Γράφει η Κατερίνα Νάκου
Δημοσιογράφος
Τετάρτη απόγευμα στην πόλη, κόσμος ξεχύνεται στους κεντρικούς δρόμους για να διαμαρτυρηθεί ενάντια στα νέα μέτρα λιτότητας. Τα πρόσωπα αγωνιούν. Βρέχει. Ο κόσμος σιγά σιγά διαλύεται αλλά ο παλμός εξακολουθεί να υπάρχει, μένει κάτι να θυμίζει διαμαρτυρία αλλά όπως φαίνεται…«οι τοίχοι έχουν αυτιά και τα αυτιά τους τοίχους».
Επεισόδια παρατηρούνται σχεδόν σε κάθε πορεία, διαδήλωση, συναυλία, τα οποία σε πολλές περιπτώσεις αποδίδονται σε αντιεξουσιαστικές ομάδες. Από τη δολοφονία του 15χρονου μαθητή Αλέξανδρου Καλτεζά μέχρι τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο και από την επεισοδιακή συναυλία των Police στο γήπεδο του Sporting μέχρι τις πορείες – διαμαρτυρίες για κάθε νομοσχέδιο που θέλει και νέα μεταρρύθμιση της Παιδείας, οδηγούν σε συμπλοκές μεταξύ αστυνομικών και αναρχικών.
Λίγο πιο κάτω από την πλατεία Ομονοίας, στην πλατεία όπου βρίσκεται το Δημαρχείο, φιλοξενείται τις μέρες αυτές μία έκθεση με τίτλο «Αντικουλτούρα-Οι Ινδιάνοι των Πόλεων». Το περιοδικό-αφιέρωμα «Αντικουλτούρα – Η ανάδυση ενός νέου κοινωνικού υποκειμένου» περιγράφει μία φυλή της πόλης που μοιάζει να ζει υπογείως…
Σύμφωνα με όσα περιγράφονται στο αφιέρωμα, το underground ή Αντικουλτούρα, όπως καθιερώθηκε ο όρος μετά τα μέσα της δεκαετίας του ’80, τάσσεται ενάντια στην «ομογενοποίηση των εξωτερικών χαρακτηριστικών στις κοινωνικές συμπεριφορές» που αποτελεί κύριο δόγμα του lifestyle. Ολόκληρη η κουλτούρα του lifestyle άλλωστε την οποία πολεμά, επικεντρώνεται στην αντίληψη ότι η αποδοχή του κοινά αποδεκτού λειτουργεί «λυτρωτικά» (την ίδια Coca Cola πίνει ο πρόεδρος των ΗΠΑ και την ίδια ο άνεργος). Η κυριαρχία του Infotainment, κατά πολλούς θιασώτες της Αντι-κουλτούρας, o συνδυασμός της διασκέδασης με την ψυχαγωγία, δηλαδή, συνηγορούν στην επικράτηση «μαλακών» ειδήσεων καθώς και του marketing σε βάρος της «σοβαρής» ενημέρωσης, με αποτέλεσμα να «διευκολύνεται η χωρίς σοβαρή αντίσταση επικράτηση της οργανωμένης διαφθοράς στη δημόσια διοίκηση».
Η αντικουλτούρα αναπτύχθηκε στην Ελλάδα μετά το 1985, αποτύπωσε την οργή μίας κοινωνίας σε αναβρασμό, στους τομείς της τέχνης, της κοινωνίας και της πολιτικής. Πυρήνας των επαναστατικών ιδεών η πλατεία των Εξαρχείων σε αντίθεση με το Κολωνάκι και την «πολιτικά ορθή» νεολαία της:
«Τα Εξάρχεια ένας τόπος που στο πρόσωπο του συνοψίζεται άρτιο το μοντέλο μιας αντικοινωνικότητας. Ένας τόπος «εστία» του περιθωρίου, κάθε λογής περιθωρίου. Αναρχικοί, αναρχοαυτόνομοι, αριστεριστές, ναρκομανείς, πανκς, ομοφιλόφιλοι, αλκοολικοί, μικροκλεφτρόνια, αργόσχολοι και χαραμοφάηδες.» Εφήμερη Πόλη 5-6 (Απρίλιος ’85)
Ένας άλλος κόσμος, λοιπόν, που δε συνάδει με τις αποδεκτές νόρμες συγκεντρώνεται γύρω από την πλατεία: αμφισβητίες, περιθωριακοί, μοναχικοί, άνθρωποι θυμωμένοι με όλους και με όλα, άτομα με ψυχολογικά προβλήματα. Αντικείμενο προβληματισμού; Ο φεμινισμός, ο πολιτισμός, η τέχνη, η συμπαράσταση σε ποινικούς κρατούμενους και σε έγκλειστους στα ψυχιατρεία, η διεκδίκηση της ελευθερίας, η ιδέα του «όλα είναι επιτρεπτά».
Η αντικουλτούρα βγάζει την τέχνη στο δρόμο και τη μετατρέπει σε πράξη αντίστασης για κάποιους. Το ετήσιο Φεστιβάλ Κόμικς της Βαβέλ στο Γκάζι, ομάδες μουσικών οι οποίοι παίρνουν τα «όπλα» τους και μας ξεσηκώνουν, ηθοποιοί που αυτοσχεδιάζουν σε κεντρικές πλατείες, άλλοι που παίρνουν τα πινέλα, άλλοι που παίρνουν χρώματα και ζωγραφίζουν…
«Η τέχνη στο δρόμο δεν είναι παρά ένα κοινωνικό ημερολόγιο σε δημόσια προβολή» γράφει ο γκραφιτάς Bleeps στο προσωπικό του blog. Οι ακτιβιστές καλλιτέχνες δε θέτουν απλά ερωτήματα αλλά ενεργοποιούν υποκείμενα και κοινότητες, επιδιώκουν να φέρουν την κοινωνική αλλαγή. Μπορεί να μην το καταφέρνουν πάντα… αυτό που σίγουρα καταφέρνουν πάντως είναι να προβληματίσουν…
Αντικουλτούρα: Η ανάδυση ενός νέου κοινωνικού υποκειμένου (Ιδιομορφή 2012)