Aπόσπασμα από το βιβλίο του Βασίλη Τακτικού
«Θεσμοί και εφαρμογές της κοινωνικής οικονομίας»
Για πολλούς αιώνες, η Ευρώπη σημαδεύτηκε από συνεχείς συγκρούσεις, από πλήθος εθνών που μάχονταν μεταξύ τους και όπου η ισχύς, η κυριαρχία και οι αυτοκρατορίες άλλαζαν σύνορα κι εξουσίαζαν. Στην νεώτερη ιστορία η Ευρώπη κατάφερε να αφήσει πίσω της όλα αυτά και να περάσει, παρά τους δύο παγκοσμίους πολέμους του προηγούμενου αιώνα, σε μια βιώσιμη αμοιβαία συνεργασία, την οποία αποκαλούμε Ευρωπαϊκή Ένωση κι έχει στόχο την ευημερία σ’ ένα ειρηνικό μέλλον.
Στην ενωμένη Ευρώπη εξ’αρχής έχει σημαίνοντα ρόλο οι οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών σε όλες τις μορφές τους.
Η συνεργασία αυτή κάθε αυτή σε διακρατικό επίπεδο, αποτελεί από μόνη της το κατάλληλο περιβάλλον για την άνθιση της κοινωνίας πολιτών. Η υπέρβαση των εθνικών ανταγωνισμών και η αναγνώριση όλων των μειονοτήτων αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για μια ισχυρή κοινωνική συνοχή, η οποία βασίζεται στην ελευθερία κάθε ατόμου και στον αλληλοσεβασμό. Ο πολιτισμός σε όλες του τις μορφές αντανακλά την ποικιλομορφία, παρέχει προοπτική, γεννά αμφισβητήσεις και προκλήσεις και μπορεί να δώσει νέες διαστάσεις στην αντίληψή μας για εμάς τους ίδιους και για τον κόσμο που μας περιβάλλει.
Στις σημερινές συνθήκες, η χρηματοοικονομική κρίση και οι επιπτώσεις της κατέδειξαν τον μεγάλο βαθμό αλληλεξάρτησης των ευρωπαϊκών οικονομιών, και ότι οι λύσεις να βρεθούν με την μεγαλύτερη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών σε προγράμματα συμπράξεων διακρατικής συνεργασίας.
Η ανταλλαγή εμπειριών και τεχνογνωσίας βρίσκεται στους βασικούς στόχους αυτών των προγραμμάτων.
Η ΕΕ αλλά και κάθε κράτος μέλος μπορεί να επιτύχει μακροπρόθεσμη και βιώσιμη ανάπτυξη μέσω επενδύσεων, στην καινοτομία, τις νέες τεχνικές (ιδίως στους τομείς του περιβάλλοντος και της ενέργειας) και στις υποδομές, καθώς και μέσω της έξυπνης παροχής κινήτρων δια της φορολογίας. Η συζήτηση για τις δημοσιονομικές προοπτικές κατά το προσεχές διάστημα θα αναλώσει πολύ χρόνο και ενέργεια τόσο στα κράτη μέλη όσο και μεταξύ των κοινωνικών εταίρων στην Κοινωνία Πολιτών προκειμένου να δοθούν απαντήσεις.
Τα προβλήματα της διογκούμενης ανεργίας και φτώχειας στην Ε.Ε. αντιμετωπίζονται ήδη με ειδικά προγράμματα του Ευρωπαϊκού κοινωνικού ταμείου.
Σ’αυτό το πεδίο οι οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών προσφέρουν πολύτιμο κοινωνικό αλλά και διανοητικό κεφάλαιο. Ωστόσο, οι πολιτικές αυτές δεν καλύπτουν τις πιέσεις των αναγκών που προέρχονται από την ανεργία και ιδιαίτερα την ανεργία των νέων.
Παρά το γεγονός ότι στη συνθήκη της Λισαβόνας όριζε σαφώς πως η κοινωνία των πολιτών θα συμμετέχει στο έργο της ΕΕ, υπάρχουν σαφείς ενδείξεις ότι η ευρωπαϊκή συνεργασία απέχει πολύ από το να συνεγείρει αυθεντικά τους Ευρωπαίους πολίτες. Τα 27 κράτη μέλη πρέπει να βρουν από κοινού λύσεις και να καταλήξουν σε κοινές αποφάσεις. Όμως τα ευρωπαϊκά ζητήματα λάμπουν συχνά δια της απουσίας τους στην εθνική πολιτική σκηνή αλλά και τις εκλογικές εκστρατείες στα διάφορα κράτη μέλη. Προκειμένου λοιπόν να γίνει πράξη μια ενεργή και δραστήρια Κοινωνία Πολιτών η οποία ενεργοποιείται πάνω σε κοινές ευρωπαϊκές συνισταμένες:
– Απαιτείται όραμα και συστράτευση από την πλευρά των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών, προκειμένου να θέτουν ζητήματα και να προωθούν την ένταξή τους στην πολιτική ημερήσια διάταξη.
– Απαιτούνται άνθρωποι με θέληση να συνεισφέρουν τις ικανότητες και τις γνώσεις τους, την πολιτική τους δέσμευση και τα ενδιαφέροντά τους οι οποίοι θα στελεχώσουν με συνέπεια και προσήλωση τις Οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών
– Απαιτείται ως εκ τούτου μια Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ), με εκπροσώπους των οργανώσεων των εργοδοτών και των εργαζομένων, καθώς και άλλους εκπροσώπους της Κοινωνίας Πολιτών, η οποία να παρέχει την προβλεπόμενη από τη συνθήκη δυνατότητα συμμετοχής και άσκησης επιρροής στο έργο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΟΚΕ)
Για την ΕΕ είναι αναμφισβήτητο γεγονός ότι η συμμετοχή των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών και κατ’ επέκταση των ΜΚΟ στη λήψη αποφάσεων ενδυναμώνει τις κοινωνικές σχέσεις και προωθεί την κοινωνική αλληλεγγύη, ενώ συντελεί στην ευαισθητοποίηση των πολιτών και στη διαμόρφωση δημοκρατικής συνείδησης. Σύμφωνα με τις ευρωπαϊκές συνθήκες όργανο εκπροσώπησης των Μ.Κ.Ο. στην ΕΕ είναι η Ο.Κ.Ε. (Οικονομική Κοινωνική Επιτροπή) και στην Ελλάδα το Ελληνικό της τμήμα όμως η συγκρότηση της Ελληνικής ΟΚΕ αγνοεί κατάφορα την εκπροσώπηση των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών
Ο θεσμός των Ο.Κ.Ε. άρχισε να αναπτύσσεται στη δεκαετία του ΄50 σε εθνικό επίπεδο και στη συνέχεια υιοθετήθηκε από τη Συνθήκη της Ρώμης για την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Έκτοτε γνώρισε μεγάλη ανάπτυξη στις περισσότερες χώρες της Κοινότητας. Πιο πρόσφατα ιδρύθηκαν Ο.Κ.Ε. και στις χώρες της ανατολικής Ευρώπης στο πλαίσιο της ενταξιακής διαδικασίας, καθώς και σε τρίτες μεσογειακές χώρες, για τις οποίες απετέλεσε σημαντικό μηχανισμό άμεσης επικοινωνίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ), ένα από τα θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδρύθηκε το 1957 και πραγματοποίησε την πρώτη της επίσημη συνεδρίαση το 1958. Οι διαδοχικές διευρύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης αύξησαν σταδιακά τον αριθμό των μελών της, αλλά κυρίως οι διαδοχικές Συνθήκες της έδωσαν όλο και περισσότερες και σημαντικότερες αρμοδιότητες. Το κυριότερο καθήκον της Ε.Ο.Κ.Ε. είναι να εκδίδει γνωμοδοτήσεις, τις οποίες υποβάλλει στην Επιτροπή, στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο. Η Ε.Ο.Κ.Ε. μπορεί να γνωμοδοτεί για όλους τους τομείς κατά τη διάρκεια της ευρωπαϊκής νομοθετικής διαδικασίας ή να εκπονεί γνωμοδοτήσεις με δική της πρωτοβουλία.
Η ελληνική Ο.Κ.Ε.
Η ελληνική Ο.Κ.Ε. ιδρύθηκε το 1994, με πρότυπο την Ο.Κ.Ε. της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που στηρίζεται στον τριμερή διαχωρισμό των εκπροσωπούμενων συμφερόντων, διαχωρισμό δηλαδή σε τρεις Ομάδες, μία των εργοδοτών – επιχειρηματιών, μία των εργαζομένων – στον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα, και μία των λοιπών κατηγοριών στην οποία εκπροσωπούνται οι αγρότες, οι ελεύθεροι επαγγελματίες, η Τοπική Αυτοδιοίκηση και οι καταναλωτές. H ελληνική Ο.Κ.Ε. αποτελεί από το Μάιο του 2001 και συνταγματικά αναγνωρισμένο θεσμό του ελληνικού κράτους. Σύμφωνα με το άρθρο 82, παρ. 3, του Συντάγματος “Νόμος ορίζει τα σχετικά με τη συγκρότηση, τη λειτουργία και τις αρμοδιότητες της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής, αποστολή της οποίας είναι η διεξαγωγή του κοινωνικού διαλόγου για τη γενική πολιτική της χώρας και ιδίως για τις κατευθύνσεις της οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής, καθώς και η διατύπωση γνώμης επί των νομοσχεδίων και προτάσεων νόμων που παραπέμπονται σε αυτήν”.
Η αλήθεια είναι ότι από την πλευρά των οργανώσεων της κοινωνίας πολιτών δεν υπάρχει πρόγνωση ή αξιοποίηση αυτού του θεσμού για να καταστεί ουσιαστικός ο διάλογος με συμμετοχή μολονότι η τυπική επιδίωξη της ελληνικής Ο.Κ.Ε. είναι η προώθηση του κοινωνικού διαλόγου και μέσω αυτού η διαμόρφωση (αν είναι δυνατόν) κοινά αποδεκτών θέσεων για θέματα που απασχολούν την κοινωνία ευρύτερα ή ειδικότερα τμήματα αυτής.
Έτσι, ένας σημαντικός θεσμός της Ε.Ε. για τις οργανώσεις της κοινωνίας πολιτών παραμένει ουσιαστικά ανενεργός. Διαβάζοντας την επίσημη ιστοσελίδα της ελληνικής Ο.Κ.Ε. δίνεται η εντύπωση ότι η κοινωνία πολιτών δεν αντιμετωπίζεται από το κράτος σαν μια ενιαία κι οργανωμένη οντότητα, αλλά σαν ένα κατακερματισμένο συνονθύλευμα «λοιπών κατηγοριών, αγροτών, ελεύθερων επαγγελματιών, Τοπικής Αυτοδιοίκησης και καταναλωτών». Έτσι τελικά και καθόλου τυχαία, η κοινωνία πολιτών υποβαθμίζεται κι εξαιρείται από τον κοινωνικό διάλογο και την θέση καταλαμβάνει κατά ένα μέρος η τοπική αυτοδιοίκηση η οποία στην ουσία είναι κι αυτή μια μορφή κρατικής εξουσίας. Έτσι, η μόνη θεσμοθετημένη από την ΕΕ διαδικασία διαβούλευσης με την κοινωνία πολιτών η οποία συγκεντρώνει μια δυναμική που θα μπορούσε πράγματι να αλλάξει κάποια από τα κοινωνικά και περιβαλλοντολογικά δεδομένα βρίσκεται στα χέρια του κράτους. Αυτή η παραβίαση της κοινοτικής νομοθεσίας από τις ελληνικές αρχές πρέπει να αντιμετωπιστεί άμεσα και κάποτε ν’ αλλάξει.
Αξίζει να επισημάνουμε ότι, η ΕΟΚΕ κλήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διαδραματίσει ενεργό ρόλο στην υλοποίηση της στρατηγικής για έξυπνη, μακρόπνοη και βιώσιμη ανάπτυξη, αλλά και για την επίτευξη οικονομικής ανάκαμψης και τη μείωση της ανεργίας. Μέσα σ’ αυτό το πλαίσιο, οι οργανώσεις της Κοινωνίας Πολιτών έχουν τη δυνατότητα να προτείνουν νέες και καινοτόμες μεθόδους και να αναζητήσουν τη συναίνεση σε τομείς όπως η κοινωνική και οικονομική συνοχή, η βιώσιμη ανάπτυξη, η έρευνα, η καινοτομία, η ενεργειακή αποδοτικότητα, το δυναμικό των μικρών και των μεσαίων επιχειρήσεων, καθώς και στο ζήτημα της εσωτερικής αγοράς στις νέες συνθήκες που επικρατούν παγκοσμίως. Επομένως, είναι σημαντικό να ληφθούν υπόψη τόσο οι οικονομικές συνθήκες της αγοράς όσο κι οι διάφορες μορφές επιχειρήσεων και μεταξύ αυτών, οι κοινωνικές επιχειρήσεις, οι αναπτυξιακές συμπράξεις, οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις. Παράλληλα να ληφθούν υπόψει οι οικονομικές ενώσεις και αλληλοβοηθητικές εταιρίες κι ενώσεις οι οποίες προσφέρουν από πολλές απόψεις πιο βιώσιμα υποδείγματα επιχειρηματικότητας σε σύγκριση με τις παραδοσιακές εταιρίες και φυσικά, η κοινωνική οικονομία ως ο χώρος στον οποίων δραστηριοποιούνται όλες αυτές οι επιχειρήσεις, χωρίς φυσικά να παραβλέπονται οι επιχειρήσεις με ηθική διαχείριση (fair trade) οι οποίες είναι μέσο διευκόλυνσης της κοινωνικής ένταξης. Με την πρόθεση ότι όλες αυτές οι επιχειρηματικές δραστηριότητες κι επιχειρήσεις, μπορούν να επιφέρουν ισορροπία στην οικονομία της αγοράς θέτοντας κοινωνικούς στόχους.
Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ)
Η Ευρωπαϊκή ένωση αναγνωρίζοντας την συμβολή των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών στο ευρωπαϊκό κοινωνικοοικονομικό γίγνεσθαι και θέλοντας να ενισχύσει εν μέρει το κοινωνικό έργο της ΕΟΚΕ θέσπισε το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό ταμείο.
Προκειμένου να υποστηριχθεί η ευρωπαϊκή στρατηγική και τα συνδεδεμένα με αυτήν εθνικά σχέδια για την απασχόληση και να οριστεί κοινό πλαίσιο για τις παρεμβάσεις, ώστε να εξασφαλιστεί η συνέπεια και η συμπληρωματικότητα δράσεων με κοινωνικό περιεχόμενο κι αποτέλεσμα έχουν καθοριστεί συγκεκριμένοι στόχοι όπως:
– Ανάπτυξη του ανθρωπίνου δυναμικού.
– Προώθηση της ένταξης και διατήρησης στην αγορά εργασίας των ομάδων και των ατόμων που μειονεκτούν.
– Ενίσχυση της απασχόλησης και της απόκτησης επαγγελματικής ειδίκευσης.
– Υποστήριξη ενεργειών πρόληψης.
– Πιλοτικά σχέδια σχετικά με τις αγορές εργασίας, την απασχόληση και την επαγγελματική κατάρτιση.
– Βελτίωση της λειτουργίας της αγοράς εργασίας.
– Ενέργειες στο πλαίσιο του κοινωνικού διαλόγου, στο προσωπικό επιχειρήσεων δύο ή περισσότερων κρατών μελών που αφορούν τη μεταβίβαση ειδικών γνώσεων που έχουν σχέση με τομείς παρέμβασης του Ταμείου.
– Μελέτες, τεχνική βοήθεια και ανταλλαγή εμπειριών με πολλαπλασιαστικό αποτέλεσμα.
– Παροχή συμβουλών, δικτύωσης και κατάρτισης σε όλη την Κοινότητα.
– Στήριξη παροχής υπηρεσιών και εγκαταστάσεων για την περιποίηση εξαρτωμένων ατόμων.
– Προώθηση συνοδευτικών κοινωνικό-εκπαιδευτικών μέτρων ώστε να διευκολύνεται η ολοκληρωμένη προσέγγιση για την ένταξη στην αγορά εργασίας.
– Ευαισθητοποίηση, πληροφόρηση και δημοσιότητα.
Οι επιλέξιμες δραστηριότητες είναι οριζόντιες και καλύπτουν το σύνολο της οικονομίας, χωρίς να περιορίζονται σε συγκεκριμένους κλάδους. Η εφαρμογή των παρεμβάσεων του Ταμείου σε όλα τα επίπεδα στηρίζεται στις προτεραιότητες της Κοινότητας στον κοινωνικό τομέα και στην πολιτική απασχόλησης, καθώς και στις προτεραιότητες που εντάσσονται στα εθνικά σχέδια δράσης.
Προβλέπονται δε ρυθμίσεις με τις οποίες οι τοπικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένων των μη κυβερνητικών οργανισμών μπορούν, με απλές και ταχείες διαδικασίες, να αποκτήσουν άμεση πρόσβαση στις ενισχύσεις του Ταμείου, αυξάνοντας έτσι την ικανότητα δράσης τους. Επιπλέον το Ταμείο συμβάλλει, στην παροχή τεχνικής βοήθειας και στην υποστήριξη καινοτόμων δράσεων, εφόσον οι πρωτοβουλίες προωθούν πρωτίστως τη διεθνική συνεργασία και την πολιτική καινοτομία.
Ειδικότερα, στο πλαίσιο των καθηκόντων που του έχουν ανατεθεί, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο, υποστηρίζει μέτρα για την πρόληψη και την καταπολέμηση της ανεργίας, την ανάπτυξη του ανθρωπίνου δυναμικού και την κοινωνική ενσωμάτωση στην αγορά εργασίας που αποσκοπούν στην προώθηση υψηλού επιπέδου απασχόλησης, στην ισότητα ανδρών και γυναικών, στην αειφόρο ανάπτυξη και στην οικονομική και κοινωνική συνοχή.
Συγκεκριμένα το ΕΚΤ:
– Συμβάλλει στις δράσεις που αναλαμβάνονται κατ’ εφαρμογή της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση και των ετησίων κατευθυντηρίων γραμμών για την απασχόληση.
– Υποστηρίζει και συμπληρώνει τις δραστηριότητες των κρατών μελών για την ανάπτυξη της αγοράς εργασίας καθώς και του ανθρωπίνου δυναμικού
– Υποστηρίζει την ανάπτυξη και προώθηση ενεργών πολιτικών στην αγορά εργασίας για την καταπολέμηση και την πρόληψη της ανεργίας, για την αποφυγή της μακροχρόνιας ανεργίας γυναικών και ανδρών, για τη διευκόλυνση της επανένταξης των μακροχρόνια άνεργων στην αγορά εργασίας και για την υποστήριξη της επαγγελματικής ένταξης των νέων και των ατόμων που επιστρέφουν στην αγορά εργασίας μετά από απουσία κάποιου χρόνου
– Προωθεί την ισότητα ευκαιριών για όλους, όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά εργασίας, με ιδιαίτερη έμφαση για εκείνους που απειλούνται με κοινωνικό αποκλεισμό.
– Προωθεί τη βελτίωση της επαγγελματικής κατάρτισης, της εκπαίδευσης, της παροχής συμβουλών στο πλαίσιο μιας πολιτικής για τη διά βίου κατάρτιση με σκοπό: να καταστεί ευκολότερη και να βελτιωθεί η πρόσβαση και η ένταξη στην αγορά εργασίας, να βελτιωθεί και να διατηρηθεί η ικανότητα απασχόλησης και να ενθαρρυνθεί η επαγγελματική κινητικότητα.
– Όσον αφορά την οργάνωση της εργασίας, προωθεί ειδικευμένο, καταρτισμένο και προσαρμόσιμο εργατικό δυναμικό, την καινοτομία και τη προσαρμοστικότητα, την ανάπτυξη του επιχειρηματικού πνεύματος, των συνθηκών που διευκολύνουν τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης, την εξειδίκευση και την ενίσχυση του εργατικού δυναμικού στους τομείς της έρευνας, της επιστήμης και της τεχνολογίας.
– Προωθεί ειδικά μέτρα για τη βελτίωση της πρόσβασης και της συμμετοχής των γυναικών στην αγορά εργασίας, συμπεριλαμβανομένων των προοπτικών σταδιοδρομίας τους, της πρόσβασής τους σε νέες δυνατότητες απασχόλησης και στη δημιουργία επιχειρήσεων και για τη μείωση των καθέτων και οριζοντίων διαχωρισμών αναλόγως φύλου στην αγορά εργασίας.
– Υποστηρίζει τοπικές πρωτοβουλίες για τη δημιουργία απασχόλησης, ιδίως δε πρωτοβουλίες για την προώθηση της τοπικής απασχόλησης και των τοπικών συμφωνιών για την απασχόληση.
– Υποστηρίζει την κοινωνική διάσταση καθώς και την πτυχή της απασχόλησης της κοινωνίας των πληροφοριών, με την ανάπτυξη πολιτικών και προγραμμάτων που έχουν σχεδιαστεί για την αξιοποίηση του δυναμικού απασχόλησης που προσφέρει η κοινωνία των πληροφοριών, εξασφαλίζοντας ίση πρόσβαση στις δυνατότητες και τα οφέλη που αυτή παρέχει.
– Υποστηρίζει την ισότητα ανδρών και γυναικών κατά την έννοια της ολοκλήρωσης των πολιτικών ίσων ευκαιριών.
Η οικονομική υποστήριξη του Ταμείου παρέχεται κυρίως υπό μορφή παροχής βοήθειας για δραστηριότητες ανάπτυξης του ανθρωπίνου δυναμικού, οι οποίες μπορούν να εντάσσονται στο πλαίσιο μιας ολοκληρωμένης προσέγγισης για την ένταξη στην αγορά εργασίας όπως:
– Επαγγελματική κατάρτιση και εκπαίδευση, περιλαμβανομένης επαγγελματικής εκπαίδευσης ισοδύναμης προς την υποχρεωτική σχολική φοίτηση, μαθητεία προπαρασκευαστική κατάρτιση, περιλαμβανομένης της απόκτησης και αναβάθμισης βασικών δεξιοτήτων, αποκατάσταση στην εργασία, μέτρα για την προώθηση της ικανότητας ανεύρεσης απασχόλησης στην αγορά εργασίας, προσανατολισμός, παροχή συμβουλών και συνεχής κατάρτιση.
– Ενισχύσεις στην απασχόληση και στη μη μισθωτή επαγγελματική δραστηριότητα.
– Μεταπτυχιακή κατάρτιση και κατάρτιση διευθυντικών και τεχνικών στελεχών σε ερευνητικά ιδρύματα και επιχειρήσεις στον τομέα της έρευνας, της επιστήμης και της τεχνολογικής ανάπτυξης.
– Ανάπτυξη νέων πηγών απασχόλησης, συμπεριλαμβανομένου του τομέα της κοινωνικής οικονομίας (τρίτο σύστημα).
– Εκσυγχρονισμός και βελτίωση της αποτελεσματικότητας των υπηρεσιών απασχόλησης,
– Ανάπτυξη δεσμών ανάμεσα στον κόσμο της εργασίας και τα ιδρύματα εκπαίδευσης, κατάρτισης και έρευνας.
– Ανάπτυξη συστημάτων πρόβλεψης των τάσεων της απασχόλησης και των αναγκών ανάπτυξης δεξιοτήτων, ιδίως σε σχέση με τις νέες μεθόδους εργασίας και τις νέες μορφές οργάνωσης της εργασίας λαμβάνοντας υπόψη την ανάγκη να συνδυάζεται η οικογενειακή ζωή με την επαγγελματική, καθώς και της ανάγκης να μπορούν οι ηλικιωμένοι εργαζόμενοι να επιδίδονται σε ευδόκιμη δραστηριότητα μέχρι την σύνταξη. Αποκλείεται εν τούτοις η χρηματοδότηση ρυθμίσεων για πρόωρη συνταξιοδότηση.
Τέλος, προκειμένου να μεγιστοποιηθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η αποτελεσματικότητα των ενισχύσεων του Ταμείου, οι παρεμβάσεις του εστιάζονται σε περιορισμένο αριθμό τομέων ή θεμάτων και στις πλέον επιτακτικές ανάγκες και τις πλέον αποτελεσματικές δράσεις.
Οι Ελληνικές Οργανώσεις της Κοινωνία Πολιτών σαν μέλη της Ευρωπαϊκής Οικογένειας θα μπορούσαν να επωφεληθούν σημαντικά στην ανάπτυξή τους εάν δεν είχαν να αντιμετωπίσουν την κακοδαιμονία του κρατισμού και της γραφειοκρατίας. Η Ευρώπη παρέχει τα μέσα και τα εργαλεία για την διευκόλυνση του έργου τους, όμως αυτά χάνονται στα γρανάζια ενός κατεστημένου που αδυνατεί να καταργήσει επιτέλους το πελατειακό σύστημα και να αποδεχτεί έμπρακτα τους όρους της ισονομίας και των ίσων ευκαιριών που προτάσσει η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.
