Αναδημοσίευση από http://dreamteam.wikidot.com
Επιμέλεια: Λένα Κατσίμπρα
Γεωγράφος, M.Sc
Ένα wiki επιτρέπει τη συλλογική συγγραφή κειμένων σε μια πολύ απλή γλώσσα σήμανσης. Μια σελίδα μόνη της σε ένα wiki αναφέρεται ως “σελίδα wiki”, ενώ ολόκληρο το σώμα των σελίδων, οι οποίες είναι συνήθως ιδιαίτερα πυκνά διασυνδεδεμένες με υπερσυνδέσμους λέγεται “το wiki”. Στην πραγματικότητα, ένα wiki είναι μια πολύ απλή, εύχρηστη διατηρούμενη από το χρήστη βάση δεδομένων για αναζήτηση πληροφορίας. Ένα καθοριστικό χαρακτηριστικό της τεχνολογίας wiki είναι η ευκολία με την οποία οι σελίδες μπορούν να δημιουργηθούν και να ενημερωθούν. Γενικά, οι τροποποιήσεις γίνονται αποδεκτές χωρίς κανένα προηγούμενο έλεγχο. Τα περισσότερα wikis είναι ανοικτά στο ευρύ κοινό χωρίς την ανάγκη να καταχωρηθεί οποιοσδήποτε λογαριασμός χρήστη.
1. Τι είναι το Wiki
Ένα Wiki είναι συνήθως μία ιστοσελίδα που επιτρέπει στους χρήστες της να προσθέσουν, να αφαιρέσουν, ή να επεξεργαστούν το περιεχόμενό της, πολύ γρήγορα και εύκολα, χωρίς να έχουν κάνει υποχρεωτικά εγγραφή. Έτσι, διευκολύνεται η συνεργασία πολλών ατόμων για τη συγγραφή ενός έργου. Ο όρος Wiki όμως, μπορεί να αναφέρεται και στο λογισμικό που χρησιμοποιείται για να κατασκευαστούν Wiki σελίδες.
Αυτό που στην ουσία κάνει ένα σύστημα wiki είναι να απλοποιεί τη διαδικασία δημιουργίας σελίδων HTML και να καταγράφει κάθε μεμονωμένη αλλαγή που εμφανίζεται κατά τη διάρκεια του χρόνου, έτσι ώστε σε οποιαδήποτε στιγμή μια σελίδα να μπορεί να επανέλθει σε κάποια από τις προηγούμενες καταστάσεις της. Πολλές φορές το wiki περιλαμβάνει εργαλεία που επιτρέπουν στους χρήστες να παρακολουθούν την κατάστασή του. Μπορεί ακόμη να παρέχει στους χρήστες κάποιο χώρο για να συζητούν διάφορα θέματα όπως για παράδειγμα το περιεχόμενο που προστίθεται στο site.
Τα περισσότερα wikis επιτρέπουν την πρόσβαση των χρηστών χωρίς κανέναν απολύτως περιορισμό. Έτσι όλοι έχουν το δικαίωμα να συμβάλουν στη συγγραφή του περιεχομένου της ιστοσελίδας χωρίς να υποβληθούν σε διαδικασία “εγγραφής” όπως συνήθως επιβάλλεται σε σελίδες συζητήσεων π.χ. στα περισσότερα forum. Αυτό σημαίνει ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι δυνατό να ελεγχθεί η εγκυρότητα των πληροφοριών των wiki σελίδων.
Η λέξη Wiki ερμηνεύεται μερικές φορές ως ακρώνυμο για το “What I know is” δηλαδή “Αυτό που εγώ ξέρω είναι”. Είναι μια χαρακτηριστική φράση για τον τρόπο λειτουργίας του Wiki: ο κάθε χρήστης που συμμετέχει στη συγγραφή κάποιου έργου προσθέτει την προσωπική του γνώση, έτσι ώστε όλοι να μπορούν να τη μοιράζονται. Ο όρος wiki (wiki) είναι μια συντομευμένη μορφή του wiki wiki που στη γλώσσα της Χαβάης χρησιμοποιείται συνήθως ως επίθετο ή επίρρημα και σημαίνει γρήγορο ή γρήγορα.
2. Εφαρμογές που βασίζονται στο Wiki
Το WikiWikiWeb είναι η πρώτη εφαρμογή wiki που έχει πραγματοποιηθεί και περιελάμβανε διάφορα θέματα σχετικά με την τεχνολογία λογισμικού.
Παρακάτω βλέπουμε μερικά από τα πιο σημαντικά wiki – projects που έχει αναλάβει η Wikimedia:
| Wikipedia | 15-1-2001 | Εγκυκλοπαίδεια που περιλαμβάνει περισσότερα από 7 εκατομμύρια άρθρα σε 250 γλώσσες |
| Wictionary | 12-12-2002 | Λεξικό, συνώνυμα, ετυμολογίες, μεταφράσεις |
| Wikibooks | 7-10-2003 | Συλλογή εκπαιδευτικού υλικού και βιβλίων |
| Wikiquote | 7-10-2003 | Συλλογή quotations |
| Wikisource | 24-11-2003 | Project που παρέχει και μεταφράζει έγγραφα όπως δημόσια έγγραφα |
| Wikimedia Commons | 7-9-2004 | Αποθήκη εικόνων, ήχου και video με πάνω από 1,000,000 αρχεία |
| Wikimedia Incubator | Ελέγχει νέα Wikimedia projects και εκδόσεις παλαιών projects σε νέες γλώσσες | |
| Wikispecies | 13-9-2004 | Κατάλογος ειδών: ζώα βακτήρια πλαγκτόν και άλλα είδη ζωής |
| Wikinews | 3-12-2004 | Νέα από διάφορες χώρες του κόσμου |
| Wikiversity | 15-8-2006 | Μαθήματα, υλικό και tests |
3. Λογισμικό Wiki
Το λογισμικό Wiki είναι ένας τύπος λογισμικού συνεργασίας που χρησιμοποιείται για την εκτέλεση ενός συστήματος Wiki. Επιτρέπει στις ιστοσελίδες να δημιουργηθούν και να εκδοθούν μέσα από ένα κοινό web browser. Εφαρμόζεται σε έναν ή περισσότερους web servers, με το περιεχόμενο να αποθηκεύεται γενικά σε κάποιο σύστημα διαχείρισης βάσεων δεδομένων. Οι κυριότερες κατηγορίες λογισμικού Wiki είναι:
i. Web–based Wiki
Το πρώτο τέτοιο σύστημα που δημιουργήθηκε από τον Ward Cunningham το 1995. Δεδομένης της απλότητας του wiki, ένας μεγάλος αριθμός εφαρμογών που υπάρχουν σήμερα, κυμαίνεται από την πολύ απλή εφαρμογή λειτουργιών πυρήνα (core functionality) μέχρι και τα πιο σύνθετα «συστήματα διαχείρισης περιεχομένου». Το λογισμικό Wiki περικλείει όλο το λογισμικό που απαιτείται για να τρέξει ένα wiki, το οποίο περιλαμβάνει έναν web server όπως Apache, σε αντίθεση με τη «μηχανή Wiki» (Wiki machine), η οποία εφαρμόζει την τεχνολογία wiki (wiki technology). Η πλειοψηφία των μηχανών είναι open source. Πολλά wikis είναι ιδιαιτέρως μορφωματικά (modular), που επιτρέπουν στους προγραμματιστές να αναπτύξουν νέα χαρακτηριστικά χωρίς να απαιτείται αυτά να είναι συγγενικά (familiar) με ολόκληρή τη βάση κώδικα (codebase).
ii. Personal Wiki
Λογισμικό wiki που δεν προορίζεται για συλλογική εργασία (collaborative work), αλλά είτε για διαχείριση περιεχομένου είτε για την προσωπική οργάνωση πληροφοριών (personal information organizing). Αυτό καλείται μερικές φορές Desktop Wiki ή Personal (προσωπικό) Wiki. Ένα παράδειγμα αυτού είναι το Tiddlywiki.
iii. Peer-to-Peer Wiki
Ιστοσελίδα wiki (wikisite), η οποία μπορεί να μοιραστεί μεταξύ των peers χρησιμοποιώντας ένα P2P λογισμικό.
4. Μηχανές Wiki
Οι μηχανές Wiki είναι ένα μεγάλο κομμάτι του λογισμικού που επιτρέπουν στο χρήστη να χτίσει ένα διαδραστικό (interactive) ιστοχώρο ή μια βάση γνώσεων (knowledge base), όπου κάθε μέλος μπορεί να προσθέσει και να εκδόσει το περιεχόμενο. Η δύναμη του λογισμικού wiki είναι στην απλότητά της χρήσης του. Η δημιουργία και η διατήρηση ενός wiki site δεν είναι ιδιαιτέρως δύσκολες και απαιτούν μόνο βασικές ικανότητες προγραμματισμού. Πιθανώς το καλύτερο μέρος ενός wiki project είναι ότι κάποιος μπορεί να κατεβάσει ένα έτοιμο εργαλείο και να το χρησιμοποιήσει για να δημιουργήσει έναν ιστοχώρο εντελώς δωρεάν.
MediaWiki
Το MediaWiki είναι το δημοφιλέστερο λογισμικό wiki στο internet. Το MediaWiki είναι ένα ελεύθερο πακέτο λογισμικού που χορηγούν άδεια με το GNU General Public License.
TikiWiki
Το TikiWiki είναι ένα ισχυρό, open source Groupware και σύστημα διαχείρισης περιεχομένου, γραμμένο σε ΡΗΡ. Το TikiWiki μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να δημιουργήσει web sites και intranets. Επιπλέον, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για φόρουμ, chatrooms, λήψη ψηφοφορίας (poll taking), blog, gallery αρχείων και εικόνας, FAQ, ημερολόγιο και ακόμη περισσότερα.
DokuWiki
Το DokuWiki είναι ένα εύχρηστο σύστημα wiki. Το Doku–Wiki θα ήταν η καλύτερη επιλογή σας εάν πρέπει να γράψετε μια τεκμηρίωση (documentation) για ένα λογισμικό, επειδή διευκολύνει τη δημιουργία του δομημένου περιεχομένου (structured content). Έχει μια ισχυρή σύνταξη και τα αρχεία δεδομένων του μπορούν να διαβαστούν και έξω από το Wiki. Αυτό βοηθάει τις ομάδες των developers που δουλεύουν ένα project να αλληλεπιδράσουν πολύ ευκολότερα. Όλο τα δεδομένα αποθηκεύονται στα plain text αρχεία και έτσι δεν απαιτείται καμία βάση δεδομένων. Το DokuWiki (καθώς επίσης και το MediaWiki και το TikiWiki) γράφονται σε ΡΗΡ.
Κύρια πλεονεκτήματα Wiki:
– Η εγκατάσταση ενός λογισμικού wiki είναι πολύ εύκολη
– Το Wiki δημιουργεί έναν συνεργάσιμο ιστοχώρο όπου κάθε μέλος μπορεί να προσθέσει και να εκδόσει το περιεχόμενο
– Τα Wikis είναι όπως τα φόρουμ όπου τα posts μπορούν να εκδοθούν
– Η έκδοση ενός άρθρου σε ένα wiki site είναι εύκολη ακόμη και για τους μη έμπειρους χρήστες του διαδικτύου
Πηγή:
