Γράφει ο Φίλιππος Μιχαλόπουλος
Οικονομολόγος
«Μια μέρα η ηλιακή βιομηχανία θα είναι τόσο μεγάλη όσο και η πετρελαϊκή»
John Browne, πρώην επικεφαλής της πετρελαϊκής εταιρίας BP
Όταν όλα τα πράγματα περιστρέφονται γύρω από την οικονομική κρίση, η ανησυχία για το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή η οποία συντελείται εξαιτίας της ατμοσφαιρικής ρύπανσης ως συνέπεια της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα, φαντάζει ως πολυτέλεια ενώ πολλές φορές χαρακτηρίζεται και υπερβολική.
Το ενδιαφέρον, σήμερα, βρίσκεται στραμμένο κυρίως στην οικονομική ανάκαμψη της χώρας ενώ περνά σε δεύτερο πλάνο η λειτουργία του φυσικού περιβάλλοντος, η συχνή εμφάνιση ακραίων καιρικών φαινομένων και οι αρνητικές επιδράσεις αυτών στις οικονομίες οι οποίες θα μπορούσαν να αποσταθεροποιήσουν τις κοινωνίες σε ολόκληρο τον κόσμο.
Υπάρχουν, όμως, κάποιες προτάσεις οι οποίες μπορούν να βάλουν ένα φρένο σε αυτή την αρνητική πορεία, που μπορούν να ευαισθητοποιήσουν και ενεργοποιήσουν τους πολίτες στην κατεύθυνση για εξοικονόμηση ενέργειας, αξιοποίηση των ανανεώσιμων πηγών και παράλληλα να δημιουργήσουν συνθήκες για βιώσιμη ανάπτυξη και νέες θέσεις εργασίας. Μία τέτοια οικονομικά συμφέρουσα επένδυση αποτελεί η εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας.
Στόχος της Ελλάδας (και της Ευρωπαϊκής Ένωσης) είναι έως το 2020, τουλάχιστον το 20% της ηλεκτρικής της ενέργειας να προέρχεται από Ανανεώσιμες Πηγές (ο ίδιος στόχος για το 2050 έχει τεθεί περίπου στο 60-70%). Η ηλιακή-φωτοβολταϊκή ενέργεια πρόκειται να αποτελέσει έναν από τους πιο σημαντικούς παράγοντες του ενεργειακού προφίλ της Ελλάδας [1], καθώς διαθέτει πλούσιο ηλιακό δυναμικό και εκτιμάται ότι η ηλιακή ενέργεια μπορεί να καλύψει σχεδόν το ένα τρίτο των ενεργειακών της αναγκών.
Οι κλάδοι της παραγωγής, κατασκευής, εγκατάστασης και λειτουργίας φωτοβολταϊκών μπορούν, με σιγουριά, να αναμένουν μεγάλα οφέλη, δημιουργώντας ταυτόχρονα έναν σημαντικό αριθμό νέων θέσεων εργασίας. Ταυτόχρονα, αποτελεί μία σημαντική παραγωγική βάση, απόλυτα συμβατή με το πρότυπο πράσινης ανάπτυξης την οποία χρειάζεται η χώρα μας. Αντίστοιχα, υπάρχουν σημαντικά οφέλη και για την Ευρώπη, αφού ενισχύεται σημαντικά η ενεργειακή της αυτονομία, αλλά και η απόδοση των ευρωπαϊκών επενδύσεων σε ηλιακή ενέργεια που εμφανίζεται πολλαπλάσια στις χώρες του Νότου, άρα και το αποτέλεσμα για τον καταναλωτή.
Αν και όλη η γη δέχεται την ηλιακή ακτινοβολία, η ποσότητά της στην επιφάνεια κάθε τόπου εξαρτάται κυρίως από τη γεωγραφική του θέση, την εποχή και την κάλυψη του νέφους. Η έρημος, για παράδειγμα, δέχεται περίπου το διπλάσιο ποσό ηλιακής ενέργειας από άλλες περιοχές. Στο μεγαλύτερο τμήμα της χώρα μας η ηλιοφάνεια διαρκεί περισσότερες από 2.700 ώρες το χρόνο. Επομένως, η Ελλάδα αποτελεί μία από τις πλέον κατάλληλες περιοχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης για εφαρμογές εκμετάλλευσης της ηλιακής ενέργειας. Αντί να ψάχνουμε στις θάλασσες μας για ορυκτά καύσιμα τα οποία θα χρησιμοποιήσουμε στο μέλλον, ας χρησιμοποιήσουμε την ηλιακή ενέργεια, την οποία ως χώρα έχουμε άφθονη σήμερα.
Τα είδη της ηλιακής ενέργειας [2]
Σχεδόν οτιδήποτε συμβαίνει στη Γη απαιτεί κάποιου είδους ενέργεια. Ο ήλιος είναι η βασική πηγή ζωτικής ενέργειας του πλανήτη μας, καθώς δίνει ζωή σε κάθε οργανισμό της βιόσφαιρας, είναι ένα ελεύθερο αγαθό, χαρίζει φως και θερμότητα και είναι η πηγή όλης σχεδόν της ενέργειας που χρησιμοποιούμε. Στην Ελλάδα, υπάρχει σε αφθονία και ακτινοβολεί μία μεγάλη ποσότητα ενέργειας, με μηδενικό κόστος και χωρίς βλαβερές εκπομπές για το περιβάλλον.
Η ενέργεια δε δημιουργείται από το μηδέν, αλλά ούτε και χάνεται. Μετατρέπεται από μία μορφή σε μια άλλη (κινητική, θερμότητα, φως, ηλεκτρισμός κ.τ.λ.) με τη χρήση των κατάλληλων μηχανημάτων. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας γίνεται συνήθως σε θερμικούς σταθμούς, με τη χρήση των ορυκτών καυσίμων. Τα ορυκτά καύσιμα, όμως, κάποια στιγμή αναπόφευκτα θα εξαντληθούν και επομένως θα πρέπει να βρεθούν εναλλακτικές μορφές ενέργειας για το μέλλον, οι οποίες θα είναι και πιο φιλικές προς το περιβάλλον καθώς και ανεξάντλητες. Ο ήλιος, με άλλα λόγια, δύναται να αποτελέσει την καταλληλότερη πηγή αυτής της ενέργειας.
Με τον όρο «Ηλιακή Ενέργεια» χαρακτηρίζουμε το σύνολο των διαφόρων μορφών ενέργειας οι οποίες προέρχονται από τον Ήλιο. Το φως και η θερμότητα που ακτινοβολούνται απορροφώνται από στοιχεία και ενώσεις στη Γη ενώ μετατρέπονται σε άλλες μορφές ενέργειας. Η τεχνολογία, σήμερα, αξιοποιεί ένα μηδαμινό ποσοστό της ηλιακής ενέργειας με τριών ειδών συστήματα: τα θερμικά ηλιακά, τα παθητικά ηλιακά και τα φωτοβολταϊκά συστήματα.
Πιο συγκεκριμένα, τα θερμικά ηλιακά είναι η μέχρι σήμερα πιο διαδεδομένη μορφή ηλιακών συστημάτων, που λειτουργούν με τη λογική του ηλιακού θερμοσίφωνα Δηλαδή, η ακτινοβολία συγκεντρώνεται από συλλέκτες και με την άμεση επαφή τους με ένα ρευστό μέσο, όπως το νερό, του μεταφέρουν την θερμότητα. Τα παθητικά ηλιακά συστήματα, χρησιμοποιούνται κυρίως στην παραγωγή ζεστού νερού σε βιομηχανίες, σε θερμοκήπια, σε μεγάλα δημόσια και ιδιωτικά κτίρια, σε οικιστικά σύνολα και σε βιοκλιματικές κατοικίες. Τέλος, τα φωτοβολταϊκά συστήματα είναι αυτά για τα οποία γίνεται πολύς λόγος τα τελευταία χρόνια και μετατρέπουν την ηλιακή ακτινοβολία σε ηλεκτρική ενέργεια.
Πηγή: ΚΑΠΕ (Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας)
(link: www.investingreece.gov.gr )
Φωτοβολταϊκή Ενέργεια [3]
Η εκμετάλλευση της ηλιακής ενέργειας στην παραγωγή ηλεκτρισμού γίνεται κυρίως με τη χρήση των ηλιακών φωτοβολταϊκών συστημάτων (Φ/Β), που η λειτουργία τους στηρίζεται στο φωτοβολταϊκό φαινόμενο, δηλαδή, την άμεση μετατροπή της ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας σε ηλεκτρικό ρεύμα.
Τα πλεονεκτήματα από τη χρήση των φωτοβολταϊκών είναι:
- Μηδενική ρύπανση.
- Αθόρυβη λειτουργία.
- Αξιοπιστία και μεγάλη διάρκεια ζωής (που φτάνει τα 30 χρόνια).
- Απεξάρτηση από τροφοδοσία καυσίμων για τις απομακρυσμένες περιοχές.
- Δυνατότητα επέκτασης ανάλογα με τις ανάγκες.
- Μηδενικό κόστος παραγωγής ενέργειας – ελάχιστη συντήρηση.
- Ενεργειακή απεξάρτηση.
ενώ τα αντίστοιχα μειονεκτήματα είναι:
- Υψηλό κόστος κατασκευής.
- Προβλήματα στην αποθήκευση ενέργειας.
Στην Ελλάδα
Όσον αφορά την ηλιοθερμική ενέργεια που θα δούμε παρακάτω, η Ελλάδα αποτελούσε την πρωτοπόρο χώρα στην Ευρώπη όσον αφορά τις τελευταίες δεκαετίες, με περίπου ένα εκατομμύριο εγκατεστημένους ηλιακούς θερμοσίφωνες, που συμβάλουν σημαντικά στην εξοικονόμηση ενέργειας και στην προστασία του περιβάλλοντος, αξιοποιώντας το ανεξάντλητο ηλιακό δυναμικό. Τώρα, μένει να γίνει το ίδιο και ως προς την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Οι προϋποθέσεις, μάλιστα, για τα Φωτοβολταϊκά Συστήματα είναι ακόμα καλύτερες, αφού τα Φ/Β συστήματα παρουσιάζουν τη μέγιστη παραγωγή ακριβώς εκείνες τις ώρες της ημέρας που και η κατανάλωση (ζήτηση) φτάνει στο μέγιστο.
Τα κίνητρα αυτά έχουν ήδη δείξει τα πρώτα αποτελέσματα, και πλέον βλέπουμε τη δημιουργία φωτοβολταϊκών πάρκων σε πολλές περιοχές της χώρας, και την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών συστημάτων σε καινούργια ή και παλιότερα σπίτια. Με την τρέχουσα νομοθεσία, η Ελληνική πολιτεία στοχεύει στη δημιουργία μεγάλων ως και πολύ μεγάλων φωτοβολταϊκών πάρκων, σε αντίθεση με άλλες χώρες, όπως η Γερμανία, οι οποίες στοχεύουν στην ανάπτυξη πολλών μικρών συστημάτων.
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία είναι αντίστοιχη με την ελληνική. Πολλές πόλεις χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν παράσχει ανάλογα κίνητρα για την εγκατάσταση Φ/Β τόσο σε οικιακές όσο και σε εταιρικές εγκαταστάσεις. Πρόσφατα, το Φράιμπουργκ (η πόλη με την μεγαλύτερη ηλιοφάνεια στην Γερμανία), διατηρώντας τον τίτλο της “πράσινης πόλης”, ανακοίνωσε την εγκατάσταση Φ/Β σε οικίες και δημόσια κτίρια, ενώ τον Οκτώβριο του 2008 φιλοξενήθηκε το διεθνές συνέδριο για τα Φ/Β. Οι οικιακοί καταναλωτές στην πόλη πωλούν τα ποσά ενέργειας που περισσεύουν στον παροχέα ηλεκτρικής ενέργειας. Παρόμοιες προσπάθειες γίνονται, επίσης, στην Νότια Γαλλία και στην Ιταλία, καθώς οι περιοχές αυτές πλεονεκτούν από την άποψη ημερήσιας ηλιοφάνειας. Προσδοκάται, ωστόσο, η εγκατάσταση Φ/Β και σε βορειότερες περιοχές, ιδιαίτερα όταν βελτιωθεί ο συντελεστής απόδοσής τους.
Ηλιοθερμική Ενέργεια [4],[5]
Η ηλιοθερμία είναι η μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε θερμική. Στην Ελλάδα, η ηλιακή ενέργεια είναι διαθέσιμη σε αφθονία σχεδόν όλο το χρόνο λόγω και του εύκρατου κλίματος της. Οι παραδοσιακές πηγές ενέργειας, δηλαδή τα ορυκτά καύσιμα, μειώνονται σταθερά και οι εκπομπές των καυσαερίων τους επιβαρύνουν συνεχώς το περιβάλλον. Επομένως, η ανάπτυξη καινοτόμων και αποτελεσματικών λύσεων από τον τομέα των ΑΠΕ συμβάλλει αποφασιστικά στην κατασκευή αποδοτικών συστημάτων, χρησιμοποιώντας ΑΠΕ με μηδενικές εκπομπές ρύπων προς το περιβάλλον.
Ποια είναι όμως τα χαρακτηριστικά της συγκεκριμένης τεχνολογίας; Οι ηλιοθερμικές μονάδες εκμεταλλεύονται την ηλιακή ενέργεια για την παραγωγή θερμότητας. Ενώ, δηλαδή, στα φωτοβολταϊκά η ηλιακή ενέργεια χρησιμοποιείται για να παραχθεί απευθείας ηλεκτρική ενέργεια, στα ηλιοθερμικά η ενέργεια χρησιμοποιείται για την παραγωγή θερμότητας, που σε χαμηλή ή μέση θερμοκρασία χρησιμοποιούνται για τη θέρμανση πισινών ή την παραγωγή ζεστού νερού κ.τ.λ., ενώ σε υψηλή θερμοκρασία χρησιμοποιείται για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Πρόκειται, δηλαδή, για μια φιλική τεχνολογία προς το περιβάλλον καθώς δεν απαιτείται καύση συμβατικών καυσίμων. Απαιτεί όμως μεγάλη επίπεδη έκταση, στην οποία εγκαθίστανται ειδικά παραβολικά κάτοπτρα, τα οποία για να έχουν ικανή απόδοση για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να παρακολουθούν την πορεία του ήλιου σε όλη τη διάρκεια της ημέρας, αλλάζοντας κλίση. Στις ηλιοθερμικές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, η ενέργεια που συγκεντρώνεται θερμαίνει ένα ειδικό λάδι και μετατρέπεται σε θερμική ενέργεια που μεταφέρεται σε ατμοστρόβιλο, ο οποίος με τη σειρά του κινεί την ηλεκτρογεννήτρια. Προκειμένου, μάλιστα, οι ηλιοθερμικές μονάδες να λειτουργούν ως μονάδες βάσης, απαιτείται να υπάρχει η δυνατότητα αποθήκευσης ενέργειας κάτι που επιτυγχάνεται με τη δημιουργία αποθηκών θερμότητας, που ανάλογα με το μέγεθός τους μπορούν να διασφαλίσουν την απρόσκοπτη λειτουργία του σταθμού έως και 24 ώρες. Σήμερα, μεγάλου μεγέθους ηλιοθερμικοί σταθμοί λειτουργούν κυρίως στην Ισπανία και τις ΗΠΑ, ενώ για μεγάλης κλίμακας έργα απαιτείται μεγάλη ηλιοφάνεια και μεγάλες εκτάσεις, κάτι που σημαίνει ότι τέτοιες μονάδες μπορούν να εγκατασταθούν κυρίως στην Πελοπόννησο και την Κρήτη.
Από τα μεγαλύτερα ηλιοθερμικά πάρκα της Ευρώπης στην Κρήτη [6],[7]
Η δεύτερη μεγαλύτερη ενεργειακή επένδυση στην Ευρώπη (μετά την «Andasol 3» – [8]), στον τομέα της ηλιοθερμικής ενέργειας, εγκρίθηκε από την επιτροπή Περιβάλλοντος του Περιφερειακού Συμβουλίου της Κρήτης και πρόσφατα η εταιρεία «NUR–MOH A.E.» πήρε τελικά την άδεια εγκατάστασης ηλιοθερμικού σταθμού παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας. Πρόκειται για το ηλιοθερμικό πάρκο που θα εγκατασταθεί στη θέση «Πλαγιές Αθερινόλακκου» στο Λασίθι, σε έκταση 1.000 στρεμμάτων και με 21.000 κάτοπτρα τα οποία θα δίνουν ρεύμα της τάξεως των 38 ΜW.
Η προοπτική ανάπτυξης της ηλιοθερμίας στην Ελλάδα είναι κάτι παραπάνω από εξαιρετική. Η καινοτόμος μέθοδος αξιοποίησης των ενεργειακών δυνατοτήτων του ήλιου είναι το επόμενο βήμα μετά τα φωτοβολταϊκά, την επικρατούσα παραγωγική μέθοδο ηλιακής ενέργειας σήμερα. Σε σχέση με τα φωτοβολταϊκά, η ηλιοθερμία μπορεί να έχει μέχρι και 4 φορές μεγαλύτερη ενεργειακή απόδοση, ενώ απαιτεί 40% μικρότερη εδαφοκάλυψη ώστε να παράγει την ίδια ενέργεια.
Στα ηλιοθερμικά πάρκα χρησιμοποιούνται συστοιχίες κατόπτρων για τη συγκέντρωση της ηλιακής ισχύος και την επίτευξη υψηλών θερμοκρασιών, που έχουν ως αποτέλεσμα την παραγωγή ατμού για την τροφοδοσία της γεννήτριας. Ο ηλιοθερμικός σταθμός χρησιμοποιεί την ηλιακή ακτινοβολία για να παράγει ατμό, ο οποίος μέσω ατμοστρόβιλου περιστρέφει την ηλεκτρογεννήτρια οπότε παράγεται ηλεκτρική ενέργεια.
Το κόστος ανέγερσης των συγκεκριμένων μονάδων είναι υψηλότερο συγκριτικά με τα φωτοβολταϊκά πάρκα, ωστόσο οι μονάδες αυτές παρουσιάζουν ένα σημαντικό πλεονέκτημα: αποθηκεύουν τη θερμότητα που παράγεται από τα κάτοπτρα με ευκολότερο τρόπο και σε χαμηλότερο κόστος. Μάλιστα, ορισμένα ηλιοθερμικά πάρκα διαθέτουν προηγμένο εξοπλισμό αποθήκευσης θερμότητας που τους επιτρέπει να παράγουν ατμό ακόμη και όταν δύσει ο ήλιος. Η καλύτερη και αποδοτικότερη αποθήκευση ενέργειας μπορεί να μειώσει το κόστος της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας από ηλιοθερμικές μονάδες, δεδομένου ότι η παραγωγή ενέργειας είναι εφικτή μέρα και νύχτα.
Παρουσίαση της Ηλιοθερμικής Μονάδας “Gemasolar“ στην Ισπανία [9]
Μια πρωτοποριακή ηλιοθερμική μονάδα στη νότια Ισπανία παράγει ηλεκτρική ενέργεια ακόμη και κατά τη διάρκεια της νύχτας, οπότε αποθηκεύεται ηλιακή ενέργεια κατά τη διάρκεια της ημέρας ώστε να αξιοποιείται το βράδυ ή όταν έχει συννεφιά.
Πρόκειται για τη μονάδα Gemasolar, η οποία λειτουργεί από τον περασμένο Μάιο στις πεδιάδες της Ανδαλουσίας. Ο κεντρικός της πύργος φωτίζεται από το φως που αντανακλούν 2.600 ηλιακά κάτοπτρα
Τα ηλιακά κάτοπτρα αντανακλούν τις ακτίνες του ήλιου σε έναν πύργο που μεταδίδει την ενέργεια με ένταση 1.000 φορές υψηλότερη από την ένταση με την οποία φτάνουν στη Γη οι ακτίνες του ήλιου. Η ενέργεια αποθηκεύεται σε μια δεξαμενή γεμάτη με λιωμένο αλάτι, σε θερμοκρασίες που ξεπερνούν τους 500 βαθμούς Κελσίου. Τα άλατα αυτά χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ατμού, ο οποίος με τη σειρά του τροφοδοτεί μια γεννήτρια για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.
Αυτό που κάνει τη μονάδα Gemasolar να ξεχωρίζει είναι ότι παράγει ενέργεια ακόμη και τη νύχτα, ανάλογα με την ποσότητα ηλιακής ενέργειας που έχει αποθηκεύσει κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ως εκ τούτου, η πρωτοποριακή μονάδα παράγει 60% περισσότερη ενέργεια συγκριτικά με ένα σταθμό που δεν αποθηκεύει την ηλιακή ενέργεια, καθώς δουλεύει 6.400 ώρες τον χρόνο, ενώ οι συμβατικοί σταθμοί δουλεύουν 1.200 με 2.000 ώρες.
Πρόγραμμα «Χτίζοντας το Μέλλον» [10],[11]
Τον Ιούλιο του 2010, το Υπουργείο Περιβάλλοντος Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής ανακοίνωσε τους άξονες των αναπτυξιακών παρεμβάσεών του για το διάστημα 2010–2015. Το συνολικό πρόγραμμα προέβλεπε επενδύσεις του δημόσιου και του ιδιωτικού τομέα ύψους 41 δισεκατομμυρίων ευρώ και τη δημιουργία 200.000 θέσεων εργασίας κατά την περίοδο αυτή. Σημαντικό κομμάτι αυτών των παρεμβάσεων ήταν η εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα.
Το πρόγραμμα αφορά σε παρεμβάσεις που θα γίνουν στα υπάρχοντα κτίρια με σκοπό την εξοικονόμηση ενέργειας στον κτιριακό τομέα. Το πρόγραμμα αυτό ξεκίνησε από τις αρχές του 2011 και θα διαρκέσει μέχρι το 2020, όπου στο διάστημα αυτό θα πραγματοποιηθούν 3.100.000 ενεργειακές παρεμβάσεις σε κτίρια (μονοκατοικίες, διαμερίσματα και εμπορικά κτίρια), ενώ το όφελος για τους πολίτες από της εξοικονόμηση ενέργειας θα είναι 9 δις ευρώ.
Οι πόροι αυτοί αφενός θα επιτρέψουν στην χώρα μας να επιτύχει τους στόχους της για εξοικονόμηση ενέργειας κατά 20% μέχρι το 2020 με τη δημιουργία κτιρίων χαμηλής ενέργειας, αφετέρου θα αποτελέσουν έναν κινητήριο μοχλό για την παραπέρα ανάπτυξη και εξειδίκευση του κλάδου των οικοδομικών κατασκευών και της βιομηχανίας δομικών υλικών και ενεργειακών προϊόντων.
Τα κτίρια στην Ελλάδα καταναλώνουν περίπου το 40% της τελικής ενέργειας, επιβαρύνοντας κατά μεγάλο ποσοστό τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα, γεγονός που όλοι αγνοούμε, καθώς τόσα χρόνια δεν έχουμε εκπαιδευτεί σε ζητήματα ατομικής ενεργειακής πολιτικής. Για τις κλιματικές μας συνθήκες, τα κτίριά μας αποτελούν ίσως τα πιο ενεργοβόρα της Ευρώπης.
Αν δεν προβούμε στην ενεργειακή και περιβαλλοντική αναβάθμισή τους, τότε μέχρι το 2020 θα υπάρξει αύξηση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 19%, σε σχέση με το 2010, που σημαίνει ότι θα έχουμε πληρώσει 21 δις ευρώ για επιμέρους κτηριακές επεμβάσεις και 70 δις ευρώ για να καλύψουμε τις ενεργειακές μας ανάγκες. Το πρόγραμμα «Χτίζοντας το Μέλλον» έρχεται να δώσει λύση στο πρόβλημα, καθώς οι στόχοι του είναι:
- Να μειωθεί σημαντικά η ενεργειακή κατανάλωση των ελληνικών νοικοκυριών και των εμπορικών κτιρίων και το ενεργειακό τους κόστος.
- Να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των πολιτών και να μειωθεί το κόστος διαβίωσης.
- Να αυξηθεί η οικονομική δραστηριότητα στον κατασκευαστικό τομέα.
- Να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα της κατασκευαστικής βιομηχανίας.
- Να δημιουργηθεί μεγάλος αριθμός νέων θέσεων εργασίας.
Ηλιακή Ενέργεια – Μπορεί να αποτελέσει τη λύση στη κρίση του χρέους;
Η Ελλάδα (όπως και η Ισπανία, η Ιταλία, η Πορτογαλία και λιγότερο η Ιρλανδία) διαθέτει εξαιρετικά καλές συνθήκες για την παραγωγή ηλιακής ενέργειας (όπως και αιολικής και γεωθερμικής). Οι χώρες αυτές θα μπορούσαν να αποπληρώσουν ένα μεγάλο ποσοστό του χρέους τους μέσω των ΑΠΕ. Αυτό μπορεί να γίνει χορηγώντας στους δανειστές άδειες αποκλειστικής εκμετάλλευσης σε αυτές τις χώρες για μεγάλα επενδυτικά προγράμματα στον τομέα των ΑΠΕ (όπως συλλέκτες ηλιακές ενέργειας, ηλιακά πάρκα κ.ά.), που μπορούν να αποφέρουν επαρκείς οικονομικές αποδόσεις για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Ο οικονομολόγος Sweder van Wijnbergen υποστήριξε σε ένα άρθρο του στην ολλανδική εφημερίδα NRC [12] ότι «… εκτός από τη μείωση των χρεών χρειάζεται και ένα επενδυτικό πρόγραμμα για να δοθεί ελπίδα και προοπτική ανάπτυξης στις ευρω-οικονομίες και τους λαούς τους.
Θεωρείται ότι πρέπει να είναι δυνατή μια μείωση οφειλών ύψους 30% – εκλαμβάνοντας ως αφετηρία έναν μέσο ετήσιο πληθωρισμό 2,5%, μια μετριοπαθή οικονομική απόδοση 1,5 λεπτού του ευρώ ανά κιλοβατώρα κατά την περίοδο 2020-2045 και μια συντηρητικά υπολογιζόμενη παραγωγή 70 γιγαβατωρών ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο ετησίως.
Η Ιρλανδία, η οποία έχει ένα χρέος 40 δισεκατομμυρίων ευρώ, θα έπρεπε να αποδώσει για μια παρόμοια αποκλειστική εκμετάλλευση μια έκταση συνολικής επιφάνειας 550 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Πρόκειται δηλαδή για λιγότερο από το 1% της συνολικής έκτασης της χώρας. Για την Πορτογαλία (με χρέος 78 δισεκατομμύρια ευρώ), απαιτούνται 1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα ή το 1,1% της έκτασης της χώρας. Και για την Ελλάδα (χρέος 210 δισεκατομμύρια ευρώ) χρειάζονται 2.800 τετραγωνικά χιλιόμετρα – δηλαδή το 2,1% της συνολικής έκτασης της χώρας. Θα πρέπει, πάντως, να σημειωθεί ότι για τα έργα αυτά δεν απαιτείται οπωσδήποτε τεράστια παραγωγή ενέργειας σε πολύ μεγάλες εκτάσεις γης, αφού και σε τοπικό επίπεδο μπορεί να εξαργυρωθεί ένα τεράστιο δυναμικό αποκεντρωμένης ενέργειας.
Με το σχέδιο αυτό θα υπάρξουν μόνο νικητές. Μέσω των δικαιωμάτων αποκλειστικής εκμετάλλευσης οι οφειλέτες θα μπορούν να κερδίσουν και πάλι τα χρήματα που είχαν κάποτε επενδύσει – υπό τις παρούσες συνθήκες είναι εξαιρετικά αβέβαιο το εάν θα δουν ποτέ τα χρήματά τους. Οι προβληματικές χώρες αποπληρώνουν ένα πολύ μεγάλο μέρος των χρεών τους και ταυτόχρονα δέχεται μια μεγάλη τονωτική ένεση η απασχόληση, στους τομείς της κατασκευής και της συντήρησης των σχετικών εγκαταστάσεων. Κυρίως η νέα γενιά των χωρών αυτών, η οποία σήμερα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια γιγαντιαία ανεργία των νέων, θα μπορεί και πάλι να προσβλέπει σε ένα μέλλον απαλλαγμένο από χρέη. Και η Ευρώπη θα έχει περισσότερη ανανεώσιμη ενέργεια. Με τον τρόπο αυτόν συμβάλλει σε ένα περιβάλλον ζωής το οποίο θα είναι καθαρότερο, υγιέστερο και ασφαλέστερο για τους πολίτες της.
Για να υπάρξει ένα ακόμη κίνητρο άσκησης των δικαιωμάτων αποκλειστικής εκμετάλλευσης και με τον τρόπο αυτόν αποπληρωμής των χρεών, θα πρέπει οι δανειστές να είναι σε θέση – ενδεχομένως μέσω ενός κονσόρτσιουμ το οποίο θα ιδρυθεί ειδικά για τον σκοπό αυτό – να χρηματοδοτούν τα υπό υλοποίηση έργα παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας με χαμηλά επιτόκια μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Αυτό βρίσκεται σε αγαστή συμφωνία με τους σκοπούς της ΕΤΕπ καθώς και με την πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης να πραγματοποιήσει μια ενεργειακή μεταστροφή κατά τις επόμενες δεκαετίες. Ένα χαμηλό επιτόκιο θα έχει μια εξαιρετικά θετική επίδραση στη βιωσιμότητα των υπό υλοποίηση έργων, επειδή οι εγκαταστάσεις παραγωγής ανανεώσιμων μορφών ενέργειας χαρακτηρίζονται από σχετικά υψηλά αρχικά επενδυτικά κόστη και πολύ χαμηλά λειτουργικά κόστη, δεδομένου ότι τα “καύσιμα” ήλιος, άνεμος και γεωθερμότητα προσφέρονται δωρεάν.
Εκτός αυτού, η άσκηση των δικαιωμάτων αποκλειστικής εκμετάλλευσης θα πρέπει να συνοδεύεται από την περαιτέρω επέκταση του ευρισκόμενου υπό κατασκευή Ευρωπαϊκού δικτύου υψηλής τάσης, το οποίο είναι γνωστό ως Supergrid. Μέσω υπόγειων και εάν χρειάζεται μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων συνεχούς τάσης είναι δυνατή η καλύτερη ρύθμιση της προσφοράς και της ζήτησης ανανεώσιμου ηλεκτρικού ρεύματος ανάμεσα στα διάφορα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό θα μπορούσε να δώσει μια περαιτέρω ώθηση στο ήδη ευρισκόμενο υπό υλοποίηση έργο Desertec, στα πλαίσια του οποίου έναν κονσόρτσιουμ εταιρειών επενδύει σε μεγάλα έργα ανανεώσιμων μορφών ενέργειας στη Βόρεια Αφρική, για την κάλυψη ενός μέρους των ευρωπαϊκών αναγκών σε ηλεκτρικό ρεύμα.
Για να επιτύχει ένα τέτοιο σχέδιο, θα πρέπει να είναι διατεθειμένοι οι δανειστές να ενεργήσουν στα πλαίσια μιας μακροχρόνιας προοπτικής κάποιων δεκαετιών. Τα πλεονεκτήματα είναι πάρα πολλά: χρήση των εκτάσεων έναντι ενός χαμηλού τιμήματος ή δωρεάν, χαμηλό επιτόκιο των επενδυθέντων κεφαλαίων, ευνοϊκές τοπικές συνθήκες, διαρθρωτικά αυξανόμενες τιμές χονδρικής πώλησης της συμβατικής ενέργειας. Με δεδομένο το ότι θα αυξηθεί πιθανώς η ζήτηση εδαφών με ευνοϊκές συνθήκες (πολύ ήλιο, άνεμο ή γεωθερμότητα), δεν είναι παρά έξυπνο το να κινηθεί κανείς με γνώμονα αυτές τις προβλέψεις».
Επίσης, η Ελλάδα ίσως μπορέσει να αποπληρώσει μέρος των δανείων της εξάγοντας ηλιακή ενέργεια σε κράτη-μέλη της ΕΕ, όπως η Γερμανία. Η προσπάθεια ανάκαμψης της ελληνικής οικονομίας που τελεί σε χρεοκοπία, θα κινηθεί σε δύο άξονες: ο ένας είναι η ηλιακή ενέργεια, ο δεύτερος η ενεργειακή αποδοτικότητα.
Σήμερα, η Ελλάδα απολαμβάνει περίπου 50% περισσότερη ηλιοφάνεια από τη Γερμανία, με την ενεργειακή αξιοποίηση του ήλιου όμως να είναι 80% μικρότερη. Το πρόβλημα στην εξαγωγή ενέργειας έγκειται στο ότι η ενεργειακή εκμετάλλευση του ελληνικού ήλιου προϋποθέτει ότι οι υπόλοιπες εμπλεκόμενες χώρες θα δεχτούν την εισαγωγή ρεύματος από Έλληνες παρόχους στα εθνικά τους δίκτυα. Επίσης, υπάρχει πρόβλημα σχετικά με τη μορφολογία του ελληνικού εδάφους που απαιτεί ακριβές υποδομές. Απαιτούνται τοποθεσίες που οι συνθήκες θα είναι κατάλληλες για την εγκατάσταση οικονομικά εκμεταλλεύσιμων μονάδων και τη διασύνδεση με το δίκτυο.
Πηγές:
[1] http://www.investingreece.gov.gr/
[2] http://www.in2life.gr/everyday/modernlife/articles/223341/article.aspx
[3]http://el.wikipedia.org/wiki/Φωτοβολταϊκό_σύστημα
[4] http://www.pbs.gr/cms/?q=node/1858
[5] http://www.xn—mxahfeecklyw.gr/
[6] http://www.econews.gr/2012/03/14/iliaki–energeia-2/
[8] http://www.econews.gr/2011/10/20/andasol-3-andalousia/
[9] http://www.econews.gr/2012/03/19/sugentwtiki–iliaki–energeia/
[10] http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=362&sni[524]=637&language=el–GR
[11] http://www.ktizontastomellon.gr/
[12] Ολλανδική Εφημερίδα «NRC Handelsblad» από τους Prof. Dr. Klaas van Egmond (Καθηγητή Γεωεπιστημών/Πανεπιστήμιο Ουτρέχτης), Prof. Dr. Sylvester Eijffinger (Καθηγητή Χρηματοοικονομίας/Πανεπιστήμιο Tilburg), Prof. Dr. Herman Wijffels (Καθηγητή Βιωσιμότητας & Κοινωνικής Αλλαγής/Πανεπιστήμιο Ουτρέχτης), Prof. Dr. Wim Sinke (Καθηγητή Συστημάτων Ανανεώσιμων Μορφών Ενέργειας/Πανεπιστήμιο Ουτρέχτης) και Marco Witschge (διευθυντή του ιδρύματος Nederland Krijgt Nieuwe Energie [Η Ολλανδία Αποκτά Νέα Ενέργεια]).
Πηγές Ενεργειακής Πολιτικής:
[Α] Υπουργείο Οικονομίας, Ανταγωνιστικότητας και Ναυτιλίας (www.ypoian.gr)
[Β] Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας (www.rae.gr)
[Γ] Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (www.cres.gr)
[Δ] Διαχειριστής Ελληνικού Συστήματος Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (www.desmie.gr)
[Ε] Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (http://www.ypeka.gr)
[ΣΤ] Θεσμικό Πλαίσιο ΑΠΕ (http://www.ypeka.gr/Default.aspx?tabid=555&language=el-GR)
