Γράφει ο Φώτης Παπαϊωάννου,
Κοινωνιολόγος
Μία σημαντική και αρκετά ολοκληρωμένη απόπειρα καταγραφής της γυναικείας επιχειρηματικότητας έγινε από την εταιρεία ICAP GROUP , για να εξεταστεί ο βαθμός ανάπτυξής της, η επίδρασή της στη συνολική αλυσίδα ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας, τα χαρακτηριστικά της, όπως και τα στοιχεία των γυναικών επιχειρηματιών και των ανώτατων στελεχών και των μάνατζερ ,ιδίως, τα κίνητρα που τους ωθούν στην αναζήτηση και την συνέχιση της καριέρας, καθώς και τα εμπόδια που αντιμετωπίζουν κατά την άσκηση του επαγγέλματος τους. Η έρευνα έγινε σε δείγμα 55 επιχειρήσεων διάφορων τομέων της ελληνικής οικονομίας σε όλη την Ελλάδα από τις 25 Οκτωβρίου έως τις 20 Νοεμβρίου 2012. Παράλληλα, ετοιμάστηκε ειδικό εγχειρίδιο-οδηγός από την εταιρεία “Leading Women in Business”, όπου μαζί με τα αποτελέσματα της έρευνας παρουσιάζονται και οι 500 μεγαλύτερες εταιρείες –με βάση τον κύκλο εργασιών τους το 2011- οι οποίες διοικούνται από γυναίκες.
Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή στην γνωμοδότησή της με θέμα «Γυναικεία επιχειρηματικότητα-συγκεκριμένες πολιτικές για την ενίσχυση της ανάπτυξης και της απασχόλησης στην Ε.Ε.» θεωρεί ότι οι επιχειρήσεις γυναικείας ιδιοκτησίας είτε υπό γυναικεία διεύθυνση θεωρούνται ζωτικής σημασίας για την ευρωπαϊκή οικονομία συνολικά, ενώ όλες οι κυβερνήσεις και οι φορείς του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα αναγνωρίζουν την πολιτική και πρακτική σημασία της στήριξης της γυναικείας επιχειρηματικότητας και για πρακτικούς αλλά και για πολιτικοκοινωνικούς λόγους. Με αυτό το στοιχείο κατά νου λοιπόν, ξεκινώντας, στα ευρήματα βρέθηκε ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των εταιρειών που έχουν γυναίκες managers είναι μικρές ή πολύ μικρές επιχειρήσεις(σύμφωνα με την κατηγοριοποίηση που υπάρχει στην Ε.Ε. και μάλιστα, όσο αυξάνεται το μέγεθος της εταιρείας, το ποσοστό τους μειώνεται. Παρόλα αυτά, στο συνολικό δείγμα των 27.314 επιχειρήσεων το 18, 8%, δηλαδή 5.125(η μία στις 5) εταιρείες έχουν γυναίκες διευθυντές, από τις οποίες το 5,6% εταιρείες με τζίρο ετήσιο άνω των 50 εκ. ευρώ και 6,1% με προσωπικό πάνω από 250 άτομα. Ακόμη, οι μεγαλύτερες από τις εταιρείες του Top 500, στο μεγαλύτερό τους ποσοστό (54,8%) είχαν μέσα στο 2011 τζίρο από 2 έως 10 εκατομμύρια ευρώ, ενώ το 40,6% από 10 έως 50 εκατομμύρια ευρώ και οι 9 στις 10 από αυτές είναι ΑΕ(ανώνυμης μορφής).
Την στιγμή που το σύνολο των επιχειρήσεων εμφανίζει το διάστημα 2010-2011 οριακή αύξηση(0,2%) στις πωλήσεις, οι εταιρείες με γυναίκες managers εμφανίζουν καλύτερα -συγκριτικά- αποτελέσματα σε τζίρο και σε κέρδη. Συγκεκριμένα, πιο υψηλό ρυθμό αύξησης πωλήσεων(κατά 1,4%) εμφανίζουν οι 500 κορυφαίες επιχειρήσεις που διοικούνταν από γυναίκες. Βρέθηκε μάλιστα-και εκτιμήθηκε ότι δεν είναι τυχαίο-ότι μέσα στις κορυφαίες επιχειρήσεις του 2011 γενικά, το 9% αφορούσε αυτές που είχαν γυναίκες ως διευθυντές, ενώ ο συνολικός όγκος πωλήσεών τους ανήλθε σε 2,8 δις ευρώ, ποσοστό 3, 1% επί του συνολικού όγκου πωλήσεων των πρώτων. Τα κέρδη τους (προ φόρων) έφτασαν τα 363 εκατομμύρια ευρώ(4,2% επί του συνόλου). Σημαντικό είναι ότι ανάμεσα στις πιο κερδοφόρες γενικά επιχειρήσεις, 43 διοικούνται από γυναίκες, απασχολώντας 13.500 μόνιμο προσωπικό. Ακόμη, μέσα στο 2011 οι εταιρείες υπό γυναικεία διεύθυνση είχαν σαν σύνολο καλύτερα αποτελέσματα στην κερδοφορία σε σχέση με το σύνολο των επιχειρήσεων, το οποίο για πρώτη φορά μέσα στο 2011 παρουσίασε μεγάλες ζημιές, ενώ αυτές εμφανίστηκαν με κέρδος(EBITDA-δηλαδή προ φόρων 7,1%).
Τα στοιχεία της έρευνας ως προς το προφίλ τους δείχνουν ότι οι γυναίκες επιχειρηματίες-managers έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο, μιας και περίπου μία στις δύο έχουν μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών. Σχεδόν οι 7 στις 10 εκτός από την υψηλή διευθυντική θέση, κατέχουν και μετοχικό ποσοστό στις επιχειρήσεις που βρίσκονται. Η προτεραιότητα στην καριέρα (96,7%), η επιμονή για αποτελεσματικότητα, η ανταπόκριση και η αντοχή σε βαρύτατες υποχρεώσεις(73% παραμένει επί πάνω από 10 χρόνια στην θέση του επικεφαλής), όπως και οι φιλοδοξίες και η αυτοπεποίθηση(το 71%, ή αλλιώς οι 6 στις 10 θεωρούν ότι σε 5 χρόνια θα έχουν εξελιχθεί ακόμη πιο πολύ επαγγελματικά, ενώ η μία στις τρεις ότι θα συνεχίσει επί μακρύ χρονικό διάστημα να διατηρεί παρόμοιου επιπέδου θέση στην ίδια ή σε άλλη εταιρεία), είναι από τα βασικά ευρήματα της έρευνας. Συμπληρωματικό στοιχείο είναι το βασικό κίνητρο της προσωπικής αυτοεκπλήρωσης και ικανοποίησης(98% το αξιολογεί ως σημαντικό κίνητρο), ενώ η δυνατότητα λήψης σημαντικών αποφάσεων, καινοτομιών και επηρεασμού της επιχειρηματικής πορείας της επιχείρησης αλλά και του κλάδου που υπηρετούν γενικότερα, και της ζωής πολλών ατόμων που εξαρτώνται από αυτόν είναι κυρίαρχο(90% στην αξιολόγηση) επίσης.
Παρά τις αυξημένες οικογενειακές τους υποχρεώσεις, κατορθώνουν να συνδυάζουν προσωπική και επαγγελματική ζωή, να παραμένουν δυναμικές,(83% έχουν παιδιά) να εργάζονται πολύ σκληρά, το 53% πάνω από 50 ώρες την εβδομάδα!(δηλαδή παραπάνω από 10 ώρες την ημέρα), ενώ παρά την συνεχιζόμενη για καιρό ύφεση, παραμένουν σταθερά αισιόδοξες, θέτοντας υψηλά όρια για την μελλοντική πορεία της εταιρείας τους(το 81% προβλέπει αύξηση ή διατήρηση των εσόδων), κάνοντας νέα πλάνα για τις εταιρείες τους και σχεδιάζοντας νέες επενδύσεις.
Παρόλα τα σπουδαία αυτά αποτελέσματα και την μεγάλη πρόοδο που φαίνεται να έχει επέλθει-τουλάχιστον σε σχέση με το κοντινό παρελθόν- οι γυναίκες σε πολλούς επιχειρησιακούς χώρους( στις οργανώσεις εκπροσώπησης επιχειρήσεων, στους συνδικαλιστικούς φορείς, στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, στα ΜΜΕ στην πολιτική) κρίνεται ότι –όταν δεν είναι αναιμική η παρουσία τους- είναι αρκετά πιο μικρή από ότι θα έπρεπε, π.χ. οι γυναίκες επιχειρηματίες στην Ευρώπη είναι το 30% του γενικού συνόλου, ενώ ειδικά σε πολλές μικρομεσαίες ή μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεις, βρίσκονται αντιμέτωπες με αρκετούς περιορισμούς, για τους οποίους η παρέμβαση της Ε.Ε κρίνεται απαραίτητη σύμφωνα πάλι με την Ευρωπαϊκή και Κοινωνική Επιτροπή και τις θέσεις που εκφράζονται στην πιο πάνω γνωμοδότησή της που αφορά τη γυναικεία επιχειρηματικότητα.
