Συνέντευξη της Γεωργίας Κεραμάρη, Δημοσιογράφου,
στη Νατάσα Στάμου, Δημοσιογράφο
«Το επίτευγμα της «Social Activism Αθηνών» στο οποίο νοιώθω συμμέτοχη, είναι ότι επέτρεψε το «γεφύρωμα» μεταξύ συμβατικής και εναλλακτικής δημοσιογραφίας. Δεν θα ήθελά επ’ ουδενί να μείνω σε έναν περιχαρακωμένο ρόλο, να βάλω τα στεγανά του οιδήμονα δημοσιογράφου, αγνοώντας την ιδιότητά μου ως πολίτης και το αντίστροφο. Πιστεύω πως μέσα από το δημιουργικό «πάντρεμα» της ιδιότητας του πολίτη και του μαχόμενου δημοσιογράφου μπορεί να προκύψει η «πεμπτουσία» της δημοσιογραφίας, μιας δημοσιογραφίας δηλαδή, που ασπάζεται τις αξίες της αντικειμενικότητας, του πλουραλισμού των απόψεων και του δημοκρατικού διαλόγου.»
Ν. Σ.: Γεωργία, έχεις σπουδάσει «Επικοινωνία και Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης» και παράλληλα έχεις μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στη «Διοίκηση Υπηρεσιών» του «Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών». Είχες την ευκαιρία να εργαστείς ως αρχισυντάκτρια στην εφημερίδα «Social Activism Αθηνών». Πόσο σημαντική υπήρξε η εμπειρία αυτή και πώς σκέφτεσαι να την αξιοποιήσεις μελλοντικά;
Γ. Κ.: Αισθάνομαι πραγματικά τυχερή που μου δόθηκε η ευκαιρία να συμμετάσχω στο φιλόδοξο εγχείρημα της «Social Activism Αθηνών». Μπόρεσα να εξασκηθώ στις πρακτικές της ηλεκτρονικής δημοσιογραφίας καθώς και στις τεχνικές διάδοσης μιας είδησης, είτε μέσα από τα κοινωνικά μέσα (αυτό που στην αγορά αποκαλείται social media marketing), είτε με τη χρήση των μηχανών αναζήτησης (γνωστό και ως search engine marketing). Παράλληλα, ο ρόλος μου ως αρχισυντάκτρια με βοήθησε να συνδυάσω στην πράξη το ακαδημαϊκό μου υπόβαθρο στη δημοσιογραφία και τη διοίκηση και να κατανοήσω σε βάθος τους μηχανισμούς της αγοράς σε αυτό τον τομέα. Παράλληλα, γνώρισα πολλούς και ενδιαφέροντες ανθρώπους και έφτιαξα τη δική μου δημοσιογραφική «ατζέντα». Να μην παραλείψω φυσικά και τη σημαντική γνωριμία με τους συναδέλφους μου, που μέσα από μια συλλογική και καλά ενορχηστρωμένη προσπάθεια, καταφέραμε σε ένα μικρό χρονικό διάστημα, να στήσουμε αυτό το site και να το εμπλουτίσουμε με επίκαιρο και κοινωνικά χρήσιμο περιεχόμενο.
Ν. Σ.: Με ποια θέματα ασχολήθηκες κυρίως στην εφημερίδα;
Γ. Κ.: Ασχολήθηκα κυρίως με τα social media, ένα από τα πλέον επίκαιρα θέματα, το οποίο με είχε απασχολήσει και ακαδημαϊκά. Τα social media παρεισφρύουν σε κάθε συζήτηση, σε πολλούς τομείς. Με αυτά ασχολούνται κάθε λογής άτομα, όπως ακαδημαϊκοί, φοιτητές, πολιτικοί, δημοσιογράφοι αλλά και απλοί πολίτες. Πολλοί μάλιστα, θέλοντας να αποτυπώσουν τη δυναμική τους, λένε ότι «ζούμε στην εποχή των social media». Σε κάθε περίπτωση, τα κοινωνικά μέσα είναι κάτι παραπάνω από μόδα. Πώς λοιπόν να μην με «γοητεύσει» αυτή η θεματική;
Ν. Σ.: Πώς νοιώθεις ως συντελεστής μιας ομάδας, η οποία δεν έχει να κάνει απλά μια οποιαδήποτε δουλειά, αλλά πρέπει να διαχειριστεί ζητήματα επικοινωνίας και χρηστικής ενημέρωσης;
Γ. Κ.: Είναι πραγματικά πολύ επικοδομητικό να είσαι συνδιαμορφωτής της ειδησεογραφίας. Να δίνεις το δικό σου στίγμα στην ενημέρωση, προβάλλοντας θέματα, που συστηματικά αποκρύπτονται από τα παραδοσιακά Μ.Μ.Ε., όπως για παράδειγμα είναι οι διάφορες δράσεις κοινωνικού ακτιβισμού… Είναι επίσης ελπιδοφόρο να μην υποτάσεσαι στην καθεστωτική και παρωχημένη δημοσιογραφία, αλλά να προβάλλεις το αντίπαλο δεός της «δημοσιογραφίας των πολιτών»… Να συμμετέχεις ως ισότιμος συνομιλητής, δίνοντας τη δική σου εναλλακτική αφήγηση των γεγονότων. Αισθάνομαι εν πολλοίς, ότι βάζω το δικό μου «κρίκο» στην αλυσίδα της συμμετοχικής αξίας που παράγει συλλογικά η «Social Activism Αθηνών».
Ν. Σ.: Πριν από αυτή την εργασία ήσουν άνεργη; Πώς το αντιμετώπισες; Νοιώθεις αδικημένη από τις συνθήκες που υπάρχουν στη χώρα μας για τους νέους πτυχιούχους;
Γ. Κ.: Πέρασα και εγώ, όπως χιλιάδες νέοι μία μακρά περίοδο ανεργίας. Προσπάθησα να μην αντιμετωπίζω αυτή την περίοδο ως μια φάση στασιμότητας, αλλά ως μια ευκαιρία να απολαύσω τον ελεύθερο χρόνο, που ενδεχομένως μελλοντικά να στερούμαι. Παρά τα δυσοίωνα μηνύματα των καιρών, είμαι από τους ανθρώπους που αρέσκονται να βλέπουν πάντα το ποτήρι «μισογεμάτο» και την κρίση ως «ευκαιρία». Πράγματι, μέσα από συστηματική προσπάθεια κατάφερα να βρω τη δική μου εργασιακή ευκαιρία, έστω και για πέντε μόνο μήνες. Μετά από αυτό, δεν ξέρω τι μου επιφυλάσσει το επαγγελματικό μου μέλλον… Σημασία όμως έχει ότι μέσα από τη «Social Activism Αθηνών» έκανα το δικό μου ταξίδι στη γνώση… και σε κάθε περίπτωση σημασία έχει το ταξίδι και όχι ο προορισμός… Δεν νοιώθω, επομένως, αδικημένη από τις συνθήκες που επικρατούν. Νομίζω πως αντί να μοιρολατρούμε, πρέπει να πάρουμε τις ζωές μας στα χέρια μας. Θα δανειστώ για να απαντήσω στην ερώτηση τα τόσο επίκαιρα λόγια του Martin Luther King, που είπε: «Κανείς δεν μπορεί να ανέβει στην πλάτη σου, αν δεν σκύψεις». Νομίζω ότι αυτή η ρήση με εκφράζει απόλυτα.
Μεγαλώσαμε με εντυπώσεις… «Μπες στο δημόσιο, να βολευτείς», «Πάρε δάνεια, να έχεις το δικό σου σπίτι, το εξοχικό, το εφετζίδικο αμάξι», «Σπούδασε, για να έχεις ένα καλό μέλλον». Μας διδάξανε ότι η ζωή είναι εύκολη, «στρωμμένη με ροδοπέταλα»… Και ξαφνικά η φούσκα έσκασε, συμπαρασύροντας μαζί της και τα όνειρά μας… Από εκεί και πέρα τι κάνουμε; Μαραζώνουμε; Μεμψιμοιρούμε; Φυσικά όχι!!! Αντίθετα, διδασκόμαστε μέσα από τα λάθη της προγενέστερης γενιάς, επαναπροσδιορίζουμε τους στόχους μας και μαχόμαστε για ένα καλύτερο μέλλον. Ένα καλύτερο μέλλον όχι μόνο για εμάς αλλά και για τα παιδιά μας. Δεν πρέπει να μην διασφαλίσουμε τη διαγενεακή αλληλεγγύη, αυτή δηλαδή που στέρησε σε εμάς η λεγόμενη γενιά του «Πολυτεχνείου». Εύχομαι επομένως μελλοντικά να χαρακτηριστούμε ως η γενιά της «ανατροπής», της «αυθυπέρβασης» και όχι ως γενιά των «αδικημένων».
Ν. Σ.: Πιστεύεις ότι τα social media είναι επωφελή για τους νέους;
Γ. Κ.: Οι σημερινοί νέοι είναι «digital natives». Έχουν δηλαδή γαλουχηθεί στις τεχνολογίες του Διαδικτύου. Οι κοινωνιολόγοι, θέλοντας να περιγράψουν αυτή την κατάσταση, χρησιμοποιούν τον όρο «ηλεκτρονική κοινωνικοποίηση». Με λίγα λόγια, αυτό σημαίνει ότι ολοένα και μεγαλύτερος αριθμός παιδιών και εφήβων προσπαθούν να δομήσουν την ταυτότητα και την προσωπικότητά τους μέσα από τα λεγόμενα social media. Η αξιοποίηση των κοινωνικών μέσων είναι όμως ωφέλιμη για τους νέους; Η αλήθεια είναι ότι υπάρχουν λεπτές γραμμές. Η αξιοποίηση του συμμετοχικού Διαδικτύου δίνει πράγματι πολλές δυνατότητες εναλλακτικής ή διαδραστικής εκπαίδευσης, όπως επί παραδείγματι είναι οι δυνατότητες e–learning. Μέσα από την ανταλλαγή απόψεων ή εκπαιδευτικών αρχείων οι νέοι μπορούν να διευρύνουν σημαντικά τους πνευματικούς ορίζοντές τους. Αυτό όμως πόρρω απέχει από τον εθισμό ή την παθητική απασχόληση των νέων στα κοινωνικά μέσα. Πολλοί νέοι αρέσκονται να «σκοτώνουν» απλώς τον ελεύθερο χρόνο τους στις σελίδες κοινωνικής δικτύωσης. Ως αποτέλεσμα, απέχουν από άλλες δράσεις δημιουργικής απασχόλησης. Ακόμη, οι νέοι είναι ευάλωτοι σε περίεργα ερεθίσματα. Παρασύρονται εύκολα και αυτό ελλοχεύει πολλούς κινδύνους. Να μην παραλείψω επίσης μια άλλη αρνητική συνέπεια των κοινωνικών μέσων, την ανάδυση δηλαδή μιας ιδιότυπης διαλέκτου συντομεύσεων που συστηματικά χρησιμοποιούν οι νέοι, γεγονός που αλλοιώνει ανεπανόρθωτα τον πλούτο της ελληνικής γλώσσας.
Ν. Σ.: Τα social media βοηθούν κατά την άποψη σου την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας;
Γ. Κ.: Αναμφισβήτητα, τα social media είναι ένα επαναστατικό εργαλείο στην κοινωνικοποίηση όχι μόνο των ατόμων αλλά και των επιχειρήσεων. Οι επιχειρήσεις που αξιοποιούν τα νέα συμμετοχικά μέσα, ως εργαλεία μάρκετινγκ, γίνονται όλο και πιο εξωστρεφείς. Τα οφέλη είναι πολλαπλά. Με λίγα λόγια, οι επιχειρήσεις καταφέρνουν να δομήσουν σχέσεις εμπιστοσύνης με το πελατολόγιό τους αλλά και να το διευρύνουν σημαντικά. Ακόμη, τα social media επιτρέπουν την ενίσχυση της αναγνωρισιμότητας της εκάστοτε μάρκας που πρεσβεύουν. Ωθούν επίσης τη διάδοση της «θετικής» από στόμα σε στόμα επικοινωνίας, αυτό που στην αγορά δηλαδή ονομάζεται word-of-mouth marketing. Μικρομεσαίες επιχειρήσεις δύνανται πλέον να έρθουν σε επαφή με μεγάλο αριθμό πελατών, που δεν θα μπορούσαν ποτέ άλλοτε να πλησιάσουν με άλλο τρόπο. Παράλληλα, η ανάδραση που λαμβάνουν οι επιχειρήσεις βοηθά στη βελτίωση της εξυπηρέτησης των πελατών αλλά και στην πρόληψη και διαχείριση των εταιρικών κρίσεων. Τέλος, πολλαπλασιάζεται η απόδοση των υπόλοιπων ενεργειών επικοινωνίας και προώθησης. Μπορούν άραγε οι επιχειρήσεις να αγνοήσουν αυτή τη νέα μιντιακή πραγματικότητα;
Ν. Σ.: Ποια πιστεύεις ότι είναι η σχέση των social media με τον κοινωνικό ακτιβισμό;
Γ. Κ.: Η δύναμη των social media άρχισε να γίνεται αντικείμενο πολλαπλών συζητήσεων, ύστερα από την πληθώρα των κοινωνικοπολιτικών και ανθρωπιστικών κινημάτων, που γεννήθηκαν μέσα από το Διαδίκτυο. Οι εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο, οι «Indignados» της Ισπανίας, οι «Αγανακτησμένοι» της πλατείας Συντάγματος και η ανθρωπιστική βοήθεια ύστερα από το τσουνάμι του 2004, είναι μερικά από τα διάσημα κινήματα που αυτοοργανώθηκαν «από τα κάτω», με τη χρήση πάντα των σελίδων κοινωνικής δίκτυωσης. Ο ψηφιακός ακτιβισμός κατάργησε τα τοπικά και χρονικά σύνορα. Κανείς πλέον δεν μπορεί να φιμώσει το δημόσιο διάλογο! Επομένως, μια νέα εποχή ηλεκτρονικών κοινωνικών διεργασιών βρίσκεται στα σπάργανα. Μέσα στο Διαδίκτυο ζυμώνονται ιδέες, που εν τέλει μετουσιώνονται σε δράσεις διεθνούς χαρακτήρα. Ο κυβερνοακτιβισμός όμως στα social media δεν πρέπει πάντοτε να καθαγιάζεται. Ο ακτιβισμός, δίχως άλλο, απαιτεί δέσμευση και ισχυρούς δεσμούς. Αυτό απέχει πολύ από τους επαναστάτες του «καναπέ» που απλώς «tweet-άρουν» χωρίς όμως να πράττουν. Χρειάζεται, επομένως, ενορχηστρωμένες προσπάθειες για να μην καταλήξει το όποιο επαναστατικό εγχείρημα σε «σκορποχώρι». Υπάρχουν ακόμη περιπτώσεις εκτονωτικών κινητοποιήσεων στα social media, δίχως καμία πρότερη ζύμωση των χρηστών. Όλοι επομένως αντιλαμβανόμαστε τη διάκριση μεταξύ του θεωρητικού ή υποκριτικού ψηφιακού ακτιβισμού και του ανόθευτου κοινωνικού ακτιβισμού που βρίσκει στα κοινωνικά μέσα ένα νέο σύμμαχο.