1)ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ ΟΡΓΑΝΩΣΕΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΠΟΛΙΤΩΝ
2)ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΣΥΜΠΡΑΞΕΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΊΑΣ
3)ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΚΕΝΤΡΟΟΙΚΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ
ΠΡΟΣ: Περιφέρεια Αττικής περιφερειάρχη κ. Ρένα Δούρου
Αντιπεριφερειάρχη κ. Κατερίνα Θανoπούλου
ΘΕΜΑ: Δημιουργία ΘΕΜΑΤΙΚΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΠΑΡΚΟΥ -κοινωφελούς Ανθρωπιστικής Πολιτιστικής και περιβαλλοντικής δράσης στο ΠΕΔΙΟ ΤΟΥ ΆΡΕΩΣ, με φορέα διαχείρισης «Αναπτυξιακή Σύμπραξη Α/Σ» στην οποία θα συμμετέχουν Κοινωφελείς και εθελοντικές οργανώσεις, Κοινωνικές επιχειρήσεις Κοινωνικοί Συνεταιρισμοί, μαζί με την Περιφέρεια Αττικής βάσει του νόμου 4019/11 περί Αναπτυξιακών Συμπράξεων.
Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ
Το πεδίο του Άρεως είναι ένας μοναδικός φυσικός χώρος πρασίνου και αναψυχής για την αθηναϊκή κοινωνία, ένα πολύτιμο δημόσιο αγαθό στο κέντρο της πρωτεύουσας που παραμένει εδώ και πολλά χρόνια, ένας υποβαθμισμένος χώρος, παραμελημένος και αναξιοποίητος. Το πάρκο αυτό όπως είναι γνωστό ανήκει Περιφέρεια Αττικής.
Παρά την πρόσφατη ανάπλαση, για την οποία δόθηκαν περισσότερα από 9.000.000 ευρώ, από κονδύλια του ΕΣΠΑ, το ΠΑΡΚΟ παραμένει αφύλακτο και επικίνδυνος χώρος για την κοινωνία και όσους τον έχουν περισσότερο ανάγκη. Τις οικογένειες, τα παιδιά, συνταξιούχους καθώς, έχει μεταβληθεί σε χώρο παραβατικότητας ναρκωτικών και παρανομίας.
Το πρόβλημα δεν είναι τωρινό. Όλες οι κυβερνήσεις που πέρασαν δεν έκαναν τίποτα, για να αλλάξουν την κοινωνική λειτουργία του Πάρκου. Οι κάτοικοι της γύρω περιοχής πολλές φορές αναφέρουν βανδαλισμούς, απόπειρες παραβίασης σπιτιών και ασχημίες από τοξικομανείς.
Αυτή η αρνητική εικόνα φυσικά δεν μπορεί να αλλάξει όσο λείπει ένας στρατηγικός σχεδιασμός, για την κοινωνική λειτουργία του Πάρκου και την αποτελεσματική του φύλαξη με κοινωνική συμμετοχή.
Εκ των πραγμάτων είναι φανερό επίσης ότι, καμιά δημόσια ή δημοτική αρχή δεν μπορεί να σηκώσει το κόστος της φύλαξης και λειτουργίας του πάρκου σε μια περίοδο μάλιστα περιορισμένων διαθέσιμων πόρων.
Αυτό όμως που δεν μπορεί να κάνει μόνη της η πολιτεία, μπορεί να γίνει με την συμμετοχή της κοινωνίας και τους πολίτες. Δηλαδή σε συνεργασία με τις οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, των ενεργών συλλογικοτήτων και των δομών αλληλεγγύης της πόλης στα πλαίσια της κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας.
Εξ άλλου υπάρχουν δρώσες συλλογικότητες των κατοίκων που ενδιαφέρονται να συμμετάσχουν στην κοινωνικοποίηση των λειτουργιών, τον κοινωνικό έλεγχο και της εύρυθμης διαχείρισής του σε ένα πλαίσιο αυτοοργάνωσης και αυτοδιαχείρισης ενός θεματικού Πάρκου.
Οργανωτικά ο κοινωνικός φορέας διαχείρισης του Πάρκου μπορεί να συμπεριλάβει κοινωνικές συλλογικότητες, κοινωνικές επιχειρήσεις και Συνεταιρισμούς μαζί τις αντίστοιχες δομές της Περιφέρειας και του Δήμου για να αναλάβει αυτό έργο.
Οι προτεινόμενες δράσεις
· Η πρόταση περιλαμβάνει
α) την αξιοποίηση του Πεδίου του Άρεως ως θεματικό πάρκο πολιτιστικών εκδηλώσεων και καθιέρωση έκθεσης ανθρωπιστικής και περιβαλλοντικής δράσης, β)δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης και
γ) Βάση δομών αλληλεγγύης και κοινωνικής διαβούλευσης.
· Συγκεκριμένα:
Ενδεικτικές δράσεις του πάρκου θα μπορούσαν να είναι:
· Στήριξη – προβολή καλλιτεχνικής δημιουργίας νέων δημιουργών
· Εκδηλώσεις πολιτιστικών συλλόγων της Αττικής (γιορτές χοροί, μουσική, θεατρικά)
· Περιβαλλοντική εκπαίδευση και βιωματική μάθηση
· Δημιουργική απασχόληση παιδιών, υπερηλίκων, ατόμων με αναπηρίες
· Συμβουλευτική και δικτύωση ανέργων
· Αθλητικές εκδηλώσεις (αγώνες δρόμου, ποδηλατοδιαδρομές, skate)
· Κοινωνικό εστιατόριο – κοινωνικό καφενείο
· Κοινωνικές δομές αλληλεγγύης-και μη χρηματικές ανταλλαγές
· α) Eiδικότερα η αξιοποίηση του Πεδίου του Άρεως ως θεματικού πάρκου πολιτιστικών εκδηλώσεων και καθιέρωση έκθεσης πολιτιστικής και περιβαλλοντικής δράσης μπορεί να αξιοποιηθεί ως χώρος φιλοξενίας διαφόρων πολιτιστικών εκδηλώσεων καθώς και ως τόπος έκθεσης και παρουσίασης καλών πρακτικών από όλη την Ελλάδα και την Ε.Ε.
· Έτσι μπορεί η παρούσα αρνητική εικόνα της εγκατάλειψης του πάρκου να αλλάξει και να γίνει ζωντανή, φιλόξενη και διάπλατα ανοικτή προς τους πολίτες. Το πάρκο που αποτέλεσε διαχρονικά σημείο πολιτιστικών συναντήσεων μπορεί να ξαναγίνει το πάρκο που να ανήκει πραγματικά και ουσιαστικά σε όλους τους πολίτες.
· Μπορεί να γίνει χώρος συνάντησης και συνεργειών των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών για να σηματοδοτήσει μία νέα εποχή συμμετοχικής δημοκρατίας και συνεισφοράς των πολιτών στην Πόλη τους και τα δημόσια αγαθά.
· Σ΄αυτό το πλαίσιο μπορούν να θεσμοθετηθούν κοινωνικές εκθέσεις ανθρωπιστικών και περιβαλλοντικών δράσεων σε ετήσια βάση, εμπλέκοντας σε αυτή την διαδικασία τους ενεργούς πολίτες, την Τοπική Αυτοδιοίκηση και την επιχειρηματική πρωτοβουλία έτσι ώστε να καταστήσει το θεματικό πάρκο «δεξαμενή» νέων ιδεών και συλλογικής παρέμβασης.
· β)Δράσεις περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης
· Το πάρκο επίσης μπορεί να αποτελέσει επίκεντρο περιβαλλοντικής ευαισθητοποίησης και να φιλοξενήσει ποικίλα προγράμματα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης και δια βίου μάθησης.
· Αυτή η πρωτοβουλία μπορεί να αναπτυχθεί με βάση ένα πρόγραμμα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, σε σχέση με τα σχολεία της περιοχής και ειδικές Περιβαλλοντικές οργανώσεις με τεχνογνωσία και τα αστικά κέντρα περιβαλλοντικής εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας.
· Μπορεί να αξιοποιηθεί ως ανοικτός χώρος μάθησης σχετικά με τους κήπους στα άλση προσφέροντας πλήρη κατανόηση της αξίας του πρασίνου στον άνθρωπο, στην ποιότητα της ζωής του και στην οικολογική ισορροπία των πόλεων.
· Με αυτό τον τρόπο, το πάρκο μπορεί ακόμη να αξιοποιηθεί και ως χώρος φιλοξενίας προγραμμάτων εναλλακτικής ή δια βίου μάθησης, συνδυάζοντας αυτούς τους διαθέσιμους ανθρώπινους πόρους με τις ανάγκες της πόλης, την επιμόρφωση και έξυπνη διαχείριση της γνώσης.
γ) Βάση δομών αλληλεγγύης και κοινωνικής διαβούλευσης.
Σε μια περίοδο ανθρωπιστικής κρίσης είναι γνωστό ότι με συλλογικές πρωτοβουλίες δημιουργήθηκαν στην Αττική μια σειρά από δομές αλληλεγγύης προσφέροντας τρόφιμα ,ρούχα, φάρμακα κ.τ.π σε συμπολίτες μας που πλήττονται από την φτώχεια και την ανεργία.
Οι δομές αυτές πολλές φορές δεν έχουν διαθέσιμο ένα χώρο συνάντησης, συνεργασίας και ανταλλαγής εμπειριών για να αναπτύξουν περεταίρω την δραστηριότητά τους. Επιπλέον δεν υπάρχει ένας χώρος δημόσιας διαβούλευσης για αλληλέγγυες δράσεις και συλλογική δημιουργία. Το Πεδίον του Αρεως ως θεματικό κοινωνικό Πάρκο κοινωνικής οικονομίας θα μπορούσε να φιλοξενήσει και να προωθήσει τέτοιες κοινωνικές πρωτοβουλίες για την φροντίδα του κέντρου των Αθηνών.
Φορέας Διαχείρισης
Με αυτές τις προϋποθέσεις ο φορέας διαχείρισης του Πάρκου θα απαρτίζεται από Οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, κοινωνικούς συνεταιρισμούς άλλες δομές αλληλεγγύης με συμπράττοντα εταίρο την Περιφέρεια Αττικής και το Δήμο, σχηματίζοντας μια Κοινωνική Αναπτυξιακή Σύμπραξη. .
Μια Κοινωνική Αναπτυξιακή Σύμπραξη μπορεί να συσταθεί βάσει του ν. 4019/11 για την κοινωνική οικονομία, για να διαχειριστεί, να αναπτύξει και να ζωντανέψει το πάρκο με πλήθος δραστηριοτήτων και καλών πρακτικών που θα αναδείξουν, εκτός των άλλων, και το τουριστικό προφίλ της Αθήνας.
Ο φορέας αυτός θα είναι σε θέση να προσελκύσει το ενδιαφέρον του κοινού, να κινητοποιήσει το τοπικό κοινωνικό κεφάλαιο του εθελοντισμού, προβάλλοντας παράλληλα την σύγχρονη πολιτιστική δημιουργία της πόλης.
Χρηματοδότηση-οικονομική βιωσιμότητα
Η πρότασή μας δεν βασίζεται μόνον στην περιγραφή μια καινοτόμου ιδέας κοινωνικής συμμετοχής και στις καλές πρακτικές που μπορούν να αναπτυχθούν στο πλαίσιο αυτών των ιδεών, αλλά λαμβάνει υπόψη την σχέση κόστους-οφέλους για να υλοποιηθεί ένα τέτοιο πρόγραμμα και τα συγκριτικά του πλεονεκτήματα που μπορούν να προκύψουν από την ενεργοποίηση του κοινωνικού κεφαλαίου και την αντληση εσόδων από διαφορετικές πηγές χρηματοδότησης.
Προβλέπει την δυνατότητα χρηματοδότησης της κοινωνικής Σύμπραξης από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, όταν εν αντιθέσει με την πρόσφατη εμπειρία που υπάρχουν παραδείγματα διασπάθισης των πόρων (όπως π.χ από τα προγράμματα ΤΟΠΣΑ) να έχουμε ουσιαστική αξιοποίηση των πόρων αυτών υπέρ της κοινωνίας .
Μπορεί να φανταστεί κανείς την αποτελεσματικότητα που θα υπήρχε εάν, δέκα από αυτά τα 65 προγράμματα που έγινα στη Περιφέρεια Αττικής είχαν υλοποιηθεί στο γεωγραφικό χώρο του Πεδίου του Άρεως υπό άμεσο κοινωνικό έλεγχο.
Μπορεί να υπολογίσει κανείς την δυνατότητα άντλησης ίδιων πόρων από την διοργάνωση ειδικών εκθέσεων συνεργατισμού, παραγωγικών πρωτοβουλιών, πνευματικής δημιουργίας, εναλλακτικού τουρισμού .
Μπορούν επίσης να υπάρξουν έσοδα με την αξιοποίηση της κοινωνικής εταιρικής Ευθύνης.
Μπορεί να υπολογίσει την μείωση κόστους φύλαξης και φροντίδας του πάρκου από κοινωνικούς Συνεταιρισμούς ως και 50% από το κόστος ενός δημοσίου φορέα.
Ένα μέρος της χρηματοδότησης εποχιακού προσωπικού μπορεί να χρηματοδοτηθεί από σχετικά προγράμματα ενίσχυσης ανέργων χωρίς εργασιακές παρενέργεις για τη Τοπική Αυτοδιοίκηση. Έσοδα μπορούν να προκύψουν και από διάθεση χώρων για εκθέσεις προϊόντων και υπηρεσιών, για ρεσιτάλ και θεατρικά έργα γνωστών καλλιτεχνών. Συνδυάζοντας όλες αυτές τις ενέργειες σε πρόγραμμα που μπορεί να συνεισφέρει σημαντικά σε έσοδα για την βιωσιμότητα του επιχειρησιακού σχεδίου.
Συμμετοχικότητα –κοινωνικός έλεγχος
Τέλος η συμμετοχικότητα της κοινωνίας μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά στη περιφρούρηση και τον κοινωνικό έλεγχο ενός τέτοιου εγχειρήματος το οποίο θα είναι υπό την άμεση παρακολούθηση της κοινωνίας και το σημαντικότερο των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών μειώνοντας έτσι το λειτουργικό και γραφειοκρατικό κόστος.
Για τους φορείς της Πρότασης
Παναγιώτης Χριστοδουλάκης
Βασίλης Τακτικός
Ευάγγελος Σπινθάκης
