Συνεργατισμός & Κοινωνική Οικονομία μερικές σκέψεις & καταγραφές

  Αναδημοσίευση από http://nemeapress.blogspot.gr

Έχει δοθεί για διαβούλευση μια αρχική πρόταση του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων για τους Συνεταιρισμούς. Η παρέμβαση στο χώρο των συνεταιρισμών και, εν γένει, των συλλογικών αγροτικών οργανώσεων επιδιώκει να ανατρέψει μια εξαιρετικά δυσάρεστη και απαξιωμένη κατάσταση. Μια κατάσταση που οδήγησε σε ουσιαστική ατροφία ένα συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα, για την υιοθέτηση του οποίου χρειάστηκαν σκληροί αγώνες και θυσίες.

Η σημερινή κατάσταση των συνεταιρισμών «σφραγίδων», της κακοδιοίκησης και της υπερχρέωσης δεν προκάλεσε μόνο ένα σοβαρό πλήγμα στην αγροτική μας οικονομία. Κατασπατάλησε, επιπλέον και ένα τεράστιο κεφάλαιο αλληλεγγύης και συνεργασίας που κάποτε γέννησε ελπίδες δυναμικής ανάπτυξης και ευημερίας. Η διαβούλευση έχει δημιουργήσει αρκετές συζητήσεις. Τώρα περιμένουμε το Σχέδιο Νόμου για να γίνουν οι τελευταίες θεσμικές παρεμβάσεις πριν γίνει η τελική διαμόρφωση. Πάντως αυτό που παρουσιάστηκε δεν ήταν ότι καλύτερο και σίγουρα δεν είχε σχέση με Συνεταιρισμούς, αλλά με κάποια άλλη επιχειρηματική οργανωτική δομή για τον αγροτικό χώρο.

Ταυτόχρονα σχεδόν έχει κατατεθεί το Σχέδιο Νόμου «Για την θεσμοθέτηση της Κοινωνικής Οικονομίας και της Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας» από το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης. Ανάλογα με τον ειδικότερο σκοπό τους, τόσο οι Φορείς Κοινωνικής Οικονομίας όσο και οι Φορείς Κοινωνικής Επιχειρηματικότητας διακρίνονται καταρχήν στις εξής κατηγορίες: i) Συλλογικού Σκοπού, που αφορούν δράσεις που προάγουν το τοπικό, συλλογικό συμφέρον, την προώθηση της απασχόλησης, την ενδυνάμωση της τοπικής ή περιφερειακής ανάπτυξης και την εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής. ii) Ένταξης, που αφορούν την ένταξη στην οικονομική και κοινωνική ζωή και στην αγορά εργασίας Ευπαθών Ομάδων Πληθυσμού και iii) Κοινωνικής Φροντίδας, που αφορούν την παροχή προϊόντων και υπηρεσιών προνοιακού χαρακτήρα σε συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού, όπως οι ηλικιωμένοι, οι γυναίκες, τα βρέφη, τα παιδιά, τα άτομα με αναπηρίες, οι χρόνια ασθενείς.

Το ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ, Δημόσιος Φορέας για την προώθηση του εθελοντισμού και της κοινωνίας των πολιτών, εποπτευόμενος από το Υπουργείο Πολιτισμού & Τουρισμού, έχει συντάξει την μελέτη «Κοινωνική Οικονομία». Το έργο προσεγγίζει όσο το δυνατόν πιο ολιστικά, αλλά και συνοπτικά, το φαινόμενο της Κοινωνικής Οικονομίας στην χώρα την οποία πραγματεύεται σε τέσσερα μέρη. Στόχο της μελέτης αποτελεί: (α) η γενική θεώρηση του φαινομένου άσκησης οικονομικής δραστηριότητας στην χώρα με αμιγώς κοινωνικούς στόχους, (β) η καταγραφή των βασικών χαρακτηριστικών του πεδίου που το καθιστούν διάφορο, τόσο τον πρώτο Τομέα (κράτος) όσο και τον δεύτερο Τομέα (αγορά), (γ) η ανάδειξη των προβλημάτων και η αντιμετώπιση στερεότυπων, παρεξηγήσεων και στρεβλώσεων που δυσχεραίνουν στην κατανόηση του φαινομένου κα, (δ) ο προσδιορισμός του θεσμικού και υποστηρικτικού ελλείμματος. Με αυτή την μελέτη το ΕΡΓΟ ΠΟΛΙΤΩΝ φιλοδοξεί: να ρίξει φως, ξεδιαλύνοντας και επαναπροσδιορίζοντας κάποιες πτυχές του πεδίου των φορέων του Τρίτου Τομέα και κυρίως, να αντιμετωπίσει συνολικά, την μορφολογία της Κοινωνικής Οικονομίας στη χώρα, αντιπαραβάλλοντάς την, στη σύγχρονη διεθνή πραγματικότητα.

Η ΠΑΣΕΓΕΣ έχει ήδη εκφρασθεί.

Η Πανελλήνια Ένωση Νέων Αγροτών-ΠΕΝΑ, θεσμοθετημένο από την Βουλή με νόμο όργανο, με το κύριο ενδιαφέρον στραμμένο στο μέλλον επεσήμανε (24/2/2011), μεταξύ πολλών άλλων, ότι «Μέλη των Αγροτικών Συνεταιρισμών να γίνονται μόνο οι επαγγελματίες αγρότες (κατά κύριο επάγγελμα και ταυτόχρονα ενεργοί αγρότες), γιατί αυτοί μόνο μπορούν να στηρίξουν τους συνεταιρισμούς, με το να συνδυάσουν τις δυνάμεις τους για το κοινό καλό, αφού αυτοί θα ωφεληθούν από το θετικό αποτέλεσμα της από κοινού προσπάθειας». … «Διαφωνούμε απόλυτα στην συμμετοχή με ψήφο επενδυτών στο μετοχικό κεφάλαιο των συνεταιριστικών οργανώσεων κάθε επιπέδου, αφού δεν συνάδει με τις αρχές του συνεταιρισμού και εγκυμονεί τον κίνδυνο της κηδεμόνευσής του».

Στο Προσχέδιο Νόμου που τώρα συζητείται (έγινε παρουσίαση στην ΕΣΗΕΑ, Αθήνα, την προηγούμενη εβδομάδα) με θέμα: Εθελοντισμός και Ανεξάρτητες Μη Κερδοσκοπικές & Κοινωφελείς Οργανώσεις, παρατηρούμε ότι όλες οι δομές εθελοντισμού εντάσσονται σε έξη (6) κύκλους (Α-Δικαιώματα & Ελευθερίες, Β-Ποιότητα Ζωής, Γ-Κοινωνική Προστασία, Ε-Ιδεολογία, ΣΤ-Γνώση-Πολιτισμός και Δ-Κοινωνική Οικονομία, όπου υπάρχουν οι: Αγροτική Ανάπτυξη, Αγροτικοί Σύλλογοι, Αγροτικοί Συνεταιρισμοί, Διατροφή, Βιολογικές Αγορές, Μεταλλαγμένα, Διαχείριση πολυκατοικιών, Ιδρύματα Επιχειρήσεων (ιδιωτών & διαθετών), ΑΜΚΟ φορέων εξωτερικού, Κληροδοτήματα, Κοινωνικές Επιχειρήσεις, Κοινωνική Επικουρική Ασφάλιση, Αλληλοβοήθεια, Πολύτεκνοι, Συνεταιρισμοί, Τοπικά Σύμφωνα Ποιότητας κλπ. Βλέπουμε ότι και οι Μη Κερδοσκοπικές Οργανώσεις αισθάνθηκαν την ανάγκη να αυτοπροτείνουν μια κάποια οργάνωση στον αναδυόμενο τομέα της Κοινωνίας τωνΠολιτών και της εθελοντικής προσφοράς.

Συστάθηκε το ΠΑΡΑΤΗΡΗΤΗΡΙΟ των Οργανώσεων της Κοινωνίας Πολιτών, που αξιοποιεί την υφιστάμενη τεχνική υποστήριξη του ΕΡΓΟΥ ΠΟΛΙΤΩΝ για να αντιμετωπιστεί το θεσμικό έλλειμμα της δημόσιας διαβούλευσης στη χώρα μας, Να καλύψει την ανάγκη και το κενό της εκπροσώπησης του χώρου σε όλα τα εθνικά και διεθνή κέντρα διαβούλευσης και λήψης αποφάσεων, Να τοποθετηθεί, μπροστά στα μεγάλα και κρίσιμα ζητήματα της φτώχειας του κοινωνικού αποκλεισμού και της υποβάθμισης του περιβάλλοντος με την ενίσχυση των θεσμών αλληλεγγύης και της Κοινωνικής Οικονομίας, Να καταγράψει, να επεξεργαστεί και να διαδώσει τις καλές πρακτικές και το πνεύμα συνεργασίας μεταξύ ενός συνολικού κοινωνικού δικτύου, Να εκπονήσει ένα ουσιαστικό στρατηγικό σχέδιο και πρόγραμμα κοινωνικής δικτύωσης με την συμμετοχή εκατοντάδων οργανώσεων Κοινωνίας Πολιτών & ΟΤΑ, και Να διεκδικεί το αυτονόητο δικαίωμα στη διαβούλευση όλων των ενεργών πολιτών το οποίο σε ένα μεγάλο βαθμό έχει θεσπίσει η Ε.Ε.

Ήδη από το 1998 καταγράφεται μια νέα μορφή συνεργασίας και τοπικής ανάπτυξης, τα Τοπικά Σύμφωνα, που προωθήθηκαν κυρίως από την τότε Κοινοτική Pρωτοβουλία LEADER. Τα Τοπικά Σύμφωνα τα βλέπουμε να αναφέρονται για πρώτη φορά στα πολιτικά προγράμματα κατά τις εκλογές του 2009, και μάλιστα στο 16ο Πανελλήνιο Συνέδριο Νέων Αγροτών, στην Αρχαία Ολυμπία, παρουσιάζονται ως νέα πραγματικότητα από το κόμμα που ασκεί σήμερα την εξουσία.

Σύμφωνα με τον κ. Βασίλη Τακτικό (Δημοσιογράφο, Σύμπραξη ΜΚΟ) ως ρυθμιστικοί παράγοντες για την κοινωνική πραγματικότητα ορίζονται: το κράτος, η αγορά και η κοινωνία των πολιτών. Το κράτος και η αγορά, μπορούν να θεωρηθούν ως οι «μεγάλες δυνάμεις», καθ’ όλη τη διάρκεια των τριών τελευταίων αιώνων. Αντίθετα, η κοινωνία των πολιτών είχε δυναμική παρουσία μόνο κατά τη διάρκεια των επαναστατικών περιόδων, υποτασσόμενη πάντοτε, δια μέσου των κομμάτων, στην εξουσία του κράτους και την ηγεμονία της αγοράς.

Σε περιόδους κοινωνικής ειρήνης, ο ρόλος της κοινωνίας των πολιτών περιοριζόταν στο ρόλο της δημιουργίας συναίνεσης και ενσωμάτωσης στο πλαίσιο του έθνους-κράτους και, πολλές φορές, ως έκφραση οργανωμένων μειοψηφιών διαφόρων κοινωνικών ομάδων και lobbies. Ο κατακερματισμός των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών σε ομάδες θεματικού ενδιαφέροντος και συντεχνιακών συμφερόντων, ασφαλώς δεν επέτρεπε στις οργανώσεις αυτές να θέτουν συνολικότερα ζητήματα.

Τα πράγματα αλλάζουν ριζικά με την έλευση της παγκοσμιοποίησης, την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών πληροφορικής και διαδικτύου, από τη μία πλευρά, και από την άλλη, την ανάδυση των μεγάλων περιβαλλοντικών προβλημάτων, την κλιματική αλλαγή, τις μεγάλες ανισότητες, τη διόγκωση της παγκόσμιας φτώχειας, που κινητοποιούν πληθώρα μικρών & μεγάλων οργανώσεων.

Η νέα καθολικότητα της Κοινωνίας των Πολιτών γεννιέται ακριβώς μέσα από τη μεγάλη αντίθεση ανάπτυξης των επικοινωνιακών δυνατοτήτων σε επίπεδο αυτο-οργάνωσης της κοινωνίας των πολιτών και τις μειούμενες προσφορές του έθνους-κράτους σε κοινωνική ασφάλεια και εξασφάλιση απασχόλησης και κοινωνικών παροχών.

Η υλική βάση, όμως, της ανάπτυξης της νέας καθολικότητας της κοινωνίας των πολιτών είναι τα μετρήσιμα μεγέθη της κοινωνικής οικονομίας και της τάσης προς την πράσινη ανάπτυξη, που μπαίνει πλέον επίσημα στην πολιτική ατζέντα των ανεπτυγμένων χωρών. Αυτή η νέα υλική βάση της κοινωνικής πραγματικότητας αλλάζει ριζικά τα δεδομένα.

Η επί πολλά χρόνια τον τελευταίο αιώνα συστηματική απαξίωση των αγροτικών επαγγελμάτων, των αγροτικών αξιών και του αγροτικού τρόπου ζωής και η κατασυκοφάντηση της αγροτικής κοινωνίας μείωνε συνεχώς τον αγροτικό πληθυσμό αλλά και την αγροτική παραγωγή στην Ελλάδα. Ήδη όμως από το 2008, με τις μεγάλες κρίσεις της αγοράς (χρηματιστήριο) και κρατικής εξουσίας (αυτοαπαξίωση πολιτικών) καταγράφεται μια συνεχής αύξηση των απασχολούμενων στον αγροτικό τομέα (7% ή 38.000 νέες θέσεις εργασίας). Αυτή η νέα δύναμη είναι Νέοι Αγρότες εξ επιλογής οι οποίοι αποτελούν και την ποιο ελπιδοφόρα προοπτική.

Σε αυτόν τον δαίδαλο των ραγδαίων εξελίξεων, οι αγρότες υπάρχουν απλά, χωρίς αγροτική εκπαίδευση, στερημένοι συνεταιριστικής εκπαίδευσης που κατάργησε η διοίκηση της ΠΑΣΕΓΕΣ, ενώ κομμάτια της Δια Βίου Μάθησης τα λυμαίνονται κατά περιόδους επιτήδειες δομές, με την πλήρη απουσία των κρατικοδίαιτων συνδικαλιστικών αγροτικών φορέων (όπως η ΓΕΣΑΣΕ και η ΣΥΔΑΣΕ).

Ο Δρ. Σταύρος Μαριάδης, ομ. Καθηγητής του ΤΕΙ Θεσσαλονίκης στις 19/3/2011 (ΑΓΡΟΤΙΚΗ έκφραση), επισημαίνει ότι το νομοσχέδιο «περί συνεταιρισμών» απλά προωθεί με νέο κάλυμμα «κεφαλαιοκεντρικά και πεπαλαιωμένα συνεταιριστικά μορφώματα».

Ο συντ. καθηγητής Γεώργιος Δαουτόπουλος συνεχίζει να οργώνει την ύπαιθρο, αλλά και αστικές περιοχές, προσπαθώντας να αποκαταστήσει την αυτοπεποίθηση στην αγροτική κοινωνία, την μόνη οργανική Κοινωνία, η οποία αποτελεί τη ζωογόνο δύναμη του έθνους και οι όπου οι ΑΝΘΡΩΠΟΙ της διατηρούν ένα σημαντικό ποσοστό της αγνότητας και του ανθρωπισμού τους. Για τους περισσότερους αγρότες, το αγροτικό επάγγελμα είναι ένας τρόπος ζωής, παρά ένα στενό επάγγελμα ή μια ξερή επιχειρηματική δραστηριότητα. Ο τρόπος σκέψης, οι αξίες και η φιλοσοφία των αγροτών διαφέρει από αυτήν των ανθρώπων της πόλης, και ίσως αυτή η φιλοσοφία να είναι η χρυσή εφεδρεία για την ανασύνταξη του κράτους. Άλλωστε η Αγροτική Κοινωνία είναι η μόνη που υφίσταται πραγματικά και διαθέτει επαρκές Κοινωνικό Κεφάλαιο για να αντιμετωπίσει τις κρίσεις που παράγουν οι αστοί.

Οι παραπάνω ασύνδετες-ταυτόχρονες τάσεις φαίνεται ότι προσπαθούν να δημιουργήσουν χώρο για αυτήν την νέα καθολικότητα της Κοινωνίας των Πολιτών, την οποία δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν τα καταταλαιπωρημένα, μη ανανεωμένα σχήματα, που εξυπηρέτησαν και υπηρετούν φθαρμένες δομές. Αυτήν την νέα ανάγκη της κοινωνίας και των πολιτών τείνουν να σχηματοποιήσουν τα πολλαπλά προσχέδια και σχέδια νόμων, χωρίς να μπορούμε μέχρι τώρα να πούμε ότι την εκφράζουν επαρκώς.

Στα τελευταία ΑΓΡΟνέα (22-3-2011) καταγράφεται μια αποστροφή του Γκράμσι «Μισώ τους αδιάφορους. Όποιος ζει πραγματικά δεν μπορεί να μην είναι πολίτης και ενταγμένος. Η αδιαφορία είναι αβουλία, είναι παρασιτισμός, είναι δειλία, δεν είναι ζωή. Η αδιαφορία είναι το νεκρό βάρος της ιστορίας. Δρα παθητικά, αλλά δρα. Είναι η μοιρολατρία. Είναι αυτό που δεν μπορείς να υπολογίσεις. Είναι η κτηνώδης ύλη που πνίγει την ευφυΐα. Το κακό που πέφτει πάνω σε όλους, συμβαίνει γιατί η μάζα των ανθρώπων απαρνείται τη βούλησή της, αφήνει να εκδίδονται νόμοι που μόνο η εξέγερση θα μπορέσει να καταργήσει, αφήνει να ανέβουν στην εξουσία άνθρωποι που μόνο μια ανταρσία θα μπορέσει να ανατρέψει. … Κάποιοι κλαψουρίζουν αξιοθρήνητα, άλλοι βλαστημάνε χυδαία, αλλά κανείς ή λίγοι αναρωτιούνται: αν είχα κάνει κι εγώ το χρέος μου, αν είχα προσπαθήσει να επιβάλλω τη θέλησή μου, θα συνέβαινε αυτό που έγινε; … Μισώ τους αδιάφορους: γιατί με ενοχλεί το κλαψούρισμά των αιωνίων αθώων. Α. Γκράμσι, 11/2/1917».

Και μην ξεχνάμε ότι αμέσως μετά την σαρακοστή που διανύουμε, η Ανάσταση συνοδεύεται απαραίτητα με το σφάξιμο (αραίωμα) των κοπαδιών, αλλά και την υπερκατανάλωση των αυγών των πτηνών, ώστε, όσα μένουν, να μπορέσουν να ενδυναμωθούν επαρκώς για να αντέξουν τον επερχόμενο μετά το θέρος χειμώνα.

 

Για την καταγραφή, Δημήτρης Μιχαηλίδης, 6998282382