειάζεται να γίνει στροφή των νέων κυρίως αγροτών του τόπου σε καλλιέργειες των οποίων οι παραγόμενοι καρποί καταναλώνονται εκτός από νωποί και αποξηραμένοι.
Παράλληλα, μπορούν να αξιοποιηθούν ανεκμετάλλευτες γεωργικές εκτάσεις για την παραγωγή αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών, που μπορούν να καλλιεργηθούν σε όλες τις ορεινές και ημιορεινές περιοχές, π.χ. η ρίγανη, ο βασιλικός, ο μάραθος, το φασκόμηλο, το θυμάρι, η λεβάντα, το χαμομήλι και το δίκταμο.
Τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά χρησιμοποιούνται στη Φαρμακευτική, στην αρωματοθεραπεία, στην παραγωγή αιθέριων ελαίων, στη βιομηχανία τροφίμων, στη βιομηχανία καλλυντικών, στην αρωματοποιία, στη γαστρονομία, στην ποτοποιία, στη ζαχαροπλαστική, ως αφεψήματα για θεραπευτικούς και όχι μόνο σκοπούς, ως μελισσοτροφικά φυτά και τέλος στη διακόσμηση.
