Γράφει η Αθανασία Φουσέκη
Ψυχολόγος
Διανύουμε μία περίοδο γενικευμένης κρίσης, στην οποία πλήττονται ιδιαίτερα τα μεσαία στρώματα και οι ευπαθείς κοινωνικές ομάδες που ζουν σε συνθήκες περιθωριοποίησης και αποκλεισμού, ενώ ταυτόχρονα ο πλούτος συσσωρεύεται σε ολοένα και λιγότερους, βαθαίνοντας την κοινωνική ανισότητα. Με τις δομές πρόνοιας και προστασίας να συνθλίβονται, η φιλανθρωπία με τα βραχυπρόθεσμα οφέλη της και την πρόσκαιρη ανακούφιση που προσφέρει, παρουσιάζεται ως ένα αποτελεσματικό μοντέλο κοινωνικής πολιτικής. Ωστόσο, στη πραγματικότητα σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί ηθική κάλυψη και απόκρυψη του μοναδικού αιτίου σύνθλιψης κοινωνικών ομάδων που δεν είναι άλλο από την συσσώρευση του πλούτου από λίγους. Η φιλανθρωπία στις μέρες μας, τόσο σαν έννοια όσο και σαν καλή πρακτική έχει δεχτεί την επιρροή της καπιταλιστικής κοινωνίας μας. Το άτομο ή η ομάδα που υπερέχει του συνόλου λόγω οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής ή θρησκευτικής υπεροχής, έρχεται να συνδράμει όλους εκείνους τους «καημένους» που δεν είχαν την τύχη ή την ικανότητα να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες της ζωής. Ο «πλήρης» βοηθά τον «ελλιπή», ο «ανώτερος» τον «κατώτερο». Με αυτόν τον τρόπο, οι ανισότητες καλά κρατούν. Αυτή η αυτάρεσκη μορφή της φιλανθρωπίας, η οποία ενέχει διογκωμένο «εγώ» και ματαιοδοξία και επικαλείται μια αλληλεγγύη που δεν καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες του ευεργετούμενου αλλά ουσιαστικά επιστρέφει στον ίδιο τον «ευεργέτη», υποθάλπει την έννοια της ελεημοσύνης και της ζητιανιάς. Η φιλανθρωπία αυτή κατευνάζει και απενοχοποιεί. Έρχεται λοιπόν η «ευαισθησία» του διακεκριμένουκαι υποκαθιστά τις συλλογικές δομές πρόνοιας και αλληλεγγύης, δηλαδή το κοινωνικό κράτος που παραπαίει. Δεν είναι, όμως, λίγες οι φορές που η φιλανθρωπία γίνεται το πρόσχημα μίας ανελέητης αισχροκέρδειας και ενός παράνομου πλουτισμού. Για παράδειγμα, έχουν γίνει σωρείες καταγγελιών και έχουν έρθει στο φώς οικονομικά σκάνδαλα στα οποία έχουν κατηγορηθεί σωματεία που παρέχουν φιλανθρωπικό έργο και τα οποία διαχειρίζονται όχι μόνο τις εισφορές των πολιτών αλλά συνδιαχειρίζονται και κρατικές ή κοινοτικές δράσεις. Άλλωστε, το γεγονός ότι λειτουργούν σε ένα πλαίσιο αδιαφάνειας και ολοκληρωτικής απουσίας ελεγκτικών μηχανισμών, καθιστά εφικτή τη δημιουργία μίας ακόμη πηγής πλουτισμού και ιδιοποίησης κοινωνικών πόρων.Από τη μία, οι εφοπλιστικές εταιρίες και οι προύχοντες που παρουσιάζουν ένα φιλανθρωπικό πρόσωπο και υπέρογκα ποσά που παραμένουν αφορολόγητα και από την άλλη μία εργαζόμενη κοινωνική πλειοψηφία που στενάζει από τους δυσβάσταχτους φόρους, προκειμένου να καλυφθούν τα ελλείμματα που προκάλεσε ο πλουτισμός των παραπάνω, οι οποίοι δεν είναι πάντα πιστοί στις υποχρεώσεις τους προς το κράτος. Πρόκειται για μια μορφή φιλανθρωπίας άμεσα συνδεδεμένης με την φοροαπαλλαγή μέσω «ευεργεσιών και δωρεών». Οφείλουμε να περάσουμε από τη φιλανθρωπία στο κοινωνικό μέρισμα. Η φιλανθρωπία ενεργοποιεί την ευγνωμοσύνη, όμως, το αναγκαίο είναι να ξυπνήσει στις συνειδήσεις η ανάγκη προσφοράς και αγωνιστικής διάθεσης κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την αλληλεγγύη. Μία αλληλεγγύη ως αντίδοτο στον ατομικισμό και την ιδιώτευση, που αφυπνίζει και εκφράζεται με την ενεργοποίηση της κοινωνίας πολιτών. Η υπόθεση δε της αποτελεσματικής κοινωνικής πολιτικής και κοινωνικής προστασίας πρέπει να είναι υπόθεση των πολλών για τους πολλούς και όχι τηςομάδας των “ευαίσθητων” και “πεφωτισμένων” ανθρώπων με τα φιλάνθρωπα αισθήματα.
Χρήσιμοι σύνδεσμοι:
1. Κοινωνική Οικονομία
2. Τοπική Αυτοδιοίκηση και Πράσινη Κοινωνική Οικονομία
3. Αλληλεγγύη, όχι φιλανθρωπία!
4. Εφοπλιστές: η Φιλανθρωπία καλύπτει την τερατώδη Φοροδιαφυγή-Φοροαπαλλαγή
5. Ινστιτούτο Κοινωνικής Οικονομίας
Η «φιλανθρωπία» της συντήρησης ανισοτήτων ως υποκατάστατο της κοινωνικής πολιτικής
Γράφει η Αθανασία Φουσέκη Ψυχολόγος
Διανύουμε μία περίοδο γενικευμένης κρίσης, στην οποία πλήττονται ιδιαίτερα τα μεσαία στρώματα και οι ευπαθείς κοινωνικές ομάδες που ζουν σε συνθήκες περιθωριοποίησης και αποκλεισμού, ενώ ταυτόχρονα ο πλούτος συσσωρεύεται σε ολοένα και λιγότερους, βαθαίνοντας την κοινωνική ανισότητα. Με τις δομές πρόνοιας και προστασίας να συνθλίβονται, η φιλανθρωπία με τα βραχυπρόθεσμα οφέλη της και την πρόσκαιρη ανακούφιση που προσφέρει, παρουσιάζεται ως ένα αποτελεσματικό μοντέλο κοινωνικής πολιτικής. Ωστόσο, στη πραγματικότητα σε πολλές περιπτώσεις αποτελεί ηθική κάλυψη και απόκρυψη του μοναδικού αιτίου σύνθλιψης κοινωνικών ομάδων που δεν είναι άλλο από την συσσώρευση του πλούτου από λίγους. Η φιλανθρωπία στις μέρες μας, τόσο σαν έννοια όσο και σαν καλή πρακτική έχει δεχτεί την επιρροή της καπιταλιστικής κοινωνίας μας. Το άτομο ή η ομάδα που υπερέχει του συνόλου λόγω οικονομικής, κοινωνικής, πολιτικής ή θρησκευτικής υπεροχής, έρχεται να συνδράμει όλους εκείνους τους «καημένους» που δεν είχαν την τύχη ή την ικανότητα να ανταπεξέλθουν στις συνθήκες της ζωής. Ο «πλήρης» βοηθά τον «ελλιπή», ο «ανώτερος» τον «κατώτερο». Με αυτόν τον τρόπο, οι ανισότητες καλά κρατούν. Αυτή η αυτάρεσκη μορφή της φιλανθρωπίας, η οποία ενέχει διογκωμένο «εγώ» και ματαιοδοξία και επικαλείται μια αλληλεγγύη που δεν καλύπτει τις πραγματικές ανάγκες του ευεργετούμενου αλλά ουσιαστικά επιστρέφει στον ίδιο τον «ευεργέτη», υποθάλπει την έννοια της ελεημοσύνης και της ζητιανιάς. Η φιλανθρωπία αυτή κατευνάζει και απενοχοποιεί. Έρχεται λοιπόν η «ευαισθησία» του διακεκριμένουκαι υποκαθιστά τις συλλογικές δομές πρόνοιας και αλληλεγγύης, δηλαδή το κοινωνικό κράτος που παραπαίει. Δεν είναι, όμως, λίγες οι φορές που η φιλανθρωπία γίνεται το πρόσχημα μίας ανελέητης αισχροκέρδειας και ενός παράνομου πλουτισμού. Για παράδειγμα, έχουν γίνει σωρείες καταγγελιών και έχουν έρθει στο φώς οικονομικά σκάνδαλα στα οποία έχουν κατηγορηθεί σωματεία που παρέχουν φιλανθρωπικό έργο και τα οποία διαχειρίζονται όχι μόνο τις εισφορές των πολιτών αλλά συνδιαχειρίζονται και κρατικές ή κοινοτικές δράσεις. Άλλωστε, το γεγονός ότι λειτουργούν σε ένα πλαίσιο αδιαφάνειας και ολοκληρωτικής απουσίας ελεγκτικών μηχανισμών, καθιστά εφικτή τη δημιουργία μίας ακόμη πηγής πλουτισμού και ιδιοποίησης κοινωνικών πόρων.Από τη μία, οι εφοπλιστικές εταιρίες και οι προύχοντες που παρουσιάζουν ένα φιλανθρωπικό πρόσωπο και υπέρογκα ποσά που παραμένουν αφορολόγητα και από την άλλη μία εργαζόμενη κοινωνική πλειοψηφία που στενάζει από τους δυσβάσταχτους φόρους, προκειμένου να καλυφθούν τα ελλείμματα που προκάλεσε ο πλουτισμός των παραπάνω, οι οποίοι δεν είναι πάντα πιστοί στις υποχρεώσεις τους προς το κράτος. Πρόκειται για μια μορφή φιλανθρωπίας άμεσα συνδεδεμένης με την φοροαπαλλαγή μέσω «ευεργεσιών και δωρεών». Οφείλουμε να περάσουμε από τη φιλανθρωπία στο κοινωνικό μέρισμα. Η φιλανθρωπία ενεργοποιεί την ευγνωμοσύνη, όμως, το αναγκαίο είναι να ξυπνήσει στις συνειδήσεις η ανάγκη προσφοράς και αγωνιστικής διάθεσης κι αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσα από την αλληλεγγύη. Μία αλληλεγγύη ως αντίδοτο στον ατομικισμό και την ιδιώτευση, που αφυπνίζει και εκφράζεται με την ενεργοποίηση της κοινωνίας πολιτών. Η υπόθεση δε της αποτελεσματικής κοινωνικής πολιτικής και κοινωνικής προστασίας πρέπει να είναι υπόθεση των πολλών για τους πολλούς και όχι τηςομάδας των “ευαίσθητων” και “πεφωτισμένων” ανθρώπων με τα φιλάνθρωπα αισθήματα.
Χρήσιμοι σύνδεσμοι:
· ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
http://195.167.92.155/main.php?id=51
· Τοπική Αυτοδιοίκηση και Πράσινη Κοινωνική Οικονομία
http://politicalreviewgr.blogspot.gr/2011/02/blog-post_28.html
· Αλληλεγγύη, όχι φιλανθρωπία!
http://antapocrisis.gr/index.php/2012-04-09-22-23-32/item/568
· Εφοπλιστές:η Φιλανθρωπία καλύπτει την τερατώδη Φοροδιαφυγή-Φοροαπαλλαγήhttp://sxoliastesxwrissynora.wordpress.com/2012/06/15/%CE%B5%CF%86%CE%BF%CF%80%CE%BB%CE%B9%CF%83%CF%84%CE%AD%CF%82%CE%B7-%CF%86%CE%B9%CE%BB%CE%B1%CE%BD%CE%B8%CF%81%CF%89%CF%80%CE%AF%CE%B1-%CE%BA%CE%B1%CE%BB%CF%8D%CF%80%CF%84%CE%B5%CE%B9-%CF%84%CE%B7/
· Ινστιτούτο Κοινωνικής Οικονομίας
http://www.social-economy.com/
