Ένας «μεγάλος περίπατος» στους λόφους και στους Δήμους της αρχαίας Αθήνας.

Γράφει η Χριστίνα Χαραλαμποπούλου,
Διεθνολόγος

Athens panorama from Pnyx

Η ιδέα για μία περιήγηση στα «μονοπάτια» της αρχαίας Αθήνας και η παράλληλη αποτύπωσή της σε ένα άρθρο, ήταν μία ιδιαιτέρως ευχάριστη πρόκληση. Ξεκινήσαμε με τη συνάδελφο Κατερίνα μία χειμωνιάτικη λιακάδα, μία ημέρα από αυτές που ανήκουν στις αλκυονίδες, για να «κλέψουμε» μία στιγμή από τα άδυτα της ιστορίας η οποία τυλίγεται με το πέπλο της μυθολογίας.

Αποβιβαστήκαμε στη στάση Θησείο και ανηφορίσαμε αργά αργά στην λιθόστρωτη οδό Αποστόλου Παύλου. Το τοπίο ονειρικό: το βραχώδες στοιχείο σε απόλυτη αρμονία με τις ασημοπράσινες ελιές. Η Αποστόλου Παύλου αποτελεί πολεοδομικό σχέδιο των αρχιτεκτόνων Κλεάνθους και Σάουμπερτ (1833) το οποίο, όμως, μπήκε σε εφαρμογή και διαμορφώθηκε από τον πρώην δήμαρχο Αντώνη Τρίτση. Είναι σημαντικότατης αξίας έργο, ιδίως αν αναλογοστεί κανείς ότι αποτελεί τον συνδετικό κρίκο για τον Κεραμεικό, την αρχαία Αγορά, τους λόφους των Νυμφών (Πνυκός) και των Μουσών (Φιλοπάππου), τον Άρειο Πάγο, την Ακρόπολη, το Διονυσιακό θέατρο και την Παριλίσσια περιοχή (Ολυμπιείο). Ενώ παράλληλα παρέχει πρόσβαση στο Ηρώδειο και στο νέο Μουσείο Ακρόπολης.

Στο δεξί μας χέρι αντικρύζουμε το ιερό του Πανός αλλά και τη Κρήνη Πνύκας «Καλιρρόη». Προχωρώντας συναντάμε την οδό Διονυσίου Αρεοπαγείτου. Βρισκόμενες εν τη μέσει των δύο δρόμων, αποφασίζουμε να συνεχίσουμε την Αποστόλου Παύλου και να εξερευνήσουμε τον λόφο Φιλοπάππου ή αλλιώς Μουσών ή Σέγγιο. Στην κορυφή του, εδράζεται το μνημείο του Φιλοπάππου, ο οποίος ήταν Ρωμαίος Ύπατος και το ανήγειρε. Επίσης, ήταν ο ίδιος που «βάφτισε» τον ομώνυμο λόφο. Σε μικρή απόσταση στην αριστερή μας πλευρά υπάρχουν οι φυλακές Σωκράτους. Ξαποστάσαμε για λίγο στα παγκάκια απέναντι από τη φυλακή του μεγάλου Έλληνα φιλοσόφου προσπαθώντας να φέρουμε στο μυαλό μας όλες εκείνες τις εικόνες που είχαν διαδραματιστεί σε αυτό το σημείο. Βέβαια, ερευνώντας αργότερα διαπίστωσα ότι δεν είναι επιβεβαιωμένο ότι ο χώρος αυτός αποτελούσε φυλακή του Αρείου Πάγου.

Συνεχίζοντας τη χειμωνιάτικη περιπετειά μας, φτάσαμε σε έναν πραγματικά μαγευτικό παρεκκλήσι: τον Άγιο Δημήτριο Λουμπαρδιάρη. Ένας ναός σε απόλυτη ισορροπία με τη φύση. Το παρεκκλήσι αναστυλώθηκε από τον Δημήτριο Πικιώνη το 1955 κατά τη διάρκεια της οποίας, ήρθαν στο φως τοιχογραφίες του 1735. Πολλοί από εσάς, ίσως αναρωτιέστε τι σημαίνει το προσωνύμιο Λουμπαρδιάρης. Υπάρχουν δύο εξηγήσεις : η μία υποστηρίζει ότι τον 17^ο αιώνα, ο Τούρκος Φρούραρχος Γιουσούφ Αγάς είχε τοποθετήσει μια λουμπάρδα, δηλαδή κανόνι, προκειμένου στην γιορτή του Αγίου Δημητρίου(26^η Οκτώβρη) να ανατινάξει και το ναό αλλά και τους πιστούς που θα συνέρρεαν για να προσκυνήσουν. Όμως, αυτή του η βούληση δεν πραγματοποιήθηκε διότι, σύμφωνα πάντα με τη παράδοση, ένας κεραυνός θανάτωσε τον Γιουσούφ Αγά και την οικογενειά του. Η άλλη εξιστόρηση λέει ότι ένα κανόνι ανατινάχθηκε με αποτέλεσμα η είσοδος του ναού να καταστραφεί.

Εν συνεχεία, ελήφθη η απόφαση: θα πηγαίναμε να δούμε το μέρος στο οποίο λαμβάνονταν οι αποφάσεις στην Αρχαία Αθήνα, την Πνύκα. Στην Πνύκα συνεδρίαζε η Εκκλησία του Δήμου προκειμένου να βρεθούν λύσεις και να προχωρήσουν σε δράσεις για όλα τα σημαντικά ζητήματα που τους ενδιέφεραν, μέσω του διαλόγου. Αποτελούσε μία ανοικτή συνέλευση στους αποκλειστικά Αθηναίους (γνήσιοι Αθηναίοι) άνδρες πολίτες άνω των 18 ετών. Το εύρος της ενασχόλησης της Εκκλησίας του Δήμου τεράστιο: από τα πιο απλά ζητήματα μέχρι τη λήψη απόφασης για προσφυγή σε πόλεμο ή εκλογή ανωτάτων αξιωματούχων. Θεσπίστηκε από τον Σόλωνα το 594 π.Χ και φυλασσόταν από τους Σκύθες οι οποίοι είχαν το ρόλο της αστυνομίας. Ήταν σκλάβοι και έπαιρναν εντολές από την Πρυτανεία προκειμένου να διασφαλίζεται η τάξη στις συνεδριάσεις αλλά και στους δημόσιους χώρους όπως τα θέατρα, τα δικαστήρια και τη Βουλή. Στο βήμα της Εκκλησίας του Δήμου, όποιος ανέβαινε φορούσε στα μαλλιά του στεφάνι μυρτιάς, σύμβολο ότι αυτός που μιλάει ενδιαφέρεται αποκλειστικά για το κοινό συμφέρον. Διαχειριστική αρχή των θεμάτων αλλά και υπεύθυνη της ημερήσιας διάταξης της εκκλησίας του Δήμου, ήταν η Βουλή.

Αφού περάσαμε το αστεροσκοπίο της Πνύκας και απολαύσαμε την υπέροχη θέα του Λυκαβηττού απέναντι και στα δεξιά της Ακρόπολης, μείναμε άφωνες από το δέος στην όψη της Πνύκας, την εστία της δημόσιας διαβούλευσης. Το «βήμα του ρήτορος» τοποθετημένο στο εμπρόσθιο μέρος του ξέφωτου, ώστε να είναι προσβάσιμο οπτικά από όλους. Χιλιάδες σκέψεις διαχύθηκαν στον χώρο και οι αναπολήσεις πήραν τη θέση τους στο μνημειώδες σκηνικό.

Στην επιστροφή, κατηφορίζοντας αναλογιζόμουν όλες τις προσλαμβάνουσες από τον μεγάλο μας περίπατο. Ένιωσα γεμάτη, προπαντός ήρεμη –συναίσθημα τόσο σπάνιο σε μία τόσο δύσκολη εποχή- και έτοιμη να συνεχίσω την ημέρα μου γεμάτη αισιοδοξία. Αυτό το ταξίδι στο παρελθόν, είχε και έντονο εποικοδομητικό χαρακτήρα, γιατί πρέπει να παραδεχτώ ότι αν και ζω στην Αθήνα δεν είχα επισκεφθεί πολλά από αυτά που είχα την τύχη να γνωρίσω εκείνο το χειμωνιάτικο μεσημέρι. Ένα είναι το σίγουρο, ότι θα το επαναλάβω σίγουρα και σύντομα μάλιστα αλλά αυτή τη φορά εφοδιασμένη με όλα τα κατάλληλα μέσα για ένα επιτυχημένο πικ-νικ –τραπεζομάντηλο, φαγητό και καλό κρασί-και φυσικά καλή παρέα! Ακόμα εδώ είστε;

Πηγές :

http://www.cityofathens.gr/episkeptes/aksiotheata/arxaiologikoi–xoroi/lofoi–dimoi–tis–arxaias–athinas