Γράφει η Νάνσυ Οικονόμου, Πολιτικός Επιστήμων
Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες της Eurostat, η Ελλάδα βρίσκεται στις υψηλότερες θέσεις της λίστας με τις πιο ακριβές χώρες της Ευρώπης. Βασικά προϊόντα καθημερινής διατροφής παρουσιάζουν σημαντικές διαφορές τιμών σε σχέση με τον κοινοτικό μέσο όρο. Σε μiα περίοδο ύφεσης και κατακερματισμού των μισθών, αναφύεται εύλογα το ερώτημα: Πώς μια χώρα σαν την Ελλάδα, πλούσια σε βιότοπους και με σημαντική εγχώρια παραγωγή, κατέχει τη θλιβερή πρωτιά υψηλών τιμών κυρίως σε είδη πρώτης ανάγκης;
|
Κατηγορίες προϊόντων |
Σειρά κατάταξης Ελλάδας σε σχέση με τις Ευρωπαϊκές χώρες |
Απόκλιση τιμών (+) |
|
Γαλακτοκομικά |
1η |
31,5% |
|
Ψωμί-δημητριακά |
8η |
16% |
|
Ψάρια |
6η |
12,4% |
|
Λίπη-έλαια |
7η |
15,7% |
|
Μη αλκοολούχα ποτά |
10η |
9,4% |
|
Ένδυση |
7η |
3% |
|
Υποδήματα |
9η |
8% |
Η Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση στην τιμή πώλησης των γαλακτοκομικών προϊόντων, ξεπερνώντας κατά πολύ το μέσο όρο τιμών συγκριτικά με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες, με μία απόκλιση η οποία αγγίζει το 31,5%. Στο ψωμί και τα δημητριακά, καταλαμβάνει την 8η θέση, ενώ στα ψάρια την 6η με σημαντικές αποκλίσεις 16% και 12,4% αντίστοιχα. Στην κατηγορία λίπη και έλαια, εμφανίζει σημαντική απόκλιση 15,7% καταλαμβάνοντας την 7η θέση. Στα μη αλκοολούχα ποτά, βρίσκεται στην 10η θέση με ποσοστό 9,4%, ενώ στην ένδυση είναι 7η και στα υποδήματα 9η, εμφανίζοντας μικρότερες αποκλίσεις 3% και 8% αντίστοιχα. Σε προϊόντα όπως οικιακές συσκευές και έπιπλα, παρά το σημαντικό πλήγμα που έχουν υποστεί, η χώρα παραμένει στην 8η θέση. Στα φρούτα και λαχανικά, το κρέας και τις μεταφορές, η Ελλάδα παρουσιάζεται να έχει χαμηλότερες τιμές σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Ενώ 4 στους 10 Έλληνες αδυνατούν να προμηθεύονται τα βασικά είδη διατροφής, είναι αδιανόητο ένα προϊόν όπως το γάλα να πωλείται στη χώρα μας με τόσο μεγάλη απόκλιση από τις υπόλοιπες χώρες. Παρά το γεγονός αυτό, το παράδοξο της δυσαναλογίας μισθών και τιμών δε φαίνεται να παρουσιάζει τάσεις βελτίωσης και αποκλιμάκωσης. Οι τιμές συνεχίζουν να διατηρούνται σε υψηλά ποσοστά παρά τις συνεχείς περικοπές και την εξουθένωση των νοικοκυριών, γεγονός μη αναμενόμενο αφού θα έπρεπε να έχουν ήδη μειωθεί σημαντικά και να συμβαδίζουν σε μεγαλύτερο βαθμό με τα επίπεδα των μισθών. Έτσι, η ακρίβεια αποτελεί εξαιρετικά σημαντικό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας με αποτέλεσμα να απαιτείται πλέον η λήψη άμεσων μέτρων για την καταπολέμησή της.
Στελέχη του υπουργείου Ανάπτυξης έχουν αναφέρει σε δηλώσεις τους ότι αποδίδουν την ανοδική πορεία των τιμών σε παράγοντες, όπως, η χαμηλή εγχώρια παραγωγή, τα εμπόδια της γραφειοκρατίας και του ανταγωνισμού, η έλλειψη συνεργασίας και επικοινωνίας μεταξύ των υπουργείων, η αδικαιολόγητα μεγάλη εξάρτηση από τις εισαγωγές καθώς και η αύξηση του Φ.Π.Α. Χαρακτηριστική είναι η δήλωση στελέχους του Υπουργείου Ανάπτυξης όπου αναφέρει ότι «Είμαστε ακριβοί. Η κατάσταση με τις τιμές είναι πολύ χειρότερη από αυτή που νομίζαμε». Οι ίδιοι, λοιπόν, οι αρμόδιοι που έχουν εντοπίσει κάποια από τα σημαντικά προβλήματα για την εξισορρόπηση των τιμών, γιατί δεν έχουν προβεί μέχρι στιγμής σε ανατρεπτικές και ουσιαστικές ενέργειες για την απάλειψή τους, τέσσερα χρόνια μετά από την κρίση στην Ελλάδα;
Μία ομαδική, οργανωμένη και συντονισμένη στάση ενάντια στην ακρίβεια από την πλευρά των καταναλωτών θα μπορούσε να κάνει τη διαφορά και να επιφέρει άμεσα θεαματικά αποτελέσματα. Η σημαντική μείωση της ζήτησης προϊόντων θα είχε ως αποτέλεσμα τη σημαντική μείωση της τιμή τους. Όμως, η σχετικά σταθερή ζήτηση κυρίως βασικών ειδών διατροφής, η οποία παρατηρείται μέχρι σήμερα, αποτρέπει τη δυνατότητα μείωσης τιμών διαιωνίζοντας με αυτό τον τρόπο το φαινόμενο. Το καταναλωτικό κίνημα έχει τη δύναμη της ανατροπής και πρέπει να ενισχυθεί, καθώς και η καταναλωτική συνείδηση, για την ομαλή λειτουργία της αγοράς με προσιτές τιμές αγαθών.
Από την πλευρά τους οι επιχειρήσεις, οφείλουν να βρουν καινοτόμους τρόπους μείωσης κόστους, έτσι ώστε να συμβάλλουν με τη σειρά τους στην αποτροπή της ακρίβειας, ιδιαίτερα σε βασικά προϊόντα. Το σίγουρο είναι ότι η υψηλή φορολόγηση λειτουργεί ανασταλτικά, όπως επισήμανε το ΣΕΒ, αλλά τουλάχιστον θα υπάρχουν περιθώρια μείωσης τιμών σε είδη, κατά περίπτωση.
Σε καθημερινή βάση, το μεγαλύτερο ποσοστό των ελληνικών νοικοκυριών αγωνίζεται για την επιβίωσή του. Η ακαμψία των τιμών σε συνάρτηση με τις περικοπές μισθών και συντάξεων, έχει οδηγήσει σε απόγνωση και ανέχεια. Οι κρατικοί μηχανισμοί οφείλουν να λειτουργήσουν, και με εύστοχες, συντονιστικές και ουσιαστικές δράσεις να «βάλουν το μαχαίρι στο κόκαλο» όσον αφορά την ακρίβεια. Οφείλουν να αφουγκραστούν την έντονη δυσφορία των καταναλωτών και να προβούν σε ριζικές αλλαγές για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών και να μη μένουν απλοί παρατηρητές και σχολιαστές των όσων συμβαίνουν. Οφείλουν να σεβαστούν το αδιαπραγμάτευτο δικαίωμα του καταναλωτή και να ενισχύσουν τον ανταγωνισμό των αγορών καθώς και την παραγωγή στον πρωτογενή τομέα. Οφείλουν να πραγματοποιήσουν αυστηρούς ελέγχους και να εφαρμόσουν τους νόμους που προστατεύουν τα νοικοκυριά. Οι προβλέψεις για την ύφεση στην αγορά το 2012 αναφέρουν ένα ποσοστό -7,7% ενώ για το 2013, σε ακόμη μικρότερο ποσοστό το οποίο αγγίζει το -5,9%. Για το λόγο αυτόν, η ακρίβεια η οποία μαστίζει την Ελλάδα αποτελεί ιδιαίτερα σοβαρό και πολυσύνθετο κοινωνικό πρόβλημα, έχοντας αποδυναμώσει το μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού και απαιτώντας συνένωση δυνάμεων των αρμόδιων φορέων. Μονάχα έτσι θα μπορέσει να ανατραπεί η σημερινή εικόνα του φαινομένου και να πραγματοποιηθεί η αποκλιμάκωση των τιμών.
