Γράφουν:Νίκη Αικατερίνη Μπαρμπαγιάννη, κλινική ψυχολόγος
Αθανασία Φουσέκη, ψυχολόγος
Άντρη Γεωρνταμιλή, επικοινωνία & media
Την Τετάρτη 28 Νοεμβρίου 2012, πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του 9,84 στην Τεχνόπολη του Δήμου της Αθήνας ημερίδα με θέμα «Ενδοοικογενειακή Βία: Διαστάσεις και Πρακτικές Αντιμετώπισης». Την ημερίδα άνοιξε ο δήμαρχος Αθηνών, Γιώργος Καμίνης ο οποίος ανακοίνωσε την έναρξη λειτουργίας του «Ξενώνα Φιλοξενίας Γυναικών Θυμάτων Βίας» του Δήμου την πρώτη μέρα του νέου έτους όπου θα μπορούν να φιλοξενούνται 20 γυναίκες με τα παιδιά τους και θα παρέχει ψυχοκοινωνική υποστήριξη. Ακολούθησαν χαιρετισμοί από την Αντιδήμαρχο Κοινωνικής Πολιτικής και Αλληλεγγύης, κ. Καλλιόπη Γιαννοπούλου, την κ. Ζέττα Μακρή εκ μέρους της Γενικής Γραμματέας Ισότητας των Φύλων, τη Δημοτική Σύμβουλο και Πρόεδρο του Συμβουλίου Ένταξης Μεταναστών, κ. Μαρία Κουβέλη και τη Δρ. Ουρανία Κακριδά, επικεφαλής του Europe Direct-DG Communication της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Αντιπροσώπων στην Ελλάδα και προϊσταμένη του Τμήματος Διεθνών Συνεργασιών και Δημοσίων Σχέσεων Δήμου Αθηναίων. Επίσης, την εκδήλωση χαιρέτησαν η βουλευτής της ΔΗΜ.ΑΡ., κ. Μαρία Ρεπούση και η κ. Μαρία Ηλιοπούλου, πρόεδρος του βρεφοκομείου Αθηνών.
Ά μέρος: Ενδοοικογενειακή βία. Σύγχρονες προσεγγίσεις και διαστάσεις του φαινομένου.
Γράφει η Νίκη Αικατερίνη Μπαρμπαγιάννη, κλινική ψυχολόγος
To Ά μέρος της ημερίδας συντονίστηκε από την κυρία Μαρία Στρατηγάκη, Επίκουρη Καθηγήτρια του Τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, και Πρώην Γενική Γραμματέας Ισότητας των Φύλων. Τις ομιλίες άνοιξε η κυρία Λίμπυ Τατά Αρσέλ, Κλινική Ψυχολόγος, Ψυχοθεραπεύτρια και Επίτιμη Καθηγήτρια Πανεπιστήμιο Κοπεγχάγης με αντικείμενο τη «Βία: κοινωνική οδύνη ή προσωπική ντροπή; Σωματική και ψυχολογική βία κατά των γυναικών στις συζυγικές και ερωτικές σχέσεις» Ως μέλος του Παρατηρητηρίου κατά της Βίας έναντι των γυναικών στη Δανία, μετέφερε το χαρμόσυνο νέο της επίτευξης της μείωσης της βίας κατά των γυναικών σχεδόν κατά 50% το χρονικό διάστημα μεταξύ 2002- 2011. Το γεγονός αυτό συνιστά απόρροια της εφαρμογής κρατικών προγραμμάτων υποστήριξης των γυναικών, θεραπείας των ανδρών και εκπαιδευτικών προγραμμάτων απευθυνόμενα σε σχολεία και επαγγελματίες, όπως η εκπαίδευση αστυνομικών και γιατρών στις Πρώτες Βοήθειες. Η βία στη Δανία αφορά κυρίως νέα ζευγάρια. Οι γυναίκες 16- 29 χρονών έχουν 6 φορές πιθανότητα σε σχέση με τις μεσήλικες να υποστούν βία. 
Αποτέλεσμα της ενδοοικογενειακής βίας είναι ότι σημειώνονται 17 θάνατοι το χρόνο. Το κράτος κατάφερε να καταστήσει τη βία από ένα ιδιωτικό γεγονός κομμάτι του δημόσιου χώρου μέσω των παρεμβάσεών του στην ίδια την οικογένεια. Εν γένει, η βία συντηρείται από την αποσιώπηση, την επικρατούσα νομική ατιμωρησία του δράστη, την αδιαφορία των «αυτοπτών μαρτύρων» και των εμπλεκόμενων ειδικών στις μονάδες υγείας. Από την άλλη, η νομική προστασία των γυναικών αυτών είναι περιορισμένη και ελλοχεύει ο κίνδυνος του κοινωνικού στιγματισμού αφού ακόμα και η λεκτική αντίσταση της γυναίκας θεωρείται καταδικαστέα. Παρατηρείται βέβαια ότι υπάρχουν θύματα βίας με ψυχολογική εξάρτηση βασισμένη στο φόβο, στην ενοχή, στον οίκτο για τον άνδρα, στην βιωμένη ηθική ανωτερότητα έναντι αυτού, εμφανίζοντας το λεγόμενο αυτοσυντηρούμενο σύστημα βίας και υποταγής, όπου η ύπαρξη της μιας εξασφαλίζει την ύπαρξη της άλλης. Αν έχει προηγούμενες εμπειρίες βίας στην οικογένεια της η γυναίκα δυσκολεύεται να αναγνωρίσει τη φύση των βίαιων πράξεων. Η γυναίκα λειτουργεί ισορροπητικά για το εγώ του άνδρα. Συνεπώς, εκείνος χρησιμοποιεί τη βία ως όχημα για να μην απολέσει εκείνη και την εξουσία που της ασκεί, καθώς επίσης, και ως ασήμαντης «λογικής και αποτελεσματικής» τιμωρητική απάντηση στις «προκλήσεις, στην υστερία και στην καταπίεση» της. Το παράδειγμα της Δανίας, μας δείχνει ότι ο άνδρας δέχεται να δεχτεί θεραπεία για την άρση της συμπεριφοράς του. Συμπερασματικά, η βία λειτουργεί σαν συναισθηματική αντίδραση απώλειας ελέγχου και εργαλείο εξουσίας που συντηρεί την ανισότητα άνδρα- γυναίκας. Η συμφιλίωση που προκύπτει μετά από ένα βίαιο επεισόδιο απλά συντηρεί τον κύκλο βίας. Στόχος της θεραπείας λοιπόν για τη γυναίκα είναι η ανατροπή της εικόνας που τρέφει για τον άνδρα ως διπλής προσωπικότητας με εξέχων το θετικό στοιχείο. Η συμβουλευτική αφορά τον προσωπικό πόνο του θύματος και την αντιμετώπιση του ως υπεύθυνου ατόμου με ελευθερία επιλογής. Ο άνδρας δεν αντιμετωπίζεται ως απάνθρωπο κτήνος. Η ουσία είναι η απόκτηση ψυχραιμίας, ωριμότητας και η αποδοχή ότι μπορούν να ζήσουν και οι δυο χωρίς αυτή τη συμβιωτική σχέση. Τέλος, η κυρία Αρσέλ παρουσίασε τα αποτελέσματα της έρευνας σε γυναίκες που διαβιούν σε ξενώνες ή ανήκουν στο γενικό πληθυσμό. Ενδεικτικές απαντήσεις που δόθηκαν ως προς την αξιολόγηση της κατάστασής τους είναι ότι θεωρούν τους εαυτούς τους λιγότερο υγιείς σωματικά, απομονωμένες, με μειωμένη διάθεση, έλεγχο και ποιότητα ζωής.
Ο λόγος δόθηκε στην βουλευτή και εκπρόσωπο της ΔΗΜΑΡ την κυρία Μαρία Ρεπούση, που είναι μέλος της Επιτροπής Ισότητας, Δικαιωμάτων και Νεολαίας της βουλής αλλά και πολυετής αγωνίστρια σε θέματα γυναικών και ισότητας. Η κυρία Ρεπούση μετέφερε τους χαιρετισμούς και τη θέση της ΔΗΜΑΡ ότι η βία είναι σύμπτωμα της ύπαρξης κυριαρχίας ανάμεσα στα φύλα και τόνισε ότι το σύγχρονο φεμινιστικό κίνημα με χρονική αφετηρία τη δεκαετία του ’70 κατέκτησε το να σταματήσουν να θεωρούνται τα θέματα ενδοοικογενειακής βίας ιδιωτική υπόθεση και να έλθουν στο προσκήνιο της δημόσιας σφαίρας. Η φύση του φαινομένου, η σημαντικότητά του και οι ενδεδειγμένες πολιτικές παρεμβάσεις, που πρέπει να υιοθετηθούν και από την Ελλάδα απορρέουν από το ότι η βία δεν αφορά συγκεκριμένες κοινωνικές κατηγορίες και πολιτισμούς αλλά είναι οριζόντια. Γνωστοποιήθηκε ότι στο κοινοβούλιο λειτουργεί διακομματική βουλή που είναι ανοιχτή σε συνεργασίες με αρμόδιους φορείς σχετικά με το θέμα της βίας.
Τη σκυτάλη πήρε η κυρία Στέλλα Παπαμιχαήλ, Κοινωνιολόγος- Διδάκτωρ Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο που η εισήγησή της έφερε τον τίτλο «Ενδοοικογενειακή βία κατά των γυναικών: Ιδεολογήματα και μύθοι». Η κυρία Παπαμιχαήλ επισήμανε την ανάγκη να μελετηθούν οι μύθοι και τα στερεότυπα που εμπλέκονται με την πραγματικότητα γύρω από το θέμα επηρεάζοντας κοινωνικές αντιλήψεις και τους τρόπους αντιμετώπισής του. Η αναγκαιότητα της σύγχρονης εποχής είναι να σπάσουν τα στερεότυπα. Τα στερεότυπα αφορούν το φαινόμενο και τις αιτίες του, τη γυναίκα- θύμα και τον άνδρα- δράστη. Καταρχάς, υπάρχει η λανθασμένη πεποίθηση ότι το φαινόμενο σήμερα δεν έχει τόσο ανησυχητικές διαστάσεις και υπερπροβάλλεται, η οποία δε λαμβάνει υπόψη το σκοτεινό αριθμό των περιστατικών που δεν καταγγέλλονται και το ότι η συζυγική βία δεν αναγνωρίζεται λόγω κουλτούρας. Ο δεύτερος μύθος συνδέεται με την παραπλανητική χρήση της στατιστικής προκειμένου να αποδειχθεί ότι υπάρχει ισόβαθμη άσκηση αμοιβαίας βίας τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Η αντίληψη ότι η βία διαδραματίζεται στα χαμηλά κοινωνικοοικονομικά στρώματα έχει βάση απλά εξαιτίας του ότι οι γυναίκες που προέρχονται από αυτά καταφεύγουν σε δημόσιες κοινωνικές υπηρεσίες εν αντιθέσει με τις γυναίκες υψηλότερων στρωμάτων που «σιωπούν» για να προστατεύσουν το κοινωνικό στάτους τους. Η χρήση αλκοόλ και ναρκωτικών με τη άσκηση βίας δεν αποτελεί σχέση αιτίας- αιτιατού. Ο μύθος ότι η βία προκαλείται από τη γυναικεία συμπεριφορά, καταρρίπτεται εφόσον η επιλογή της βίας είναι απόφαση του ίδιου του δράστη αφού συχνά οι γυναίκες προσπαθούν να λειτουργούν προληπτικά. Συνεκδοχικά, οι γυναίκες δεν απολαμβάνουν την άσκηση βίας μαζοχιστικά αλλά οι αντικειμενικές δυσκολίες την αποθαρρύνουν να απομακρυνθεί. Η εμπειρία δείχνει ότι οι γυναίκες- θύματα προέρχονται από όλα τα μορφωτικά και επαγγελματικά επίπεδα και όχι μόνο από τα χαμηλά, όπως πιστεύεται. Ίσως, η ίδια η βία την αναγκάζει να εγκαταλείπει την επαγγελματική της σταδιοδρομία. Ο μύθος του «άρρωστου» βίαιου άνδρα καταβαραθρώνεται εφόσον μόνο το 10% έχει διαγνωστεί με ψυχική ή πνευματική ασθένεια, όπως και από το γεγονός ότι πολλοί εξαντλούν την επιθετικότητά τους σε ιδιωτικό επίπεδο εμφανίζοντας ευχάριστο κοινωνικό πρόσωπο. Η δυσκολία ελέγχου του θυμού δεν ευσταθεί αφού είναι ένα συναίσθημα ενώ η βία είναι μια επιλεγμένη συμπεριφορά. Υπό διερεύνηση είναι ο μύθος ότι η βία σχετίζεται νομοτελειακά με το τραυματικό παρελθόν κακοποίησης στην παιδική ηλικία δράστη και θύματος, μιας και περιέχει δόση αλήθειας. Η κυρία Παπαμιχαήλ μας καλεί να εγκαταλείψουμε τα στερεότυπα επαναπροσδιορίζοντας το νόημα των κοινωνικών φύλων μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία.
Η επόμενη ομιλία διεξήχθη από την κυρία Ελισάβετ Ιωαννίδη, Επιμελήτρια Τομέα Κοινωνιολογίας στην Ε.Σ.Δ.Υ. με αντικείμενο την «Ενδοοικογενειακή βία στην Ευρώπη και στην χώρα μας-Αποτελέσματα προγράμματος DO.V.E. (Domestic violence in Europe)». Είναι μια έρευνα με κλίμακες που υλοποιήθηκε μέχρι το 2011 σε 8 ευρωπαϊκές χώρες ( Ελλάδα, Βέλγιο, Ισπανία, Πορτογαλία, Ουγγαρία, Σουηδία, Γερμανία και Ηνωμένο Βασίλειο) η οποία καταδεικνύει ότι τελικά η βία δεν έχει φύλο. Οι κλίμακες μετρούν τι έκανε η γυναίκα και τι έκανε ο σύντροφός της αναφερόμενες σε βίαιες πράξεις και πράξεις συναισθηματικής και γνωσιακής διαπραγμάτευσης που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια του καυγά. Μετρήθηκε η ψυχολογική βία, ο σεξουαλικός εξαναγκασμός, η σωματική επίθεση και ο τραυματισμός μικρής και σοβαρής έκτασης. Σε ένα καυγά κυρίως κυριαρχεί η διαπραγμάτευση και η ψυχολογική βία. Ειδικότερα, η Ελλάδα καταλαμβάνει τις πρώτες θέσεις στην Ευρώπη στην έκφραση ψυχολογικής βίας, στον ψυχολογικό εξαναγκασμό και στη σωματική επίθεση στον ανδρικό και γυναικείο πληθυσμό. Αυτό σημαίνει ότι σε ένα καυγά αντιδρούν και οι δυο χωρίς η γυναίκα να μείνει παθητικός δέκτης όπως πιστεύεται. Μια πιθανή ερμηνεία για αυτά τα υψηλά ποσοστά είναι η επιρροή που ασκεί η οικονομική κρίση στη δημιουργία έντασης στην οικογενειακή ζωή.
Η τελευταία εισήγηση πραγματώθηκε από την κυρία Σεβαστή Χατζηφωτίου με θεματική «Ενδοοικογενειακή βία κατά των γυναικών: Ο φαύλος κύκλος της βίας». Η κυρία Χατζηφωτίου ξεκίνησε λέγοντας ότι πια με το νόμο 3500/2006 η άσκηση ενδοοικογενειακής βίας μεταξύ των μελών της οικογένειας απαγορεύεται. Ως ενδοοικογενειακή βία ορίζεται κάθε είδους σωματικής, σεξουαλικής και ψυχολογικής βίας. Η βία κατά των γυναικών, ως παγκόσμιο και διαχρονικό φαινόμενο βασίζεται σε διακρίσεις ανάμεσα στα φύλα, αποσκοπεί στην άσκηση ελέγχου εκ μέρους του δράστη και προκαλεί κάθε είδους πόνο, βλάβη, εξαναγκασμό και αυθαίρετη στέρηση της ελευθερίας. Εν συνεχεία, παρατέθηκαν σενάρια προερχόμενα από πραγματικές συνεντεύξεις γυναικών που μας ωθούν να συνειδητοποιήσουμε πότε κάποιος έρχεται αντιμέτωπος με τη βία. Έγινε καταγραφή των εκφάνσεων και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της κάθε μορφής βίας. Η σωματική βία, λόγου χάρη, κυμαίνεται από μια απλή απώθηση έως και την πρόκληση θανάτου. Η σεξουαλική αφορά τον εξαναγκασμό σε σεξουαλική συνεύρεση με το σύντροφο και μπορεί να συμπεριλάβει ακόμη και σεξουαλικές πρακτικές με τις οποίες η γυναίκα δεν είναι σύμφωνη. Στα πλαίσια του γάμου πολλοί πιστεύουν ότι η σεξουαλική συνεύρεση είναι αναφαίρετο δικαίωμα ανεξάρτητα της επιθυμίας του συντρόφου. Η ψυχολογική βία είναι εκείνη που συνήθως λειτουργεί σαν αφετηρία για την έναρξη του φαινομένου της ενδοοικογενειακής βίας και εμπεριέχει βρισιές, προσβολές, ταπεινώσεις, απειλές και εκφοβισμό ως μέσο άσκησης ελέγχου. Δημιουργούνται σκηνές ζηλοτυπίας και ασκείται έλεγχος στην κοινωνική ζωή του θύματος. Ο οικονομικός περιορισμός του θύματος χρησιμοποιείται από το θύτη για να καταστήσει το θύμα πλήρως εξαρτώμενο από αυτόν. Στην προσπάθεια να δοθεί απάντηση στο ερώτημα «γιατί μια γυναίκα δε μπορεί να φύγει από την κακοποιητική σχέση;» τελικά δίνεται από το φαύλο κύκλο της βίας- που πλέον χρησιμοποιείται και σαν νομικό επιχείρημα- και αποτελείται από 3 φάσεις: Την αυξανόμενη ένταση, την έκρηξη και την ηρεμία. Στην πρώτη φάση περιλαμβάνεται μικρής έκτασης λεκτική και σωματική βία, με απόδοση ευθυνών στο θύμα. Εκείνο, ίσως, προσπαθεί να καταπραΰνει το θύτη, όντας υπάκουο ή αποφεύγοντας τον και εκείνος επιδιώκει να το απομονώσει από τον περίγυρό του και να το ελέγξει. Επικρατεί φόβος, η κατάσταση επιδεινώνεται και τότε λαμβάνει χώρα η δεύτερη έντονη φάση κατά την οποία πραγματοποιείται το συμβάν. Προκαλούνται ζημιές, τρομοκρατία και ενδεχομένως το θύμα να επιχειρεί να αποφορτίσει την κατάσταση επειδή δεν μπορεί να χειριστεί την κλιμάκωση της έντασης που δημιουργείται. Το θύμα διακατέχεται από ψυχοσωματικά συμπτώματα όπως πόνο, φόβο, απόγνωση, ταπείνωση. Στο τελευταίο στάδιο, ή αλλιώς «μήνας του μέλιτος» ο θύτης επιδεικνύει μεταμέλεια, εκλιπαρεί για συγχώρεση, πιθανόν να προσφέρει δώρα και υπόσχεται να αλλάξει. Ωστόσο, επιρρίπτει ευθύνες στη σύντροφο για το συμβάν και ελαχιστοποιεί την βίαιη συμπεριφορά με αποτέλεσμα τη μεταστροφή της γυναίκας. Εν κατακλείδι, γίνεται αναφορά σε δυο εργαλεία που χρησιμοποιούνται για να βοηθήσουν άνδρες να αναγνωρίσουν τη συμπεριφορά τους και να την απαξιώσουν. Τον τροχό της δύναμης και του ελέγχου και τον τροχό της ισότητας. Ωστόσο, είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν και σε γυναίκες προκειμένου να αναγνωρίσουν τις συμπεριφορές του συντρόφου της. Εν τέλει, εκφράζεται η πεποίθηση ότι είναι στο χέρι όλων μας να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο της βίας δείχνοντας μηδενική ανοχή.
Β’ Μέρος «Ενδοοικογενειακή Βία: Διαστάσεις και Πρακτικές Αντιμετώπισης»
Γράφει η Αθανασία Φουσέκη, ψυχολόγος
Το δεύτερο μέρος της ημερίδας άνοιξε με την πρώτη θεματική «Προστασία θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας και trafficking: σημερινή κατάσταση, προβληματισμοί και προκλήσεις για το άμεσο μέλλον» ο εκπρόσωπος του «Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (Ε.Κ.Κ.Α.). Τον λόγο έδωσε στην κ. Θεοδώρα Γιαννή, Κοινωνική Λειτουργό ΜSc, Προϊσταμένη του Τμήματος Υποδοχής, Επιτόπιας Παρέμβασης και Κέντρου Κοινωνικής Στήριξης Αμπελοκήπων του Ε.Κ.Κ.Α. η οποία παρουσίασε τη δράση του εν λόγω φορέα. Το Ε.Κ.Κ.Α. ως κρατικός φορέας 
ανήκει στο υπουργείο κοινωνικής ασφάλειας και πρόνοιας και έχοντας ένα συντονιστικό, παρεμβατικό και επιτελικό ρόλο συμβάλλει στη διαμόρφωση πολιτικών για την αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων. Με στόχο την παρέμβαση στη κρίση απευθύνεται σε όλους τους πολίτες που μπορεί να βρεθούν σε έκτακτη ψυχολογική και κοινωνική κατάσταση (παιδιά και ενήλικες, θύματα βίας, ενώ δίδεται έμφαση στις γυναίκες θύματα βίας, ενδοοικογενειακής ή trafficking). Πύλη εισόδου όλων των αιτημάτων αποτελούν η 24ωρης λειτουργίας τηλεφωνική γραμμή άμεσης κοινωνικής βοήθειας 15900 και η γραμμή πληροφόρησης και συμβουλευτικής σε θέματα πρόνοιας και ψυχοκοινωνικής υποστήριξης 197. Ο φορέας διαθέτει κέντρα κοινωνικής στήριξης, κέντρα επείγουσας υποδοχής και καταφύγια προστατευμένης φιλοξενίας. Οι ξενώνες του φορέα είναι δύο εντός Αττικής και αναμένεται μέσω ΕΣΠΑ η λειτουργία άλλων δύο στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη. Στους ξενώνες οι κακοποιημένες γυναίκες μπορούν να φιλοξενηθούν χωρίς προϋποθέσεις. Μετά τη λήψη του κοινωνικού ιστορικού της γυναίκας, την εκτίμηση της επικινδυνότητας της κατάστασής της και αφού ενημερωθεί για όλα τα ζητήματα (θέματα νομικά και επιμέλειας κλπ) που την αφορούν γίνεται η διαμόρφωση και ο προγραμματισμός του σχεδίου δράσης με σκοπό την αποκατάστασή της. Απασχολούν ιδιαίτερα τα ζητήματα της μικρής δυνατότητας εκπροσώπησης και της έλλειψης ενδιάμεσων δομών ενώ προτείνεται ως μεσοπρόθεσμη λύση, μέχρι η γυναίκα να ορθοποδήσει, η δημιουργία κοινωνικών διαμερισμάτων. Όσον αφορά τις μετανάστριες κακοποιημένες γυναίκες, το Ε.Κ.Κ.Α. διευκολύνει τη διαδικασία νομιμοποίησης τους που προβλέπει η αντίστοιχη νομοθεσία, για όσο διάστημα βρίσκονται σε ανάγκη.
«Μου έχει κάνει τόσα, θέλω να φύγω αλλά στο τέλος επιστρέφω».
Αμέσως μετά, παρουσιάστηκε η μελέτη της κ. Ευφροσύνης Σπανέα, Ψυχολόγου, Συμβούλου Ψυχοκοινωνικής Στήριξης στο Συμβουλευτικό Κέντρο Γυναικών της Γενικής Γραμματείας Ισότητας των Φύλων. Με την τοποθέτησή της, επιχείρησε να εξηγήσει τη δυναμική της κακοποιητικής σχέσης που φαίνεται να εμποδίζει τη γυναίκα να εγκαταλείψει την επικίνδυνη για εκείνη και τα παιδιά της σχέση με αποτέλεσμα να δέχεται η ίδια τη μομφή και την κατάκριση της κοινής γνώμης. Εκτός από τους κοινωνικοοικονομικούς παράγοντες παραμονής σε μια κακοποιητική σχέση, όπως η οικονομική εξάρτηση από το σύζυγο, τα νομοθετικά προβλήματα κ.α., δεν πρέπει να περιφρονούμε τα ενδοψυχικά εμπόδια, τα οποία συνήθως αποδίδουμε λανθασμένα στην αδυναμία της γυναίκας. Συγκεκριμένα, σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της κακοποιητικής σχέσης παίζει ο παράγοντας της δέσμευσης και το μέγεθος της επένδυσης. Έρευνες δείχνουν ότι όσο μεγαλύτερο χρονικό διάστημα συζεί η γυναίκα με τον κακοποιητικό σύντροφο και όσο περισσότερα έχει επενδύσει στη σχέση τους (χρόνο, χρήμα, συναισθηματική ενέργεια) τόσο πιο πιθανό είναι να παραμείνει στη σχέση αυτή. Επίσης, η κακοποιητική σχέση είναι ιδιαιτέρως απαιτητική, με το βίαιο σύντροφο να έχει συνήθως παράλογες προσδοκίες για τη λειτουργία της σχέσης και την τάση να απομονώνει τη γυναίκα από τον κοινωνικό και επαγγελματικό περίγυρο της. Το αποτέλεσμα είναι η γυναίκα να αισθάνεται τον βίαιο άντρα της ως το μοναδικό της στήριγμα και σε συνδυασμό με την απουσία άλλων εναλλακτικών να αυξάνεται η δέσμευση και η εξάρτησής της σε εκείνον. Έρευνες δείχνουν, επίσης, ότι η ανισότητα στη κατανομή δύναμης και εξουσίας της σχέσης είναι ένας ακόμη παράγοντας που διαμορφώνει την ιδιαίτερη σχέση της γυναίκας με τον κακοποιητή της, καθώς δημιουργείται ένα σύστημα ομοιόστασης όπου η αίσθηση δύναμης και ανημποριάς τρέφει η μία την άλλη. Τα συναισθήματα αγάπης είναι ένας ακόμα ισχυρός λόγος που επιλέγουν οι γυναίκες να μείνουν στις βίαιες σχέσεις. Το παράδοξο αυτό, δηλαδή το να ερωτευτεί κανείς κάποιον γνωρίζοντας ότι η σχέση μαζί του θα είναι τοξική, ερμηνεύεται από τη θεωρία του συναισθηματικού δεσμού. Οι γυναίκες που βρίσκονται σε κακοποιητικές σχέσεις ισχυρότερης έντασης και με πιο συχνά επεισόδια κακοποίησης αναφέρουν και περισσότερα συναισθήματα αγάπης και δέσμευσης. Εδώ, η λέξη κλειδί είναι η ασταθής μεταχείριση, καθώς χαρακτηριστικό των σχέσεων αυτών είναι η απρόβλεπτη και διακοπτόμενη κακοποίηση, η οποία εναλλάσσεται με περιόδους ηρεμίας και τρυφερότητας. Με αυτόν τον τρόπο, οι γυναίκες παγιδεύονται. Τέλος, οι γυναίκες που εκτίθενται πρώιμα στην εγκατάλειψη και στη βία είτε ως μάρτυρες είτε ως αποδέκτες βίας, τείνουν να την περιμένουν και ως τρόπο ζωής. Έτσι, η εμπειρία μίας γυναίκας ως παιδί με τους γονείς της, γίνεται ο οδηγός συμπεριφοράς της στις ερωτικές της σχέσεις και φαίνεται να υπάρχει ισχυρή συνάφεια των βιωμάτων κακοποίησης ή παραμέλησης στην παιδική ηλικία με τη μεταγενέστερη διατήρηση βίαιων ερωτικών σχέσεων. Είναι δύσκολο να αναζητήσουμε το φως, όταν έχουμε χαθεί στο σκοτάδι.
Κατόπιν, πήρε τη σκυτάλη η κ. Ειρήνη Σιώζου, Δικηγόρος και Σύμβουλος Ψυχοκοινωνικής Στήριξης στο Συμβουλευτικό Κέντρο της Γ.Γ.Ι.Φ. Η θεματική που αναπτύχθηκε από πλευράς της αφορούσε την φυγή από το κακοποιητικό οικογενειακό περιβάλλον, τις έννομες συνέπειες και τη συνδρομή της Νομικής Συμβουλευτικής. Μετά από μία σύντομη αναφορά ενός περιστατικού του Συμβουλευτικού Κέντρου Γυναικών και στα νομικά ζητήματα που δημιουργούνται, κατέστη σαφές ότι εν γένει, αυτό που χρειάζεται είναι να κινητοποιηθεί το ίδιο το θύμα της βίας. Αναφέρθηκε ότι τα εγκλήματα ενδοοικογενειακής βίας διώκονται πλέον αυτεπαγγέλτως, δηλαδή, χωρίς να υποβάλλει μήνυση το θύμα, ο ίδιος ο εισαγγελέας μπορεί να ασκήσει ποινική δίωξη αν λάβει γνώση της κατάστασης. Μία πιο ήπια μορφή ποινικής κινητοποίησης, είναι η προσφυγή στον εισαγγελέα ακροάσεων, ώστε να ζητηθεί να γίνουν συστάσεις στον κακοποιητικό σύζυγο, κάτι που φέρει θετικά αποτελέσματα στη περίπτωση του συζύγου που έχει το προφίλ του καλού οικογενειάρχη και δεν είχε κατά το παρελθόν μπλεξίματα με την αστυνομία. Η παραίνεση είναι οι γυναίκες να αποκαλύπτουν την κατάστασή τους από τα πρώτα στάδια της βίας. Καλώντας την αστυνομία την ώρα του επεισοδίου και υποβάλλοντας μήνυση, κινείται η διαδικασία του αυτοφώρου, όπου ο άντρας κρατείται το βράδυ στο αστυνομικό τμήμα και την επομένη περνάει από δικαστήριο. Μια τέτοια δράση στα πρώτα στάδια της κακοποίησης είναι ένα γερό ταρακούνημα για τον βίαιο σύζυγο. Επίσης, με τον θεσμό της ποινικής διαμεσολάβησης μπορεί ο βίαιος σύζυγος με αίτησή του στον εισαγγελέα να μπει σε ένα ειδικό πρόγραμμα ψυχικής θεραπείας ή ενδεχομένως να απομακρυνθεί από την οικογενειακή στέγη. Όσον αφορά τα αστικά θέματα, όταν το ζευγάρι αποφασίσει εν τέλει να χωρίσει, σε περίπτωση που δεν έχει γίνει ένα ιδιωτικό συμφωνητικό μεταξύ τους για την επιμέλεια των παιδιών, η λύση θα δοθεί δικαστικώς. Αν υπάρχει ενδοοικογενειακή βία το πιθανότερο είναι ότι η κακοποιημένη γυναίκα θα επιτύχει την επιμέλεια καθώς επίσης και τη μετοίκιση του συζύγου, ενώ στη περίπτωση μεγάλου κινδύνου για εκείνη και τα παιδιά της μπορεί να ζητήσει ασφαλιστικά μέτρα, ώστε να μη την πλησιάζει ο σύζυγος. Η ποινική διαδικασία με την αστική δεν μπλέκονται, ούτε ταυτίζονται. Μπορεί η γυναίκα να κινηθεί αστικά χωρίς να κινηθεί ποινικά και το αντίστροφο ανάλογα με το τι εκείνη θα επιλέξει για να απαλλαγεί από τη βίαιη σχέση. Παρά τις όποιες δυσκολίες και καθυστερήσεις του νομοθετικού συστήματος, η συμβουλή είναι οι γυναίκες να διεκδικούν το νομικό κομμάτι που μπορεί να τις βοηθήσει να αλλάξουν τη ζωή τους προς το καλύτερο.
Στο τέλος του δεύτερου μέρους της ημερίδας μίλησε η κ. Γεωργία Μπούρη Κοινωνική Λειτουργός MSc στο Τμήμα Κοινωνικών Πολιτικών και Πολιτικών Ισότητας των Φύλων του Δήμου Αθηνών. Η ομιλήτρια αναφέρθηκε στην αποτελεσματικότητα των υπηρεσιών στήριξης των γυναικών θυμάτων ενδοοικογενειακής βίας αλλά και τα ερωτήματα και τους περιορισμούς που ανακύπτουν. Στα πλαίσια της παροχής αποτελεσματικότερων υπηρεσιών στα θέματα ενδοοικογενειακής βίας τέθηκαν σε λειτουργία στη χώρα μας ξενώνες και συμβουλευτικά κέντρα κακοποιημένων γυναικών κάθε εθνικότητας, τα οποία έχουν σαν στόχο αφενός τη πρωτογενή πρόληψη μέσω της δημοσιοποίησης του προβλήματος και της ευαισθητοποίησης του κοινωνικού συνόλου και αφετέρου τη δευτερογενή πρόληψη μέσω της αποτροπής καταστάσεων με σοβαρότερες συνέπειες. Οι ξενώνες δίνουν τη δυνατότητα στη κακοποιημένη γυναίκα να επανακτήσει τον εαυτό της παρέχοντας της ψυχολογική στήριξη και τη βοηθούν να ανακαλύψει εναλλακτικές λύσεις στη ζωή της είτε αποφασίσει να επιστρέψει στη βίαιη σχέση είτε όχι. Παρέχουν στέγη, προστασία, ασφάλεια, ψυχολογική υποστήριξη και κοινωνική κάλυψη, νομικές συμβουλές και πληροφορίες για τη λειτουργία άλλων κοινωνικών φορέων. Οι διευθύνσεις των ξενώνων καθώς και τα αρχεία των φιλοξενουμένων είναι απόρρητα. Η συμβουλευτική βοηθά τις γυναίκες να δουν τη πραγματική εικόνα του εαυτού τους μέσα από ένα κλίμα σταθερότητας, ώστε να καταφέρουν να επουλώσουν τις πληγές τους. Η συμβουλευτική είναι η πιο κατάλληλη παροχή για την πρόληψη της βίας σε όλα τα επίπεδα (πρωτογενής, δευτερογενής, τριτογενής πρόληψη). Οι παρεμβάσεις έχουν αποτελεσματικότητα και αποτελούν τις βάσεις για ένα αισιόδοξο μέλλον. Παρουσιάζονται, όμως, κάποιοι περιορισμοί όπως η έλλειψη πόρων για κοινωνικές παρεμβάσεις, κατάλληλου σχεδιασμού για την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας καθώς και η έλλειψη ευαισθητοποίησης και παιδείας του κοινωνικού συνόλου πάνω στο φαινόμενο της ενδοοικογενειακής βίας. Τέλος, επισημαίνεται η βαρύτητα υλοποίησης του μεγάλου προγράμματος δημιουργίας υπηρεσιών και δομών σε συνεργασία με τη Γενική Γραμματεία Ισότητας. Στα πλαίσια αυτά, ο Δήμος Αθηναίων δύο χρόνια μετά την αναστολή του πρώτου ξενώνα, σύντομα θα λειτουργήσει ξανά τη δομή κακοποιημένων γυναικών με τα παιδιά τους.
Γ’ Μέρος: Παρεμβάσεις και Προτάσεις Φορέων και Οργανώσεων
Γράφει η Άντρη Γεωρνταμιλή, επικοινωνία & media
Η πρώτη ομιλήτρια, κ. Άννα Μάινα, ως κοινωνιολόγος υγείας και επιστημονικός συνεργάτης της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Υγείας (Ε.Σ.Δ.Υ.) μίλησε για το ζήτημα της παραμέλησης της υγείας σε εποχές οικονομικής κρίσης. Όπως, ανέφερε, ο δανεισμός, η εργασιακή ανασφάλεια, η μείωση ή η απώλεια του εισοδήματος, η ανεργία και η έλλειψη στέγης συνιστούν παράγοντες που ευνοούν την αύξηση της νοσηρότητας και της θνησιμότητας, καθώς οι άνθρωποι υιοθετούν ένα μη υγιεινό τρόπο ζωής, παραμελούν την υγεία τους, ενώ ταυτόχρονα, εμφανίζονται στο γενικό πληθυσμό και ιδίως στις χαμηλές κοινωνικές τάξεις εντονότερα ψυχικές διαταραχές, όπως το στρες και η κατάθλιψη, προβλήματα εξάρτησης από ουσίες, καρδιαγγειακά νοσήματα και αυτοκτονίες. Σύμφωνα με αδημοσίευτα ακόμη στοιχεία, οι αυτοκτονίες έχουν αυξηθεί 40% στο πρώτο μισό του 2011 συγκριτικά με την ίδια εποχή του 2010. Η κρίση έφερε λοιπόν, αυξημένα περιστατικά ψυχοπαθολογίας, όπως η αγχώδης διαταραχή και η κατάθλιψη όσο και περιστατικά σωματικών συμπτώσεων μεταξύ των οποίων πονοκεφάλους, ταχυκαρδίες, διαταραχές ύπνου, προβλήματα πεπτικής φύσης και πτώση της σεξουαλικής επιθυμίας και στα δύο φύλα. Όπως είναι φυσικό λοιπόν, η κρίση αυξάνει τις κοινωνικές ανισότητες και στην υγεία.
Οι συμβουλές που έδωσε η κ. Μάινα, είναι καταρχήν να μην κατηγορούμε τον εαυτό μας για όσα μας συμβαίνουν, να κοινωνικοποιούμε το πρόβλημά μιλώντας γι’ αυτό και να δώσουμε βάρος στην οικογένεια και τους φίλους μας. Ακόμα, σύστησε επιστροφή στο μεσογειακό μοντέλο διατροφής, φροντίδα της υγείας μας και σωματική άσκηση κυρίως μέσα από περπάτημα και περιπάτους, ασχολία με τις τέχνες ως μέσο ισορρόπησης, επαφή με τη φύση. Επίσης, τόνισε ιδιαίτερα ότι είναι απαραίτητο να ρυθμίζουμε το πρόγραμμα ύπνου, να θέτουμε σαφή διαχωρισμό των χώρων και ωρών κούρασης και ξεκούρασης και να είμαστε επιεικείς με τον εργαζόμενο εαυτό μας.
Όσον αφορά στις γυναίκες, η κ. Μάινα σχολίασε εύστοχα ότι «οφείλουμε να προσέχουμε γιατί ναι μεν έχουμε μεγαλύτερο προσδόκιμο ζωής από τους άνδρες, αλλά έχουμε μεγαλύτερο ποσοστό νοσηρότητας και αυτό, στην ελληνική κοινωνία έχει να κάνει, πέρα από τους βιολογικούς παράγοντες, και με το γεγονός ότι μια γυναίκα στη ζωή της δε θα τύχει τόσης φροντίδας όση ένας άνδρας από τη σύζυγό του»
Στη συνέχεια της ημερίδας η κ. Ειρήνη Σταματέλλη, κοινωνική λειτουργός, παρουσίασε μια ανθολογία από spots από την Γενική Γραμματεία Ισότητας των Φύλων [ «Δεν είσαι μόνη» – Γραμμή S.O.S. 15900, «Τελευταία φορά»] και από ευρωπαϊκά προγράμματα, ενώ μίλησε και για την καμπάνια του «Ευρωπαϊκό λόμπυ Γυναικών» σκοπός του οποίου είναι να αναπτύσσει πολιτικές για την κατοχύρωση της ισότητας ανάμεσα στα φύλα σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης καλώντας οργανώσεις να υπογράψουν μια δήλωση, ώστε να θεσπιστεί το 2015 ως έτος για την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών καθώς η Ε.Ε. δεν έχει μια δεσμευτική νομοθεσία για τη βία κατά των γυναικών παρά το γεγονός ότι, όπως ανέφερε, στην Ε.Ε. υπολογίζεται ότι το 1/5 των γυναικών υποφέρουν από βία μέσα στο σπίτι, πάνω από 1 στις 10 γυναίκες είναι θύμα σεξουαλικής βίας και 7 γυναίκες πεθαίνουν κάθε μέρα από ενδοοικογενειακή βία.
{youtube}https://www.youtube.com/watch?v=pcodyFKKdVM{/youtube}
anti-domestic violence PSA commercial, «Tea Party»30’, Generic End, 7.14.2006
Στη συνέχεια, το λόγο πήρε η κ. Γαλήνη Masliuk, πρόεδρος της Ουκρανική Κοινότητας, η οποία ξεκίνησε με τη διαπίστωση ότι μπορεί να γνωρίζουμε πολλά περιστατικά βίας κατά γυναικών, αλλά τα ίδια τα θύματα σπανίως το καταγγέλλουν γιατί δεν εμπιστεύονται τη δικαιοσύνη.
Η κ. Masliuk αναφέρθηκε στην περίπτωση ενός νησιού όπου οι ντόπιοι είχαν παντρευτεί σε μεγάλο ποσοστό μετανάστριες από την Ουκρανία, πολλές από τις οποίες έτυχαν ενδοοικογενειακής κακοποίησης. Πολλοί άνδρες, όταν αντιλήφθηκαν ότι μία γυναίκα τόλμησε να κάνει καταγγελία, άρχισαν να καταγγέλλουν ότι οι ίδιοι ήταν τα θύματα της κακοποίησης εντοπίζοντας συχνά ως αιτία του κακού της καταγωγή των συζύγων τους!!! Η κ.Masliuk αντιλήφθηκε τότε, όπως ανέφερε, την ανάγκη έναρξης διαπολιτισμικών σχέσεων λόγω των πολλών μεικτών γάμων στην Ελλάδα στους οποίους ακολουθείται ένα παραδοσιακό και καταπιεστικό για τη γυναίκα μοντέλο. Κλείνοντας, υπενθύμισε ότι πολλές γυναίκες ευτυχώς κατάφεραν και καταφέρνουν, τελικά, να ξεφύγουν από τέτοιους γάμους, περνώντας όμως από δύσκολες καταστάσεις, από πολλή βία, πόνο και με αποκορύφωμα τον τραυματισμό της παιδικής ψυχής.
Στη συνέχεια, της ημερίδας ουσιαστική ήταν και η συμμετοχή της κ. Κυβέλης Κούβελα, εθελόντριας στο Γραφείο Πολιτικών Ισότητας των Φύλων του Δήμου Αθηνών, που μίλησε για τα τρέχοντα Ευρωπαϊκά προγράμματα που ασχολούνται με την ενδοοικογενειακή βία. Η κ. Κούβελα επεσήμανε ότι η έννοια της ενδοοικογενειακής βίας έχει τις ρίζες της στην ίδια την οικογένεια και στον τρόπο που ιστορικά, θεσμικά και κοινωνικά κατασκευάστηκε. Εξέφρασε, μάλιστα, την άποψη ότι παρά τους αγώνες του γυναικείου κινήματος που έφεραν ριζοσπαστικές αλλαγές διεκδικώντας ισότητα, ορατότητα και δημόσιο βήμα η ενδοοικογενειακή βία παρέμενε για χρόνια θέμα ιδιωτικό και επομένως ο χώρος παρέμβασης και ήταν περιορισμένος. Στην Ελλάδα, δόθηκε ο χώρος μόλις το 2006 με την αναγνώριση του βιασμού μέσα στην οικογένεια.
Η κ. Κούβελα αναφέρθηκε εν τέλει, επιλεκτικά και συνοπτικά στα εξής:
Το πρόγραμμα “E–MARIA” είναι ένα από τα ευρωπαϊκά προγράμματα που ξεκίνησαν το 2012 με σκοπό να βελτιώσει την παρέμβαση στα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας με την ανάπτυξη καινοτόμων προσεγγίσεων και μέσων για την αξιολόγηση του κινδύνου. Οι βασικοί του στόχοι αφορούν στην πρόληψη της πιθανότητας επίθεσης και την προώθηση της ασφάλειας και της προστασίας και την αποτροπή της περαιτέρω θυματοποίησής των γυναικών – θυμάτων βίας τους, την προώθηση της συνεργασίας μεταξύ των φορέων που εμπλέκονται καθώς και την ανάπτυξη επίσημων και ανεπίσημων δικτύων.
Ένα από τα πιο σημαντικά προγράμματα με σαφή προσανατολισμό στην ενδοοικογενειακή βία είναι το “DAPHNE project”. Που στοχεύει στην αρωγή και ενθάρρυνση των ΜΚΟ και των άλλων οργανώσεων που δραστηριοποιούνται στον τομέα την εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών, την ανάπτυξη και εφαρμογή δράσεων ευαισθητοποίησης της κοινωνίας, τη δημιουργία και υποστήριξη διεπιστημονικών δικτύων, τη διάδοση των πληροφοριών και των καλών πρακτικών, το σχεδιασμό και τον έλεγχο εκπαιδευτικού υλικού κ.α. Φαίνεται , όμως ότι δεν θα υπάρξει και 4ο DAPNHE project.
Αναφοράς αξίζουν, ακόμη, η «Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης», δηλαδή, η «Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και την Καταπολέμηση της Βίας κατά των Γυναικών και της Ενδοοικογενειακής Βίας», που υπογράφθηκε και επικυρώθηκε και από την τελευταία χώρα τον Μάρτιο του 2012 αλλά και το “European Pact for gender Equality” – Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για την Ισότητα των Φύλων 2011-2020 το οποίο ακολουθεί το αντίστοιχο που προηγήθηκε προ πενταετίας και εναρμονίζεται με το αντίστοιχο πρόγραμμα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τις στρατηγικές ισότητας μεταξύ ανδρών και γυναικών το 2010-2015 και ουσιαστικά στα θέματα της ενδοοικογενειακής βίας.
Ακόμη, παρέμβαση ζήτησε να κάνει και η κ. Κική Πετρουλάκη από το «Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά τη Βίας» Όπως τόνισε, οφείλει το σύστημα εν τω συνόλω του να ασχοληθεί με το ζήτημα ώστε να ξεκαθαρίζεται στην εκάστοτε κοινότητα ότι αυτή η βία δεν είναι ευθύνη του θύματος αλλά του θύτη αποκλειστικά και επομένως, δεν είναι ντροπή να μιλήσει μια γυναίκα γι αυτό ανοιχτά. Η κ. Πετρουλάκη, επεσήμανε την ανάγκη εκπαίδευσης πάνω στις υγιείς σχέσεις στους έφηβους και στις έφηβες αλλά και εκπαίδευσης σε επαγγελματίες όπως είναι οι εκπαιδευτικοί, οι επαγγελματίες Υγείας καθώς οι γυναίκες όταν πηγαίνουν στα νοσοκομεία συχνά δεν τεκμηριώνουν γιατί δεν είναι απόρρητοι οι φάκελοι, οι αστυνομικοί που με διάφορα επιχειρήματα προσπαθούν να πείσουν τις γυναίκες να μην προχωρήσουν σε μηνύσεις, οι δικαστικοί κ.α. Η μεγαλύτερη μερίδα όλων αυτών, εκούσια ή ακούσια καταλήγουν σήμερα να αντιμετωπίζουν τα θύματα βίας με τα δικά τους στερεότυπα. Τέλος, η κ. Πετρουλάκη αναφέρθηκε στο τρέχον πρόγραμμα του Δικτύου, «Αντί-Δράσεις κατά της Βίας μεταξύ Ερωτικών Συντρόφων».
Λίγο πριν το κλείσιμο, έκαναν σύντομες παρεμβάσεις οι εκπρόσωποι του Κέντρου Γυναικείων Μελετών και Ερευνών (πρώην ΔΙΟΤΙΜΑ), του Κέντρου Γυναικών Καρδίτσας και του ΚΕ.Μ.Ο.Π Ναυπάκτου, ενώ η κ. Μάινα ξαναπήρε το λόγο εμβόλιμα για να μιλήσει για το πρόβλημα της πολυφαρμακίας στην Ελλάδα και τους συνιστώμενους τρόπους λήψης φαρμάκων.
Η μερίδα έκλεισε με τις ευχαριστίες της Αντιδημάρχου κ. Πόπης Γιαννοπούλου προς όλο το Τμήμα Πολιτικών Ισότητας των Φύλων και τον τμηματάρχη κ. Δ.Παπαχαραλάμπους, την Γ.Γ.Ι.Φ. και όλους όσοι δούλεψαν και βοήθησαν για τη δημιουργία του Ξενώνα. Ανέφερε μάλιστα, σε ιδιαίτερα συγκινησιακό κλίμα ότι ο ξενώνας αποτελούσε εξ αρχής το πρώτο και κύριο στοίχημα για τη θητεία της και αν και ολοκληρώθηκε μετά από πολλές γραφειοκρατικές αγκυλώσεις, στο τέλος του έτους θα είναι έτοιμος για να παράσχει την απαιτούμενη φροντίδα σε γυναίκες που προσπαθούν να βγουν από τις συμπληγάδες.
