Νίκη-Αικατερίνη Μπαρπαγιάννη
Κλινική Ψυχολόγος
Ποιοι είναι πραγματικά οι νεοάστεγοι; Πώς διαγράφεται το προφίλ των ανθρώπων που έκαναν το δρόμο σπίτι τους, δίνοντας τη δική τους πινελιά στον καμβά που απεικονίζει την Ελλάδα της κρίσης; Σε αυτά τα ερωτήματα ήρθε να απαντήσει η έρευνα που πραγματοποίησε η ΜΚΟ Κλίμακα, τα αποτελέσματα της οποίας παρουσιάστηκαν σε συνέντευξη τύπου που παραχώρησε πρόσφατα, στο χώρο του Κέντρου Στήριξης Αστέγων.
Η εν λόγω έρευνα, τα αποτελέσματα της οποίας παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά σε συνέδριο της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Εθνικών Οργανισμών Καταγραφής Αστέγων (FEANTSA), της οποίας είναι μέλος η ΚΛΙΜΑΚΑ, χαρακτηρίστηκε ως μια «πραγματική επιστημονική δουλειά» από τον Πρόεδρο της οργάνωσης, κύριο Κατσαδώρο έτη και τα ευρήματά της μόνο αδιάφορα δεν θα μπορέσουν να χαρακτηριστούν. Διενεργήθηκε στην Αθήνα, σε δείγμα 214 ατόμων από το Σεπτέμβριο του 2011 μέχρι το Φεβρουάριο του 2012 και συμμετείχαν σε αυτή άστεγοι με ελληνική υπηκοότητα και αλλοδαποί που ζουν στη χώρα μας πάνω από 8 έτη.
Το προφίλ της πλειοψηφίας των αστέγων είναι άνδρες, ηλικίας 41-55, απόφοιτοι υποχρεωτικής εκπαίδευσης (82,2%, 60,7% και 52,3% τα αντίστοιχα ποσοστά). Περισσότεροι από τους μισούς κινούνται στις περιοχές του ιστορικού κέντρου της Αθήνας. Το 33% δηλώνουν διαζευγμένοι και το 47,2% πως έχει παιδιά. Τα τεχνικά επαγγέλματα και ο κατασκευαστικός τομέας φαίνεται πως έχουν πληγεί περισσότερο εφόσον το 24,8% προέρχεται από αυτά. Το 64,8% είναι άστεγοι για λιγότερο από 2 χρόνια και το 30,2% έχει περάσει τουλάχιστον μια νύχτα στη φυλακή δηλώνοντας οι περισσότεροι από τους μισούς πως τα αιτία ήταν οικονομικά.
Οι δραματικές συνθήκες που αντιμετωπίζουν αυτοί οι άνθρωποι στο δρόμο αντανακλώνται από την παραδοχή του 1/3 εξ αυτών ότι έχουν κακοποιηθεί σωματικά και του 44,1% ότι έχουν πέσει θύματα ληστείας, τουλάχιστον μία φορά. Η αίσθηση ασφάλειας αποτελεί πρόβλημα για τους μισούς ερωτηθέντες, όπως επίσης και η εύρεση λουτρών (41%). Αντίθετα με ότι πιστεύεται, για περισσότερους από τους μισούς (52,4%) η εξασφάλιση τροφής δεν συνιστά πρόβλημα, όπως επίσης και η εξασφάλιση ένδυσης για το 47,1%. Στην πραγματικότητα, οι μισοί διαβιούν με 0 έως 20 ευρώ το μήνα και το 58,1% δεν καλύπτεται από κανένα είδους ιατρικής ασφάλισης.
Χαρακτηριστικό είναι ότι το 63,5% των οικογενειών των αστέγων είναι ενήμερες για την κατάστασή τους, όμως η συμπεριφορά τους αναφέρεται από το 67,5% ως εχθρική ή αδιάφορη. Το 20,4% εξ αυτών έχουν οικογενειακό ιστορικό ψυχικής νόσου.
Κανένα φίλο δηλώνει ότι δεν έχει το 45,2% των συμμετεχόντων στην έρευνα, ενώ το 34,3% αναφέρει πως έχει ερωτικές σχέσεις και σεξουαλική ζωή. Η συχνή χρήση αλκοόλ αφορά το 38,1% των ερωτηθέντων ενώ η χρήση ουσιών τους τελευταίους 6 μήνες το 14,3% (73,3% κάνουν λόγο για ινδική κάνναβη). Κατά το παρελθόν, το 20,8% παρουσίαζε εξάρτηση από το τζόγο.
Κατά περιόδους, η απαισιοδοξία συνιστά «σύντροφο» για το 48,5% των αστέγων και το 18,1% δεν διστάζει να αποκαλύψει ότι έχει αποπειραθεί να αυτοκτονήσει τουλάχιστον μία φορά. Το θετικό μήνυμα ωστόσο είναι ότι το 79,8% πιστεύει ότι μπορεί να αλλάξει την κατάστασή του.
Μία σειρά ερωτήσεων πολιτικού και κοινωνικού περιεχομένου έγιναν δεδομένου ότι οι άστεγοι συνιστούν μία κοινωνική ομάδα χωρίς «φωνή» και εκπροσώπηση. Έτσι, το 46,5% δήλωσε ότι ψήφισε στις τελευταίες βουλευτικές εκλογές (αυτές του 2009). Το 42% ψήφισε ΠΑΣΟΚ ενώ σε μονοψήφια ποσοστά κινήθηκαν ΝΔ, ΚΚΕ,ΣΥΡΙΖΑ και ΛΑΟΣ. Το 38% ανέφερε άλλο κόμμα ή δεν απάντησε. Αν γίνονταν εκλογές την επόμενη μέρα, το 31,3% θα ψήφιζε ΠΑΣΟΚ ενώ σε μονοψήφια ποσοστά θα κινούνταν ΝΔ, ΚΚΕ, ΣΥΡΙΖΑ, ΛΑΟΣ. Το 15,7% ανέφερε άλλη επιλογή και το 33% δήλωσε πως δε θα ψήφιζε κανένα κόμμα! Μάλιστα, στις απαντήσεις δεν εμφανίζεται η Χρυσή Αυγή, σε αντίθεση με το “exit poll Αστέγων” που διεξήχθη τον Ιούνιο του 2012. Σε ανοιχτή ερώτηση σχετικά με το ποιος ήταν ο καλύτερος πρωθυπουργός, το 44,6% απάντησε κανείς, το 35,9% τον Ανδρέα Παπανδρέου, το 10,9% τον Κωνσταντίνο Καραμανλή ενώ αίσθηση προκαλεί ότι το 8,7% ανέφερε τον Γεώργιο Παπαδόπουλο.
Το 47,6% θεωρεί ότι ευθύνονται οι πολιτικοί για την κρίση, όμως το 25% ισχυρίζεται ότι φταίμε όλοι. Το 23,8% είναι ενεργό συμμετέχοντας σε πορείες και κινητοποιήσεις. Το 75% θεωρεί ότι φέρει ευθύνη για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει. Μάλιστα, το 29,8% αναφέρει ως αίτιο τα οικονομικά προβλήματα και το 17,3% την ανεργία. Στο ίδιο ποσοστό (17,3%) κινούνται όσοι θεωρούν ως αίτιο την ανεπαρκή οικογενειακή στήριξη. Η συντριπτική πλειοψηφία (62,9%) αισθάνεται αλληλέγγυα ως προς τους άλλους αστέγους και το 86,7% πιστεύει στον Θεό.
Σε ερώτηση για το ποιες είναι οι σημαντικότερες ανάγκες τους, κατατάσσουν κατά σειρά τη στέγαση (85,6%), την ιατρική περίθαλψη (83,1%), την εργασία (76,5%) και τη φροντίδα υγιεινής (75%). Σε ανοιχτή ερώτηση για το τι θεωρούν ως ποιο ενδεδειγμένο να γίνει για να μη μένουν άνθρωποι εκτός στέγης, το 71,7% απάντησε την κρατική πρόληψη. Αυτό έρχεται σε πλήρη συμφωνία με τα όσα υποστηρίζουν οι άνθρωποι της Κλίμακας για την ανάγκη προληπτικής παρέμβασης και το να μην εξαντλούνται οι πόροι και οι προσπάθειες σε μέτρα φιλανθρωπικού και ανακουφιστικού τύπου.
Σε σχέση με τον αριθμό των αστέγων οι οποίοι ζουν σήμερα στην Ελλάδα, σύμφωνα με την ΚΛΙΜΑΚΑ, δεν υπάρχει καμία επίσημη καταγραφή. Οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για περίπου 20.000 ανθρώπους, οι μισοί εκ των οποίων στην Αθήνα, που διαβιούν στο δρόμο ή σε ακατάλληλες συνθήκες στέγασης.
Ταυτόχρονα, έγινε αναφορά και διανομή ενός νέου εντύπου, του «Τύπου του Δρόμου», που θα κυκλοφορεί κάθε δεκαπενθήμερο και θα διανέμεται από τους ίδιους τους αστέγους με στόχο, τόσο να τους αποφέρει έσοδα όσο και να αποτελέσει βήμα έκφρασης της φωνής τους.
Τέλος, έγινε παρουσίαση της συνεργασίας της Κλίμακας με την ΙΚΕΑ για την ανακαίνιση και τον εξοπλισμό του Κέντρου Στήριξης και του Ξενώνα Φιλοξενίας Αστέγων τον περασμένο Αύγουστο. Η κυρία Φουρλή, από τον όμιλο Φουρλή – ΙΚΕΑ, μίλησε για τον προσωπικό και συλλογικό αγώνα που δίνουμε όλοι και τη μεγάλη διάθεση αλλά και ανάγκη για προσφορά, ιδιαίτερα στις ευαίσθητες κοινωνικά ομάδες. Η κυρία Χριστοφή, υπεύθυνη επικοινωνίας του ομίλου, έκανε λόγο μεταξύ άλλων για τα ίσα δικαιώματα των αστέγων με την υπόλοιπη κοινωνία.
Εξάλλου, όπως τόνισε η κυρία Αλαμάνου, υπεύθυνη επικοινωνίας της Κλίμακας, χρειάζεται η συνεργασία όλων των φορέων της κοινωνίας. «Είναι σημαντικό να αλλάξουμε εμείς, να γίνουμε πιο ευαισθητοποιημένοι. Να αλλάξουμε την εικόνα που έχουμε για τους αστέγους και να παλέψουμε όλοι για μια καλύτερη ποιότητα ζωής».
_____________________
Χρήσιμα links