Επιμέλεια κειμένου: Μιχαλόπουλος Φίλιππος, Οικονομολόγος, MSc
Σύμφωνα με την έκθεση του Διεθνούς Γραφείου Εργασίας (I.L.O.) «Απαντήσεις για την Παγκόσμια Οικονομική Κρίση – Η Ανθεκτικότητα του Συνεταιριστικού Επιχειρηματικού Μοντέλου σε Περιόδους Κρίσης», σε περιόδους οικονομικής κρίσης όπως αυτή των τελευταίων ετών, οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις ευημερούν και αυξάνουν τον κύκλο των εργασιών τους, αποδίδοντας διπλό όφελος, τόσο κοινωνικό όσο και επιχειρηματικό, στα μέλη τους, έχοντας κάνει τρόπο ζωής τις αρχές και τις αξίες της Κοινωνικής Οικονομίας.
Οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις των 800 εκατ. μελών, παρέχουν πάνω από 100 εκατ. θέσεις εργασίας, 20% περισσότερες θέσεις από αυτές που προσφέρουν οι πολυεθνικές επιχειρήσεις. Ενδεικτικό είναι ότι το 2009 παρά την ύφεση, οι 300 μεγαλύτερες συνεταιριστικές επιχειρήσεις στον κόσμο παρουσίασαν αύξηση στην ανάπτυξή τους κατά 14%, με κύκλο εργασιών περίπου 1,1 τρις δολάρια, ενώ το 2011 οι επιχειρήσεις αυτές παρουσίασαν αύξηση του κύκλου εργασιών τους στα 1,6 τρις δολάρια, ικανοποιώντας ταυτόχρονα και τις κοινωνικές ανάγκες των μελών τους.
Δεν είναι, επίσης, τυχαίο ότι οι πιο επιτυχημένες και σταθερές οικονομίες παγκοσμίως συμβαίνει να είναι και οι περισσότερο αναπτυγμένες συνεταιριστικά οικονομίες στον κόσμο. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, σε χώρες όπως η Γερμανία, η Ιταλία, η Γαλλία και η Ισπανία, οι συνεταιριστικές επιχειρήσεις φαίνεται να έχουν σχετικά υψηλότερες επιδόσεις, ενώ είναι πιο ανθεκτικές και σημαντικά σταθερότερες από άλλες μορφές επιχειρήσεων σε περιόδους κρίσης.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, οι συνεταιρισμοί γνωρίζουν άνθηση σε όλους τους τομείς και είναι χαρακτηριστικό ότι το 2009 ο κύκλος εργασιών τους αυξήθηκε κατά 10%, όταν η βρετανική οικονομία συρρικνώθηκε κατά 4,9%. Το 2010 ο συνεταιριστικός τομέας συνέχισε να αναπτύσσεται κατά 4,4% σε σύγκριση με ρυθμό ανάπτυξης επί του συνόλου της οικονομίας του Ηνωμένου Βασιλείου που κυμάνθηκε στο 1,9%.
Στη Γερμανία, ο συνεταιριστικός τομέας επεκτείνεται, ιδιαίτερα στο χώρο της υγειονομικής περίθαλψης. Τα τελευταία τρία χρόνια μάλιστα παρατηρήθηκε μεγάλη αύξηση του αριθμού των νέων συνεταιρισμών (το 2009 ιδρύθηκαν 241 νέοι συνεταιρισμοί ενώ ο αριθμός αυτός για το 2011 ήταν 370). Επιπλέον, το 2010 μόλις το 0,1% των επιχειρήσεων που αναγκάστηκαν να κηρύξουν στάση πληρωμών αφορούσε συνεταιριστικές επιχειρήσεις και αυτό είναι το χαμηλότερο ποσοστό για όλα τα είδη επιχειρήσεων.
Στην Ιταλία, η απασχόληση σε συνεταιρισμούς αυξήθηκε κατά 3% το 2010, ενώ η συνολική απασχόληση στον ιδιωτικό τομέα σημείωσε μείωση της τάξης του 1%. Η κρίση στον τομέα της κοινωνικής πρόνοιας έχει ως αποτέλεσμα τον πολλαπλασιασμό του αριθμού των κοινωνικών συνεταιρισμών με γοργό ρυθμό. Οι συνεταιρισμοί έχουν μεγαλύτερο προσδόκιμο επιβίωσης. Ένας στους τρεις συνεταιρισμούς που συστάθηκαν μεταξύ 1970 και 1989 εξακολουθούν να λειτουργούν έναντι ενός στους τέσσερις στην περίπτωση των ιδιωτικών επιχειρήσεων.
Στην Ισπανία, η οποία έχει πληγεί ιδιαίτερα από την κρίση, η μείωση της απασχόλησης το 2008 και το 2009 ήταν της τάξης του 4,5% στον τομέα των συνεταιρισμών έναντι 8% στις υπόλοιπες επιχειρήσεις. Εντούτοις το 2010 οι συνεταιρισμοί εργαζομένων αύξησαν τον αριθμό των θέσεων εργασίας τους κατά 0,2% ενώ η απασχόληση στις συμβατικές επιχειρήσεις μειώθηκε κατά 3,2%.
Συνεταιριστική παιδεία & Κέντρα Υποστήριξης Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων
Χώρες με έντονη συνεταιριστική δράση, όπως η Φινλανδία (το 62% του πληθυσμού είναι μέλη συνεταιρισμών), η Σουηδία, ο Καναδάς (40% του πληθυσμού είναι μέλη συνεταιρισμών) και η Ισπανία που έχει μακρά παράδοση στο συνεταιρίζεσθαι (21,6% των θέσεων εργασίας της χώρας προέρχεται από συνεταιριστικές επιχειρήσεις), εδώ και κάποια χρόνια έχουν καθιερώσει το θεσμό των Κέντρων Υποστήριξης Συνεταιριστικών Επιχειρήσεων, των οποίων η αποστολή είναι να ενημερώσουν, να εκπαιδεύσουν και να βοηθήσουν τους υποψήφιους κοινωνικούς επιχειρηματίες στα πρώτα τους βήματα.
Οι κοινωνικοί συνεταιρισμοί, ως επιχειρήσεις οι οποίες μη παρέχοντας επενδυτικό κέρδος, με προσανατολισμό στις ανάγκες των ανθρώπων, εξασφαλίζουν πόρους για την ευημερία των μελών τους και της ευρύτερης κοινωνίας. Οι Κοινωνικές Επιχειρήσεις μπορούν να προκύψουν σε οποιοδήποτε τομέα της οικονομίας, εφόσον προάγουν το συλλογικό συμφέρον, την κοινωνική ευημερία, την τοπική ανάπτυξη και την απασχόληση.
Στην Ευρώπη λειτουργούν περίπου 160.000 συνεταιριστικές επιχειρήσεις με 123 εκατ. μέλη στις οποίες απασχολούνται 5,4 εκατ. άτομα. Στην Ελλάδα, η Κοινωνική Συνεταιριστική Επιχείρηση (Κοιν.Σ.Επ.) θεσμοθετήθηκε με το νόμο 4019/2011 μόλις το 2011. Στο χέρι της κάθε τοπικής κοινωνίας είναι η αυτοοργάνωση και η ανάπτυξη με βάση τις δικές της δυνάμεις. Από την πλευρά του το κράτος οφείλει να αναγνωρίσει το ρόλο των συνεταιριστικών επιχειρήσεων στη δημιουργία θέσεων εργασίας και τη συμμετοχή των τοπικών κοινωνιών στην οικονομική και κοινωνική τους ανάπτυξη. Οφείλει, επομένως, να ελαχιστοποιήσει τη γραφειοκρατία, να απλουστεύσει τις διαδικασίες χρηματοδότησης και να επιτρέψει τη προώθηση της συνεταιριστικής παιδείας.
Πηγές: