Η αλληλέγγυα οικονομία ως η υλική βάση των μετακαπιταλιστικών κοινωνιών

Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο υλοποιούν την αλληλέγγυα οικονομία. Εργάζονται και καταναλώνουν για την ευημερία των ίδιων και των συνανθρώπων τους, και όχι για το κέρδος. Αυτό που έχει σημασία στην αλληλέγγυα οικονομία, είναι η δημιουργία ικανοποιητικών οικονομικών συνθηκών για όλους τους ανθρώπους. Αυτό σημαίνει τη διασφάλιση των ατομικών και συλλογικών ελευθεριών, τη δημιουργία θέσεων εργασίας και εισοδήματος, την κατάργηση κάθε μορφής εκμετάλλευσης, κυριαρχίας και αποκλεισμού, την προστασία των οικοσυστημάτων καθώς και την προώθηση μιας βιώσιμης ανάπτυξης.

  

Το δίκτυο αυτό αρχικά ξεπήδησε από επιτυχημένες πρακτικές δημιουργίας θέσεων εργασίας και εισοδήματος, δίκαιου εμπορίου, ηθικής κατανάλωσης, αλληλέγγυας πίστωσης και τη διάχυση βιώσιμων παραγωγικών τεχνολογιών. Οι προσπάθειες αυτές, όμως, ήταν απομονωμένες. Ήταν απαραίτητο να εξελιχθούν σε συνεργατικά δίκτυα, που ενσωμάτωναν αυτές τις ποικιλόμορφες πρακτικές με στρατηγικές που αύξαναν το δυναμικό των οικονομικών ροών και τις διασυνδέσεις μεταξύ τους. Αυτό σήμαινε ότι η αλληλέγγυα πίστωση μπορούσε να επιτρέψει την ανάδυση παραγωγικών επιχειρήσεων υπό εργατική διαχείριση, που χρησιμοποιούσαν τεχνολογίες χαμηλώ ν επιπτώσεων και προωθούσαν το ευρύτερο κοινωνικό όφελος.

 

Τα προϊόντα των επιχειρήσεων αυτών άρχισαν να εμπορευματοποιούνται σε κυκλώματα αλληλέγγυου εμπορίου, μέσω καταστημάτων, φεστιβάλ, διεθνή συστήματα δίκαιου εμπορίου, ακόμη και μέσω του διαδικτύου. Η εξέλιξη αυτή, με τη σειρά της, έδωσε τη δυνατότητα στους καταναλωτές να αντικαταστήσουν τα προϊόντα και τις υπηρεσίες που αγόραζαν από καπιταλιστικές επιχειρήσεις, με προϊόντα και υπηρεσίες που παράγονταν στα πλαίσια της αλληλέγγυας οικονομίας, ανατροφοδοτώντας ένα σύστημα προώθησης της ευημερίας των εργατών και των καταναλωτών, της προστασίας του περιβάλλοντος και της βιώσιμης ανάπτυξης. Τεχνολογίες όπως το ελεύθερο λογισμικό και η οργανική καλλιέργεια άρχισαν να χρησιμοποιούνται, να αναπτύσσονται και να ανταλλάσσονται μέσω των δικτύων αυτών. Το οικονομικό πλεόνασμα αυτού του κυκλώματος επανεπενδυόταν, εν μέρει με τη μορφή της αλληλέγγυας μικρο-πίστωσης.

 

Όσο γρήγορα και αν αναπτύσσεται η αλληλέγγυα οικονομία, εκατομμύρια άνθρωποι που παλεύουν για έναν «άλλο κόσμο», δεν συμμετέχουν σ’ αυτήν. Καταρχήν, επειδή δεν την γνωρίζουν. Δεύτερον, εξαιτίας της σχετικά δύσκολης πρόσβασης στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που προσφέρονται στα πλαίσια αυτής της άλλης οικονομίας.

 

Και οι δύο αυτές δυσκολίες μπορούν εύκολα να ξεπεραστούν. Το κύριο εμπόδιο είναι πολιτισμικό: για να ξεπεράσουμε μια καταναλωτική κουλτούρα που αξιολογεί την ποσότητα, την υπερβολή, την ιδιοκτησία και τα απόβλητα υψηλότερα από την ευημερία των ανθρώπων και των κοινοτήτων, πρέπει να αντικαταστήσουμε τις μη βιώσιμες μορφές παραγωγής, κατανάλωσης και στιλ ζωής, με την καθιέρωση νέων τρόπων παραγωγής, κατανάλωσης και ζωής, βασισμένους στην αλληλεγγύη.

 

Καθώς προοδεύουν στα οικονομικά και πολιτισμικά πεδία αυτής της επανάστασης, τα δίκτυα αλληλεγγύης θα προοδεύουν επίσης και στη σφαίρα της πολιτικής – μετασχηματίζοντας το Κράτος, δημιουργώντας και ενισχύοντας μηχανισμούς λαϊκής συμμετοχής. Δεν υπάρχει καμία γραμμικότητα σε αυτήν την επανάσταση∙ κάθε πραγματικότητα αλλάζει με τον δικό της τρόπο. Χάριν, όμως, της δικτυακής τους φύσης, οι συνεργατικές διαδικασίες μπορούν να επικοινωνούν και να διδάσκονται από κάθε ιστορική εμπειρία, επιτυχημένη ή μη.

 

Οι τεχνολογίες πληροφορικής που επιτρέπουν την διασύνδεσή τους, τείνουν να γίνουν αυξανόμενα κεντρικές για το Κράτος και τη δημόσια σφαίρα. Αυτό ανοίγει τη δυνατότητα νέων διαδικασιών και μηχανισμών διακυβέρνησης και από κοινού διαχείρισης, που μπορούν να προκύψουν από τα συνδυασμένα αποτελέσματα των δημοκρατικών επαναστάσεων στην πολιτισμική σφαίρα, με τις συνεργατικές αλληλέγγυες οικονομικές διαδικασίες να αποτελούν την υλική της βάση.

 


Πηγή: Euclides André Mance: Οικονομικά της αλληλεγγύης