Γράφει ο Φώτης Παπαϊωάννου, Κοινωνιολόγος
Την 2η Νοεμβρίου 2012, ολοκληρώθηκε με επιτυχία η δημόσια διαβούλευση σχετικά με την επικείμενη νομοθετική πρωτοβουλία του Υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων με αντικείμενο το σχέδιο νόμου «Νόμος περί Ναρκωτικών και άλλες διατάξεις», η οποία είχε ξεκινήσει την 25η Οκτωβρίου με τη συμμετοχή, σχόλια, παρατηρήσεις πολιτών με τελικό σκοπό την τροποποίηση, τον εκσυγχρονισμό του υπάρχοντος θεσμικού πλαισίου και την προσπάθεια να προσαρμοστεί στις ανάγκες και εξελίξεις της εποχής μας.
Η κατάληξή της, μετά από την επεξεργασία που ακολούθησε, οδήγησε στην κατάθεση στη Βουλή των Ελλήνων, την Παρασκευή 26-01-2013, του « Κώδικα περί Ναρκωτικών», καταρτισμένου από επιτροπή υπό τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Ν. Παρασκευόπουλο. Σε αυτόν περιλήφθηκαν μία σειρά από ρυθμίσεις, οι οποίες επιδιώκουν να εκσυγχρονίσουν τη νομοθεσία των ναρκωτικών -η χρήση των οποίων σε όλες τους τις μορφές υπολογίζεται ότι συντελεί στο θάνατο 300 ατόμων στην Ελλάδα και στον εγκλεισμό 4.500 στις φυλακές (κατά μέσο όρο τα τελευταία χρόνια) -αποδίδοντας βαρύτητα στην ευνοϊκότερη μεταχείριση του χρήστη από τη σκοπιά της ιατρικής αντιμετώπισης, της ποινικής του αξιολόγησης, αλλά και της εφαρμογής μιας νέας σωφρονιστικής αντίληψης στον συγκεκριμένο τομέα. Η κατεύθυνση αφορά στον εξορθολογισμό της ποινικής μεταχείρισης των “παραβατών”, ενώ χωρίς να αποποινικοποιείται η χρήση ναρκωτικών ουσιών, δίνεται έμφαση στη θεραπευτική αντιμετώπιση των τοξικομανών και όχι στην ποινική τους καταστολή.
Η αντιμετώπιση του χρήστη ως ασθενή και η επικέντρωση στη θεραπευτική του αντιμετώπιση -και όχι στην ποινική- αποτελεί ένα χρόνιο αίτημα της ελληνικής κοινωνίας και αναμένεται να συντελέσει στην εναρμόνιση του ελληνικού ποινικού δικαίου με το αντίστοιχο ευρωπαϊκό.
Αυτό σημαίνει την εξυπηρέτηση της ουσιαστικής εφαρμογής μέτρων απεξάρτησης (σωματικής και ψυχολογικής), αντί του εγκλεισμού στις επώδυνες συνθήκες της φυλακής. Ακόμη, συνεπάγεται την αυστηρότερη καταστολή των βαρύτερων και οργανωμένων μορφών διακίνησης, αλλά με προσεκτικό διαχωρισμό τους από τις ελαφρύτερες περιπτώσεις, μέσω διαβάθμισής της κάθε ξεχωριστής «παραβατικής πράξης», ώστε να αποφεύγονται δυσανάλογα βαριές ή ευνοϊκές μεταχειρίσεις.
Επίσης, προϋποθέτει τη συστηματοποίηση των οργάνων σχεδιασμού, συντονισμού και υλοποίησης της πολιτικής κατά των ναρκωτικών, όπως είναι η Διϋπουργική Επιτροπή, ο Εθνικός Συντονιστής για την αντιμετώπιση των ναρκωτικών και η Εθνική Επιτροπή Σχεδιασμού και Συντονισμού, καθώς και το Γνωμοδοτικό Συμβούλιο, πάλι περί ναρκωτικών.
Το όλο πλαίσιο κωδικοποιεί τη νομοθεσία ναρκωτικών, με προσπάθεια εξορθολογισμού των ποινών για μικρές ποσότητες διακίνησης, αλλά παράλληλα με αυστηρότερο πλαίσιο για το εμπόριο ναρκωτικών ουσιών, ακόμα και για τους εξαρτημένους εμπόρους.
Το ζητούμενο βέβαια εκτός από τη θέληση του ίδιου του χρήστη να απεξαρτηθεί, είναι και το να υπάρχουν οι κατάλληλες υποδομές για να μπορεί να ακολουθήσει και να είναι λειτουργική η κατάλληλη θεραπεία του προβλήματος.
Ακόμη, ως πλημμέλημα θα αντιμετωπίζεται η διακίνηση μικροποσότητας ή προμήθειας ναρκωτικών σε συγγενείς (πατέρας προς παιδί, αδελφός για την αδελφή του κ.τ.λ.) ή το λεγόμενο «κέρασμα».
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον νέο κώδικα:
1. Δεν τιμωρείται όποιος για δική του αποκλειστική χρήση προμηθεύεται ή κατέχει με οποιονδήποτε τρόπο ναρκωτικά σε αριθμό ή έκταση που δικαιολογούνται μόνο για την ατομική του χρήση.
2. Όποιος για δική του αποκλειστική χρήση καλλιεργεί φυτά κάνναβης σε αριθμό ή έκταση που δικαιολογούνται μόνο για την ατομική του χρήση, τιμωρείται με κράτηση μέχρι τριών μηνών και με πρόστιμο μέχρι 1.000 ευρώ. Η διαπίστωση του σκοπού εξυπηρέτησης της ανάγκης για προσωπική αποκλειστικά χρήση γίνεται μετά από συνεκτίμηση του είδους, της καθαρότητας και της ποσότητας του συγκεκριμένου ναρκωτικού, σε συνδυασμό με τη συχνότητα χρήσης, το χρόνο χρήσης, την ημερήσια δόση και τις ιδιαίτερες ανάγκες χρήσης του συγκεκριμένου δράστη.
3. Όποιος κάνει χρήση ναρκωτικών σε δημόσιο χώρο τιμωρείται με φυλάκιση μέχρι έξι μηνών και με πρόστιμο μέχρι 2.000 ευρώ.
Επίσης, αυστηροποιούνται οι ποινές και για τους μεγαλέμπορους ναρκωτικών. Έτσι, για τους κατ’ επάγγελμα εμπόρους ναρκωτικών ουσιών με προσδοκώμενο όφελος πάνω από 75.000 ευρώ οι ποινικές κυρώσεις θα είναι αυστηρότερες, αφού, δεν θα αναγνωρίζονται δυνατότητες ηπιότερης μεταχείρισης λόγω τοξικομανίας.
Αναλυτικότερα, οι ιδιαίτερα διακεκριμένες περιπτώσεις διακίνησης (όπου δράστης κάνει χρήση όπλων ή έχει σκοπό να προκαλέσει τη χρήση ναρκωτικών από ανήλικο ή να μεταχειριστεί ανήλικο για την τέλεση του εγκλήματος ή προκάλεσε βαριά σωματική βλάβη ή θάνατο ή ενεργεί κατ’ επάγγελμα), τιμωρούνται με την εσχάτη των ποινών (ισόβια κάθειρξη) ή με πρόσκαιρη κάθειρξη 10-20 ετών και χρηματική ποινή μπορεί να φτάσει τις 600.000 ευρώ.
4. Με φυλάκιση μέχρι δύο ετών τιμωρείται όποιος καταρτίζει πλαστή, νοθεύει ή χρησιμοποιεί πλαστή ιατρική συνταγή χορήγησης ναρκωτικών με σκοπό τη χρήση τους από τον ίδιο.
Όταν οι υποθέσεις ναρκωτικών οδηγηθούν στη Δικαιοσύνη, τότε δεν θα λαμβάνεται υπόψη μόνο η ιατρική γνωμάτευση (έκθεση πραγματογνωμοσύνης) προκειμένου οι δικαστές να εκτιμήσουν εάν ο κατηγορούμενος είναι χρήστης ή όχι, αλλά θα χρησιμοποιείται κάθε αποδεικτικό μέσο που θα προσκομίζεται στο δικαστήριο (παρακολούθηση προγραμμάτων απεξάρτησης, χορήγηση υποκατάστατων κ.τ.λ.).
Δεν θα μπορούν, πλέον, οι αλλοδαποί κατηγορούμενοι να δηλώνουν ανήλικοι, προκειμένου να τυγχάνουν ευεργετικής (ποινικής και σωφρονιστικής) μεταχείρισης, καθώς το υπουργείο Δικαιοσύνης θα περιλάβει στο νομοσχέδιο για τον κώδικα ναρκωτικών διάταξη με την οποία προβλέπεται η διαδικασία προσδιορισμού της ηλικίας των κατηγορουμένων που στερούνται των απαραίτητων ταξιδιωτικών και νομιμοποιητικών εγγράφων.
Με αφορμή την επίκαιρη υπόθεση του Πακιστανού δράστη της Πάρου, που τραυμάτισε σοβαρά ανήλικη κοπέλα, και εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι δεν είχε νόμιμα έγγραφα υποστήριξε ότι είναι ανήλικος, προκειμένου να τύχει ευεργετικής μεταχείρισης με ειδική διάταξη, η οποία θα συμπεριληφθεί στο νομοσχέδιο για τον κώδικα ναρκωτικών θα ρυθμίζεται ότι «αν υπάρχουν αμφιβολίες ως προς την ηλικία του κατηγορουμένου, ο ανακριτής ή ο εισαγγελέας ή ο πταισματοδίκης ή ο ειρηνοδίκης που διενεργεί την προανάκριση ή οι ανακριτικοί υπάλληλοι, διατάσσουν διενέργεια πραγματογνωμοσύνης από ιατροδικαστή ή άλλον ειδικό πραγματογνώμονα, προκειμένου να διακριβωθεί η πραγματική ηλικία του κατηγορουμένου».
Η σχετική αιτιολογική έκθεση της νέας διάταξης επισημαίνει ότι «η εν λόγω ρύθμιση σκοπείται αναγκαία και αξιολογείται ως κατάλληλη για να εκπληρώνεται ο σκοπός της ποινικοσωφρονιστικής μεταχείρισης και να μην παραβιάζεται το αίσθημα δικαίου από την τυχόν αναληθή δήλωση ηλικίας των κατηγορουμένων, που στερούνται ταξιδιωτικών και νομιμοποιητικών εγγράφων, ενώ δεν επιβαρύνει τον προϋπολογισμό, αφενός διότι οι ιατροδικαστές ενεργούν στο πλαίσιο του υπηρεσιακού τους καθήκοντος, αφετέρου οι πραγματογνώμονες διορίζονται και τώρα παγίως υπό των δικαστηρίων».
Με αφορμή τη νέα αυτή διάταξη ο υφυπουργός κ. Καραγκούνης δήλωσε: «Έχει επανειλημμένως παρατηρηθεί, ότι όλο και περισσότεροι κατηγορούμενοι αλλοδαποί, που στερούνται ταξιδιωτικών και νομιμοποιητικών εγγράφων, όταν τους αποδίδονται κατηγορίες, δηλώνουν αναληθώς ότι είναι ανήλικοι, με σκοπό να επιτύχουν την ευεργετική ποινική και σωφρονιστική μεταχείριση που προβλέπεται από το νόμο. Η πολιτεία οφείλει να θέσει οριστικό τέλος σε παρόμοιες τακτικές και για το λόγο αυτό φέρνει την τροπολογία αυτή στη Βουλή».
Οι «πολυεπίπεδες» ρυθμίσεις του νομοσχεδίου που αφορά το χώρο της Δικαιοσύνης γενικότερα -και που ο «κώδικας περί ναρκωτικών» αποτελεί υποσύνολό του- αναμένεται να συντελέσουν και στην πολιτική κατά των ναρκωτικών. Αυτό επιδιώκεται να γίνει μέσα από την κωδικοποίηση της πλαισίου, την γρηγορότερη και καταλληλότερη απονομή δικαιοσύνης, την δυνατότητα ένταξης σε προγράμματα αποκατάστασης, τις πραγματογνωμοσύνες ανά στάδιο από ειδικούς (ή της χρησιμοποίησής τους ως μέσου αποδεικτικού στα δικαστήρια) κ.τ.λ.
Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσονται μέτρα όπως η επιβολή ποινής ισόβιας κάθειρξης στους δράστες ληστειών που χρησιμοποιούν “καλάσνικοφ” ή άλλο βαρύ οπλισμό, οι αυστηρότερες ποινές σε αδικήματα με ρατσιστικό κίνητρο ή από μίσος, (εθνικό, φυλετικό, θρησκευτικό ή λόγω διαφορετικού γενετήσιου προσανατολισμού), η αξιοποίηση των νέων τεχνολογικών μέσων και της ψηφιακής τεχνολογίας για «ηλεκτρονική Δικαιοσύνη, ο σχεδιασμός για το ολοκληρωμένο σύστημα πρακτικών δικαστηρίων (που είναι σε φάση δημοπράτησης), το εθνικό ποινικό μητρώο, το ολοκληρωμένο πληροφοριακό σύστημα των καταστημάτων κράτησης, η εφαρμογή του «βραχιολιού» αντί της προσωρινής κράτησης κ.ά.
Καθιερώνεται ακόμη ο θεσμός του Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς, η επιλογή του οποίου θα γίνεται από Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο και θα εκτελεί τα καθήκοντά του κατά πλήρη και αποκλειστική απασχόληση (δεν θα αναλαμβάνει άλλες υποθέσεις) και θα συνεπικουρείται από τουλάχιστον δύο εισαγγελείς ή αντεισαγγελείς Πρωτοδικών. Κατά τον υπουργό Δικαιοσύνης, κ. Αντ. Ρουπακιώτη, η θέσπιση του Εισαγγελέα Εγκλημάτων Διαφθοράς, δεν συνεπάγεται την κατάργηση των θεσμοθετημένων θέσεων των δύο Οικονομικών Εισαγγελέων.
Με διαδικασίες-εξπρές θα εκδικάζονται, πλέον, οι υποθέσεις κακουργηματικού χαρακτήρα για τις περιπτώσεις επίορκων υπαλλήλων, τόσο του στενού όσο και του ευρύτερου Δημόσιου Τομέα(ΔΕΚΟ, κρατικών τραπεζικών υπαλλήλων, κ.τ.λ.), ενώ προβλέπεται η «υποχρεωτική επιβολή χρηματικής ποινής στο 50πλάσιο του ωφελήματος που αποκομίζουν οι επίορκοι δημόσιοι λειτουργοί-υπάλληλοι από παράνομη συναλλαγή», ενώ προβλέπεται η δυνατότητα αναψηλάφησης της δίκης στα ελληνικά πολιτικά δικαστήρια, σε περίπτωση ευδοκίμησης προσφυγής από το «Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου».
Ακόμη, καθορίζεται συγκεκριμένος χρόνος, μέσα στον οποίο θα πρέπει να περατώνεται η ανάκριση, η υποβολή πρότασης από τον εισαγγελέα στο δικαστικό συμβούλιο και η έκδοση βουλεύματος για υποθέσεις διαφθοράς (από το ίδιο), «μείζονος κοινωνικού ενδιαφέροντος και δημοσίου συμφέροντος», στις οποίες οι κατηγορούμενοι κρατούνται προσωρινά (προφυλάκιση), ώστε να αντιμετωπιστεί το επαναλαμβανόμενο (και επίκαιρο δυστυχώς) φαινόμενο της αποφυλάκισης τους, λόγω συμπλήρωσης του ορίου προφυλάκισής.
Αν αναλογιστούμε ότι η παράβαση των νόμων (και οι παραβάτες) περί ναρκωτικών και τα ζητήματα που έχουν σχέση με την δικαιοσύνη -άμεσα ή έμμεσα- περιστρέφονται πολλές φορές γύρω από τον άξονα αυτό (της τοξικομανίας και της επίπτωσής της σε μία κοινωνία) και πολύ περισσότερο αν επικεντρώσουμε σε μεμονωμένες ή και σε ευρύτερο σύννομο περιπτώσεων θα αντιληφθούμε πόσο η βελτίωση της γενικότερης νομοθετικής λειτουργίας επηρεάζει τον τομέα «ναρκωτικά», αλλά και επηρεάζεται από αυτόν. Άρα ρυθμίσεις και διαστάσεις (όπως οι παραπάνω) που με μία πρώτη εικόνα μπορεί να μοιάζουν θέματα γενικότερου πλαισίου, μπορεί παρόλα αυτά να παίξουν ρόλο, πολλές φορές καταλυτικό, κάτι που οι ειδικοί (και της συγκεκριμένης επιτροπής επεξεργασίας) αλλά και οι κοινωνικοί επιστήμονες κατανοούν καλύτερα.
Ευχή όλων είναι να αποδώσει αποτελέσματα η συγκεκριμένη πρωτοβουλία και να συνδυαστεί με γενικότερες πολιτικές (από κρατικούς-ιδιωτικούς φορείς, εθελοντικές οργανώσεις, κοινωνία των πολιτών), τόσο απαραίτητες στους δύσκολους καιρούς που ζούμε, για όσο το δυνατόν καλύτερη αντιμετώπιση της «μάστιγας» των ναρκωτικών.
Πηγή: socialactivism.gr
